Wojnica swarożyca – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wojnica swarożyca

Harpyia milhauseri
(Fabricius, 1775)
Samica
Samiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Rodzina	garbatkowate
Podrodzina	Heterocampinae
Rodzaj	Harpyia
Gatunek	wojnica swarożyca
Synonimy
Bombyx milhauseri Fabricius, 1775 Hybocampa milhauseri (Fabricius, 1775)
Multimedia w Wikimedia Commons

Wojnica swarożyca^[1][2][3] – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje Palearktykę, od Półwyspu Iberyjskiego po Wyspy Japońskie. Gąsienice żerują w koronach starych dębów, rzadziej buków, grabów i brzóz. Osobniki dorosłe aktywne nocą.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Bombyx milhauseri^[4]. Jest gatunkiem typowym rodzaju Harpyia^[5].

Motyl o krępym ciele^[6] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 45 do 53 mm^[1]. Głowa jest zaopatrzona w słabo owłosione oczy złożone, krótką ssawkę i małe głaszczki, natomiast pozbawiona jest przyoczek. Obustronnie grzebykowane czułki osiągają tylko ⅓ długości przedniego skrzydła^[6]. Samiec ma ząbki grzebieni czułków tak długie, że mają one formę pierzastą^[1]. U samicy ząbki te są krótsze. Wierzchołek czułków pozostaje u obu płci pozbawiony grzebykowania. Powierzchnię tułowia gęsto porasta owłosienie. Skrzydła obu par są długie i wąskie. Przednie skrzydła mają popielatoszare^[6] lub jasnoszare tło^[1] z różowobłękitnym odcieniem i dobrze widoczne dzięki czarnemu podkreśleniu żyłki^[6]. Na ich wzór składa się słabo widoczna żółtawoszara przepaska biegnąca po skosie w środkowej części skrzydła i obrzeżona wąskimi, nieco falującymi liniami barwy czarnej oraz dwie czarnopopielate plamy położone przy tylnym brzegu skrzydła po obu bokach owej przepaski^[6][1]. Zewnętrzna krawędź przedniego skrzydła jest lekko falista i ma ciemnobrunatne ubarwienie^[6]. Skrzydło tylnej pary ma białawe tło, ciemną krawędź zewnętrzną i dwie czarne lub czarnobrunatne plamy, z których duża leży w kącie tylnym, a mniejsza przed nią^[6][1]. Tylne odnóża mają jedną parę ostróg na goleniach. Gruby odwłok ma cylindryczny kształt^[6].

Podstawowa barwa ciała gąsienicy jest w pierwszy stadium czarnobrązowa. Późniejsze stadia są coraz jaśniejsze. Ostatnie stadium ma tło zielone, a na nim różowe plamki^[2].

Owad ten zasiedla przede wszystkim dąbrowy, rzadziej buczyny, inne lasy liściaste, mieszane i parki, ale z udziałem starych dębów lub buków. Gąsienice aktywne są od czerwca do lipca. Są foliofagami żerującymi na liściach starych dębów, a rzadko buków, grabów i brzóz. Wyrośnięte gąsienice schodzą na wysokość 1–2 m i tam wgryzają się w korę, po czym konstruują solidne kokony z drobin drewna, w których następuje przepoczwarczenie^[1][2]. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki^[1][2][6]. Imagines latają od maja do czerwca^[1][2]. Nie pobierają pokarmu^[3]. Aktywne są nocą^[6][1]. Przylatują do sztucznych źródeł światła^[1].

Gatunek palearktyczny^[6]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji. Występuje na niektórych wyspach Morza Śródziemnego, w tym Korsyce, Sardynii, Sycylii i Cyprze^[4]. Dalej na wschód sięga do zachodnich Chin i Japonii. Ponadto znany jest z Afryki Północnej^[6]. Ogólnie jest owadem rzadko spotykanym^[2].