French
DeutschWybory prezydenckie w Polsce w 1989 roku – Wikipedia, wolna encyklopedia
Wybory prezydenckie w Polsce w 1989 roku odbyły się 19 lipca 1989 i zostały przeprowadzone przez Zgromadzenie Narodowe[1]. Jedynym kandydatem na stanowisko prezydenta był Wojciech Jaruzelski, który zdobył 270 na 537 głosów[1].
Okoliczności wyboru
[edytuj | edytuj kod]Wybory prezydenckie były wynikiem porozumień Okrągłego Stołu[2]. 11 czerwca 1989 rzecznik rządu Jerzy Urban poinformował o decyzji Okrągłego Stołu o powierzeniu urzędu prezydenta ówczesnemu I sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Wojciechowi Jaruzelskiemu[3].
22 czerwca ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce John R. Davies spotkał się na obiedzie z liderami „Solidarności”, którzy obawiali się, że porażka Wojciecha Jaruzelskiego w wyborach mogłaby wywołać autentyczną groźbę wojny domowej. Według relacji Daviesa, ambasador zaproponował system kontrolowanej absencji posłów podczas głosowania, wpływający na rozkład głosów tak, by strona komunistyczna mogła przeforsować kandydaturę generała[4].
23 czerwca Obywatelski Klub Parlamentarny zrezygnował z wystawienia własnego kandydata na prezydenta[5]. Tydzień później Wojciech Jaruzelski zdecydował o rezygnacji z ubiegania się o urząd prezydenta PRL. Tego samego dnia część środowisk radykalnej opozycji, m.in. LDP „Niepodległość”, Solidarność Walcząca, MFW i RSA zorganizowało demonstrację pod hasłem „Jaruzelski – musisz odejść” rozpędzoną przez Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej[6]. 3 lipca w „Gazecie Wyborczej” ukazał się artykuł pt. Wasz prezydent, nasz premier[6]. Następnego dnia podczas osobistej rozmowy Lech Wałęsa obiecał poparcie części posłów i senatorów Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego Czesławowi Kiszczakowi[6].
13 lipca oddziały ZOMO rozpędziły demonstrację zorganizowaną przez Konfederację Polski Niepodległej[7].
14 lipca Lech Wałęsa w oświadczeniu wezwał do jak najszybszego wyboru głowy państwa[7].
18 lipca Wojciech Jaruzelski ogłosił, że będzie kandydował na urząd głowy państwa[7]. Decyzja była spowodowana poparciem ze strony Michaiła Gorbaczowa i George’a H.W. Busha[7]. Ambasador Stanów Zjednoczonych John Davis przekonywał posłów i senatorów z „Solidarności”, aby umożliwili wybór Wojciecha Jaruzelskiego i oddali głosy nieważne lub zbojkotowali głosowanie[7].
19 lipca 1989 Zgromadzenie Narodowe dokonało wyboru Wojciecha Jaruzelskiego na urząd Prezydenta PRL. Wybór ten umożliwiła postawa części parlamentarzystów OKP, którzy zagłosowali za lub zbojkotowali głosowanie[8]. W głosowaniu nie wzięli udziału posłowie: Paweł Chrupek, Adela Dankowska, Marek Jurek, Lech Kozaczko, Jerzy Pietkiewicz, Maria Stępniak i Henryk Wujec oraz senatorowie Zdzisław Nowicki, Krzysztof Pawłowski, Andrzej Szczepkowski i Mieczysław Ustasiak.
Wśród parlamentarzystów, którzy zagłosowali przeciw, znaleźli się m.in.[9]:
- Roman Bartoszcze – kandydat na prezydenta w 1990
- Jan Krzysztof Bielecki – premier w 1991
- Alicja Grześkowiak – marszałek Senatu IV kadencji
- Jarosław Kaczyński – premier w latach 2006–2007
- Lech Kaczyński – prezydent w latach 2005–2010
- Jacek Kuroń – kandydat na prezydenta w 1995
- Jan Łopuszański – kandydat na prezydenta w 2000
- Janusz Onyszkiewicz – wiceprzewodniczący Parlamentu Europejskiego VI kadencji
- Krzysztof Putra – wicemarszałek Senatu VI kadencji, wicemarszałek Sejmu VI kadencji
- Zbigniew Romaszewski – wicemarszałek Senatu VII kadencji
Wyniki
[edytuj | edytuj kod]| Zdjęcie | Kandydat | Popierany przez | Za | Przeciw | Wstrzymało się | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba głosów | Procent | Liczba głosów | Procent | Liczba głosów | Procent | |||
 | Wojciech Jaruzelski (PZPR) | partie: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne oraz organizacje niepartyjne: Polski Związek Katolicko-Społeczny, Unia Chrześcijańsko-Społeczna, Stowarzyszenie „Pax” | 270 | 50,28% | 233 | 43,39% | 34 | 6,33% |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Roszkowski 2003 ↓, s. 120.
- ↑ Roszkowski 2003 ↓, s. 102.
- ↑ Dudek 2013 ↓, s. 49.
- ↑ Patryk Pleskot: Zachód ratuje generała?! Paradoksy zachodniej dyplomacji w czasie przemian w Polsce (czerwiec–lipiec 1989), w: „Pamięć i Sprawiedliwość”, 2 (16), Warszawa 2010, s. 197.
- ↑ Dudek 2013 ↓, s. 50.
- ↑ a b c Dudek 2013 ↓, s. 51.
- ↑ a b c d e Dudek 2013 ↓, s. 54.
- ↑ Dudek 2013 ↓, s. 55.
- ↑ Sprawozdanie stenograficzne [online].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Roszkowski: Najnowsza historia Polski 1980–2002. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7391-086-7.
- Antoni Dudek: Historia polityczna Polski 1989–2012. Kraków: Znak, 2013. ISBN 978-83-240-2130-7.
