Horodło – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: Horodło (ujednoznacznienie).

Horodło

wieś
Lwy na horodelskim rynku
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	hrubieszowski
Gmina	Horodło
Liczba ludności (2011)	938[2][3]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-523[4]
Tablice rejestracyjne	LHR
SIMC	0888787[5]
Położenie na mapie gminy Horodło Horodło
Położenie na mapie Polski Horodło
Położenie na mapie województwa lubelskiego Horodło
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego Horodło
50°53′36″N 24°02′46″E/50,893333 24,046111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Horodło

Horodło (lit. Horodle) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Horodło^[5][6]. Leży na obszarze Grzędy Horodelskiej, na lewym brzegu Bugu.

Horodło było dawniej miastem, lokowane w 1413 roku, w XVI wieku położone w województwie bełskim^[7]. W 1570 roku należało do starostwa horodelskiego^[8]. W latach 1975–1998 w województwie zamojskim.

Wieś jest sołectwem, siedzibą gminy Horodło^[9]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (marzec 2011 r.) liczyła 1035 mieszkańców i była drugą co do liczby ludności miejscowością gminy^[10].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Świętego Jacka i Matki Bożej Różańcowej^[11].

Pierwsza wzmianka o Horodle pochodzi z roku 1287^[12], kiedy to książę halicki Włodzimierz zapisał żonie w testamencie „sieło swoje Horodel wraz z ludźmi i mytem”. W 1366 roku Horodło jako stolicę włości, a więc już jako miasto, przejął Kazimierz Wielki przyłączając je do Polski. Horodło ustanowiono wówczas miejscem sądów pogranicznych polsko-litewskich, a król przekazał je w lenno Jerzemu Narymuntowiczowi. W 1376 Litwini na krótko opanowali ziemie bełską i chełmską, ale w 1377 odebrał ją Sędziwój z Szubina. Janko z Czarnkowa wymienia Horodło w 1382 roku wśród najznaczniejszych zamków na Rusi Czerwonej. W roku 1388 król Władysław Jagiełło nadał ziemię bełską wraz z Horodłem księciu mazowieckiemu Siemowitowi IV jako posag swej siostry Aleksandry. Nadanie to zostało potwierdzone dokumentem królewskim w 1396 r., w którym Horodło nazywane jest już miastem. W 1394 Siemowit nadał bełskiemu konwentowi Dominikanów wieś Kościaszyn, a w akcie nadania występuje wojewoda horodelski Stanisław. Świadczy to, że Horodło już w tamtym okresie było miastem, w którym często przebywał książę bełski. W 1411 księżna Aleksandra, żona Ziemowita, a siostra Władysława Jagiełły ufundowała w Horodle kościół i klasztor Dominikanów. Kościół parafialny istniał wcześniej, założony przez Siemowita IV, być może podczas jego pobytu w Horodle w 1394. Można przypuszczać, że wtedy też nastąpiło nadanie prawa magdeburskiego. W krótkim okresie 1413–1430 Horodło należało do Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda, przyznane mu przez króla Władysława Jagiełłę. Po śmierci Witolda w 1430 zwrócone zostało książętom mazowieckim, czemu sprzeciwił się książę litewski Świdrygiełło, dokonując zaboru ziemi chełmskiej i bełskiej. Władysław Jagiełło w roku 1431 w wyprawie przeciw Świdrygielle ziemie te wraz z Wołyniem przywrócił Polsce, a zupełnie zniszczone Horodło w 1432 roku przekazał Kazimierzowi II, księciu mazowieckiemu i bełskiemu. Po śmierci Władysława II, księcia bełskiego w 1462 księstwo bełskie weszło bezpośrednio w skład Korony Polskiej jako województwo bełskie, a Horodło pozostało do końca istnienia Korony Królestwa Polskiego i I Rzeczypospolitej stolicą powiatu horodelskiego. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Horodle^[13]. Jako siedziba starostwa było miejscem, w którym zbierał się sąd grodzki, a także odbywały się sesje wyjazdowe sądu ziemskiego z Grabowca (do 1616 r.)^[14]. Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Horodło przejściowo znalazło się pod zaborem austriackim. W 1809 roku zostało wyzwolone i włączone w skład Księstwa Warszawskiego. Niemniej jednak już w 1815 roku, po upadku Napoleona i kongresie wiedeńskim, Horodło znalazło się w Królestwie Polskim pod panowaniem rosyjskim (zabór rosyjski).

Horodło zapisało się w historii Polski przede wszystkim jako miasto, w którym została zawarta w 1413 unia polsko-litewska, decydująca o dalszych losach obydwu państw, które 156 lat później, w 1569 r., połączono w jedno państwo – I Rzeczpospolitą. Dnia 10 października 1861 r., w 448 rocznicę podpisania unii horodelskiej, zorganizowano demonstrację w Horodle, w której wzięły udział tłumy zgromadzone na obu brzegach Bugu: ludzie rozmaitych stanów i wyznań, przybyłej tu z różnych części przedrozbiorowej Rzeczypospolitej. Zaborca rosyjski nie wpuścił jednak manifestantów do Horodła^[15], dlatego też zgromadzeni zebrali się na polach pod miastem. Na pamiątkę tych wydarzeń usypano kopiec i ustawiono drewniany krzyż. Po uroczystościach jednak na polecenie władz carskich kopiec został zniszczony. 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Horodło praw miejskich wskutek rosyjskich (carskich) represji po upadku powstania styczniowego^[16].

W 1918 roku, po odzyskaniu niepodległości, Horodło znalazło się na obszarze już odrodzonej Polski.

W 1924 r. odnowiono kopiec zniszczony wcześniej z polecenia władz rosyjskich i podwyższono go do 11 metrów oraz ustawiono na nim metalowy krzyż. Krzyż ma wygląd ściętego pnia drzewa z którego wyrasta nowa odrośl w postaci krzyża – jest to symbol odrodzonej Polski^[17].

W 1938 roku władze sanacyjne zniszczyły w ramach akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej cerkiew prawosławną w Horodle^[18].

W październiku 1939 r. Horodło znalazło się pod okupacją niemiecką jako miejscowość nadgraniczna, gdyż tereny po drugiej stronie Bugu dostały się pod okupację sowiecką, choć pierwotnie także tereny po zachodniej stronie Bugu, w tym Horodło, miały się dostać pod sowiecką strefę wpływów (prawie całą drugą połowę września 1939 w miejscowości przebywały oddziały sowieckie aż do ustalenia granicy niemiecko-sowieckiej na ziemiach polskich, przez co Sowieci się wycofali przekazując władzę Niemcom). Okres II wojny światowej wiązał się z prześladowaniem i mordowaniem miejscowej ludności nie tylko przez okupantów niemieckich, ale także i przez ukraińskich nacjonalistów. W 1944 roku Horodło zostało zajęte przez wojska Armii Czerwonej, co zakończyło okupację niemiecką.

• Kościoły rzymskokatolickie
  • Kościół parafialny pw. św. Jacka
  • Kościół filialny pw. św. Mikołaja i Podwyższenia Krzyża Świętego
• Kościół polskokatolicki pw. Zmartwychwstania Pańskiego
• Wapienne rzeźby lwów
• Grodzisko średniowieczne^[19]

Po wojnie z Kozakami, która toczyła się w latach 1642–1645, Horodło nawiedziła zaraza morowa, która zbierała bogate żniwo. Zmarłych było tylu, że nie nadążano robić trumien. Cała wioska zastanawiała się jak zapobiec zarazie. Urządzano wiece i narady. Na jednej z takich obrad znalazł się staruszek, którego nie imała się zaraza. Był to człowiek wiekowy i mający poważanie wśród horodelskiej społeczności. Po długim namyśle zaproponował, aby oborać Horodło zgodnie z ruchem Słońca. Pracę tę mogli wykonać jedynie mężczyźni bliźniacy oraz bliźniacze woły. Na szczęście w Horodle znaleźli się tacy mężczyźni i woły. Mieli zacząć o świcie. Wraz ze wschodem Słońca rozpoczęła się praca, której towarzyszyli mieszkańcy, zanosząc jednocześnie do Boga gorące modły o oddalenie od nich zarazy. Trud mężczyzn trwał dwa dni, wreszcie o zachodzie słońca pracę zakończono. Mężczyźni i woły znalazły się w tym samym miejscu, z którego przed dwoma dniami wyruszyli. Ludzi nawiedziła wielka radość. Bliźniacy stali się miejscowymi bohaterami, tylko woły nie zdawały sobie sprawy z podniosłości wydarzenia i spokojnie zaczęły skubać trawę. Od tamtej pory po dziś dzień Horodła nie nawiedzają ani choroby, ani głód, ani wojny.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Horodłem.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Horodle.

• Stary cmentarz żydowski w Horodle
• Nowy cmentarz żydowski w Horodle
• Manifestacja Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Horodle w 1861 roku

• Horodło, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 136 ., s. 136–138.
• Strona Zespołu Szkół w Horodle
• Historia Żydów w Horodle na portalu Wirtualny Sztetl