Zamek w Lubaczowie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zamek w Lubaczowie
Ilustracja
Pozostałości zamku
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Lubaczów

Typ budynku

zamek

Inwestor

Kazimierz III Wielki

Rozpoczęcie budowy

XIV wiek

Zniszczono

XVIII wiek

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po prawej nieco u góry znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Lubaczowie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Lubaczowie”
Ziemia50°09′14,1″N 23°07′47,4″E/50,153917 23,129833

Zamek w Lubaczowie – nieistniejący zamek króla Kazimierza Wielkiego zbudowany pomiędzy latami 1340-1360 w Lubaczowie w województwie podkarpackim.

W południowej części miasta nad błotami i nad rzeką Lubaczówką usytuowany był zamek królewski, nie związany z drewniano-ziemnymi umocnieniami miejskimi[1]. Już wcześniej w Lubaczowie znajdował się ośrodek wchodzący być może w skład Grodów Czerwieńskich. Badania archeologiczne doprowadziły do odkrycie drewnianych pozostałości wałów grodu budowanych w konstrukcji skrzyniowej i datowanych na X wiek. W 1214 roku Lubaczów i okoliczne terytoria zostały w Traktacie spiskim z królem węgierskim Andrzejem II przekazane wojewodzie krakowskiemu Pakosławowi Lasocicowi z rodu Awdańców, będącego urzędnikiem księcia Leszka Białego[2]. W 1225 roku ziemie wokół Lubaczowa zostały spustoszone w wyniku walk między Polakami i Danielem Halickim a Węgrami. Na miejscu grodu król Kazimierz Wielki w latach 1340-1360 wzniósł zamek co wzmiankowali Janko z Czarnkowa w Kronice Katedralnej Krakowskiej, a potem Jan Długosz. W latach 1372-1377 Lubaczów znalazł się w zarządzie Władysława Opolczyka[2]. W 1377 r. zamek został przekazany dożywotnio księciu Jerzemu Narymuntowiczowi[1]. W 1388 roku Władysław Jagiełło przekazał ziemię bełską w lenno księciu mazowieckiemu Siemowitowi IV Młodszemu wraz z zamkiem w Lubaczowie i zamkami Bełz, Busk i Horodło[3]. Być może to książęta mazowieccy zbudowali część murów zamkowych[4]. W 1462 roku po śmierci będącego polskim lennikiem Władysława II płockiego, zamek w Lubaczowie wraz z całą ziemią bełską został inkorporowany przez króla Kazimierza Jagiellończyka w skład Królestwa Polskiego.

Najstarszy opis zamku lubaczowskiego pochodzi z 1534 r. Składał się on wówczas z przygródka i właściwego zamku. Zamek właściwy składał się z częściowo murowanej wieży, muru z blankami i piwnicy pod izbą czeladną[4]. Przygrodek otoczony był niską drewnianą ścianą z izbic z 2 trzema basztami, a zabudowa składała się z dwóch kurnych chałup i browaru. Obok przygródka stała łaźnia. Z przygródka na zamek usytuowany na wzniesieniu wejście wiodło poprzez most. W 1578 roku w inwentarzu opisano już drewniane czteroskrzydłowe założenie z dziedzińcem. Upadek rezydencji zapoczątkowały najazdy Tatarów w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku. W lustracji z 1662 roku wymieniono budynek z ośmioma izbami i sklepionymi piwnicami.

Około 1780 roku zbudowano w południowej części wzgórza prostokątny budynek a w części wschodniej powstał na rzucie litery L barokowy parterowy dwór z dachem mansardowym (zwany Winklem). Po 1820 roku dwór wraz z majątkiem kupił Karol Pawłowski. W 1876 roku właścicielem dworu i majątku stała się rodzina Gołuchowskich. W 1911 roku rozebrano budynek prostokątny, natomiast dwór istniał do 1945 roku, a następnie w ciągu kilku lat został rozebrany[4][5].

Do dzisiaj zachował się od południa Wzgórza fragment muru zbudowanego przypuszczalnie w XV wieku oraz fragment piwnicy z XVII lub XVIII wieku. Teren dawnego zamku znajduje się po wschodniej stronie ulicy Sobieskiego.

W 1984 roku Michał Proksa z PP PKZ O/Rzeszów odkrył na wzgórzu średniowieczny mur o grubości 2 metrów i fundamenty wieży[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b https://zabytek.pl/pl/obiekty/lubaczow-pozostalosci-zamku-i-fortyfikacji
  2. a b Trol Intermedia / 2ClickPortal, Średniowiecze [online], Urząd Miejski w Lubaczowie [dostęp 2024-09-02] (pol.).
  3. Siemowit IV Młodszy (płocki) - POCZET.COM [online], www.poczet.com [dostęp 2024-09-02].
  4. a b c d https://msroa.muzeum.rzeszow.pl/wp-content/uploads/2021/07/1.-Proksa.pdf
  5. Historia lubaczowskiego Wzgórza Zamkowego już wkrótce zostanie odkryta – Muzeum Kresów w Lubaczowie [online] [dostęp 2024-09-02] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]