French
DeutschOstrów Lubelski – Wikipedia, wolna encyklopedia
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 UM Ostrów Lubelski | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Data założenia | ok. 1500 | ||
| Prawa miejskie | 1548-1869, 1919- | ||
| Burmistrz | Włodzimierz Kołton | ||
| Powierzchnia | 29,77 km² | ||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna | +48 81 | ||
| Kod pocztowy | 21-110 | ||
| Tablice rejestracyjne | LLB | ||
Plan miasta | |||
Położenie na mapie gminy Ostrów Lubelski  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu lubartowskiego  | |||
 51°29′28″N 22°51′18″E/51,491111 22,855000 | |||
| TERC (TERYT) | 0608104 | ||
| SIMC | 0956690 | ||
Urząd miejski ul. Partyzantów 121-110 Ostrów Lubelski | |||
| Strona internetowa | |||
.jpg)
Ostrów Lubelski – miasto w północnej części województwa lubelskiego, w powiecie lubartowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ostrów Lubelski. Leży 25 km na wschód od Lubartowa, 21 km na południe od Parczewa, 25 km na północ od Łęcznej oraz 41 km na północny wschód od Lublina. Położone jest nad Tyśmienicą, na terenie Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. W granicach miasta w odległości 1 km od centrum znajduje się Jezioro Miejskie o powierzchni 49,5 ha i głębokości 2,2 m.
Swoją nazwę zawdzięcza położeniu geograficznemu, gdyż „ostrów” w języku starosłowiańskim oznaczało wyspa.
Historycznie położony jest w Małopolsce (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Miasto królewskie Ostrów, położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[2].
W średniowieczu w latach 1386–1611 przez miasto przebiegał Szlak Jagielloński[3].
W latach 1975–1998 miasto należało administracyjnie do województwa lubelskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]XV–XX wiek
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o wsi Ostrów pochodzą z 1441 roku. Według relacji biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, przed 1423 rokiem strony te, przez które jeździł z Władysławem Jagiełłą na Litwę, były wówczas bagniste, lesiste i niezaludnione. W 1442 roku powstała parafia.
Do 1531 roku należał do Zaklików, później własność Jana Gabriela Tęczyńskiego, który w 1547 roku zamienił m.in. Ostrów za wsie królewskie[4]. 25 stycznia 1548 Zygmunt Stary nadał wsi Ostrów Lubelski prawa miejskie. Lokacja miasta miała być przeprowadzona na prawie magdeburskim. Od tej pory Ostrów – jako miasto królewskie podlegał władzy króla, którą w jego imieniu sprawował starosta parczewski. W 1657 r. Ostrów został niemal całkowicie spalony. Na przełomie lat 80. i 90. XVII w. Ostrów liczył ponad 2100 mieszkańców. Rozwijało się rzemiosło (wśród rzemieślników przeważali browarnicy, kramarze, kuśnierze, krawcy, szewcy i piekarze). Ostrów jako miasto królewskie dotrwał do 1864 r., kiedy to rząd rosyjski przemianował je na gminę osadzką.
W trakcie I wojny światowej, w 1915 r. podczas odwrotu armii rosyjskiej, miasto o zabudowie drewnianej zostało spalone: 512 budynków mieszkalnych, z 822 zaewidencjonowanych (wg stanu na 1914 r.) zostało zniszczonych[5]. W wyniku wywołanego przez Rosjan pożaru uszkodzone zostały także kościół i cerkiew[5][6].
W 1918 r., już po odzyskaniu niepodległości, mieszkańcy wystąpili do władz polskich o przywrócenie praw miejskich. Ostrów odzyskał je 4 lutego 1919.
II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]Przed wojną duży procent ludności Ostrowa stanowili Żydzi, którzy wszyscy zginęli w trakcie niemieckiej okupacji w Zagładzie[7].
W okresie II wojny światowej Ostrów znany był jako ośrodek działalności partyzanckiej oddziałów Gwardii Ludowej PPR (następnie Armii Ludowej) i Batalionów Chłopskich. 17 grudnia 1942 roku oddział GL im. gen. Józefa Bema (od wiosny 1943 im.Adama Mickiewicza)[8] pod dowództwem byłego radzieckiego jeńca st. lejt. Fiodora Kowalewa ps. „Teodor Albrecht” zajął miasto rozbijając posterunek policji. W związku z zagrożeniem partyzanckim Niemcy przenieśli wszystkie swoje urzędy w mieście oraz posterunki żandarmerii i granatowej policji do jednego budynku – miejskiej szkoły[9]. W październiku 1943 roku oddział GL pod dowództwem por. Jana Daduna ps. „Janusz” przeprowadził akcję uwolnienia z miejscowego więzienia grupy aresztowanych (w tym bojowników GL i działaczy Polskiej Partii Robotniczej). Niemcy pod groźbą wysadzenia siedziby aresztu wypuścili osadzonych. W odwecie hitlerowcy dokonali przed ratuszem miejskim publicznej egzekucji 9 mieszkańców miasta. 6 stycznia 1944 w mieście Niemcy urządzili zasadzkę na dowództwo IV Okręgu AL. W zaciętej walce zginęli komendant Okręgu Józef Szymanek ps. „Pochroń”, dowódca 1 Batalionu AL kpt. Jan Hołod ps. „Kirpiczny” i sekretarz okręgowy PPR Kazimierz Tkaczyk[10]. 23 stycznia 1944 roku miasto zostało ponownie zajęte przez oddział AL, którym dowodził por. Franciszek Woliński ps. „Franek” (mianowany w lutym nowym komendantem Okręgu). Partyzanci w sile 30 ludzi zniszczyli pocztę, urząd gminy i ostrzelali posterunek żandarmerii[11]. W marcu 1944 roku miasto stało się siedzibą podziemnej PPR-owskiej powiatowej i miejskiej Rady Narodowej. Na konspiracyjnego burmistrza miasta wybrany został Stanisław Pluch ps. „Lemiesz”. Jednym z pierwszych działań miejskiej Rady było rozwieszenie na mieście plakatów grożących śmiercią tym urzędnikom okupacyjnym, którzy biorą udział w akcji wyburzania domów pożydowskich w mieście[12]. 6 maja 1944 roku doszło na przedpolach miasta do bitwy między oddziałami niemieckimi a kilkoma plutonami z Brygady AL Północnej Lubelszczyzny im. Jana Hołoda, które przybyły do miasta aby przerwać akcję podpalania przez Niemców zabudowań miejskich. W walkach Niemcy użyli artylerii i moździerzy, ale w końcu wycofali się do Lubartowa[13]. Tego samego dnia przez miasto przeszła udająca się na południe Lubelszczyzny Brygada im. Hołoda kpt. Aleksandra Skotnickiego ps. „Zemsta”, w której skład weszły na stałe pluton BCh Zygmunta Goławskiego „Niwy”[14] i pluton AK „Zbyszka”[15]. Komendę nad zgrupowaniem objął osobiście dowódca Obwodu II AL ppłk Mieczysław Moczar ps. „Mietek”[16]. Okupacjia niemiecka zakończyła się 21 lipca 1944 roku.
Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 19 sierpnia 1946 roku Ostrów Lubelski „za wybitne zasługi w walce z wrogiem” został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy[17].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Ostrów Lubelski liczył 2110 mieszkańców[1]. Jest jednym z najmniej gęsto zaludnionych miast w Polsce (70,9 osób/km²).
- Piramida wieku mieszkańców Ostrowa Lubelskiego w 2014 roku[18].
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Obecnie miasto i gmina posiadają korzystne warunki do rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego w oparciu o własną bazę surowcową. Duże znaczenie dla miasta ma turystyka.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Ostrów Lubelski ma bezpośrednie połączenia autobusowe z Lublinem i Lubartowem.[19] Obsługiwane są przez przewoźników prywatnych.
Drogi wojewódzkie wiodące przez miasto:
Najbliższe stacje kolejowe:
Najbliższe lotniska:
- Port Lotniczy Lublin – 45 km
- Lądowisko Parczew-Szpital – 21 km
- prywatne lądowisko Dębowa Kłoda – 17 km
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny[20]
- Kapliczki (m.in. Kapliczka Matki Boskiej Leżajskiej)[20]
- Późnobarokowa kapliczka słupowa Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej z końca XVIII w.[21]
- Drewniane domy z początku XX wieku[20]
Szkolnictwo
[edytuj | edytuj kod]- Przedszkole Samorządowe[22]
- Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II[23]
- Zespół Szkół w Ostrowie Lubelskim[24]
Religia
[edytuj | edytuj kod]Ostrów Lubelski jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Niepokalanego Poczęcia NMP.
Ludzie związani z Ostrowem Lubelskim
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
- ↑ Na królewskim szlaku [online], Atavist, 14 lutego 2016 [dostęp 2019-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-09] (pol.).
- ↑ Ryszard Szczygieł, Lokacje miejskie w dobrach królewskich Małopolski w XVI wieku, w: Drogą historii: studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Lublin 2001, s. 176.
- ↑ a b STRATY I ZNISZCZENIA PONIESIONE W ZABYTKACH NIERUCHOMYCH W OKRESIE I WOJNY ŚWIATOWEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO (W JEGO AKTUALNYCH GRANICACH) [online], docplayer.pl [dostęp 2019-12-17].
- ↑ Острув-Любельски|Церковь Казанской иконы Божией Матери [online], sobory.ru [dostęp 2020-01-28].
- ↑ Sam Silverman, An Incident in World War II: The Destruction of the Jews in Ostrow-Lubelski [online] [dostęp 2024-02-29].
- ↑ Wacław Czyżewski, Więc zarepetuj broń.
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, s. 452.
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, s. 453, 454.
- ↑ Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 163 i 172.
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, s. 454.
- ↑ Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 196.
- ↑ Organizator ostrowskich Batalionów Chłopskich kpt. Zygmunt Goławski ps. „Niwa” wczesną wiosną wszedł w skład Wojewódzkiej Rady Narodowej. Jego zastępca, kpt. Wacław Drozd ps. „Wach”, objął dowództwo nad plutonem Straży Chłopskiej w brygadzie oraz stanowisko jej oficera ds. wyszkolenia.
- ↑ Dowódca plutonu Armii Krajowej por. Zbigniew Stępka ps. „Zbyszek”, którego oddział został uratowany przez kompanię AL 3 maja 1944 przystał na propozycję dowództwa Obwodu II i Okręgu 4 AL na przejście do tej organizacji. Razem z nim z AK do AL przeszedł prawie cały pluton oprócz 7 partyzantów, w tym sierż. Zdzisława Brońskiego ps. „Uskok”. Stępka objął dodatkowo stanowisko szefa sztabu brygady.
- ↑ S. Glinka, Burza majowa, s. 112.
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, s. 457.
- ↑ Ostrów Lubelski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rozkład jazdy autobusów, 2 marca 2019.
- ↑ a b c Inne – Miasto dziś – Ostrów Lubelski – Wirtualny Sztetl [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-05-12] (pol.).
- ↑ Michał Zalewski: Barokowa kapliczka z II poł. XVIII w. w Ostrowie Lubelskim. kapliczki.org.pl. [dostęp 2019-11-26].
- ↑ Przedszkole Samorządowe w Ostrowie Lubelskim [online], pl-pl.facebook.com [dostęp 2019-02-14] (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Ostrowie Lubelskim – O szkole [online], spostrowlubelski.org.pl [dostęp 2019-02-09].
- ↑ ZS Ostrów Lubelski – Aktualności [online], www.zs.ostrowlubelski.edu.pl [dostęp 2019-02-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Ostrów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 697.
| Miasta powiatowe |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Miasta gminne |
|
| Części miasta wg TERYT | |
|---|---|
| Dawniej w granicach miasta |
