Zbiornik Kachowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zbiornik Kachowski

Zbiornik Kachowski (2007)
Państwo	Ukraina
Rzeka	Dniepr
Data budowy	1950
Data uruchomienia	1956
Pojemność całkowita	18200 mln m³
Powierzchnia	2155 km²
Wysokość zapory	30 m
Długość zapory	3273 m
Funkcja	retencyjna, energetyczna, żeglugowa
Położenie na mapie Ukrainy Zbiornik Kachowski
Położenie na mapie obwodu chersońskiego Zbiornik Kachowski
47°28′N 34°10′E/47,466667 34,166667
Multimedia w Wikimedia Commons

Zbiornik Kachowski (ukr. Каховське водосховище, trb. Kachowśke wodoschowyszcze) – obecnie nieistniejący, wielki zbiornik zaporowy na Ukrainie, na Dnieprze. Leży w obwodach: zaporoskim, dniepropetrowskim i chersońskim.

Zbiornik powstał za sprawą budowy Kachowskiej Elektrowni Wodnej w latach 1950–1956. Zaporę elektrowni zamknięto 5 lipca 1955 roku, rozpoczynając napełnianie zbiornika^[1].

Powierzchnia akwenu wynosiła 2155 km², a objętość zgromadzonej wody – 18,2 km³^[2]. Jego pojemność użytkowa wynosiła 6,78 km³^[2]. Długość zbiornika to 230 km, największa szerokość – 25 km^[3]. Był to 4. pod względem wielkości sztuczny zbiornik w Europie według objętości, ustępując zbudowanym na Wołdze zbiornikom: Kujbyszewskiemu (57,3 km³), Wołgogradzkiemu (31,5 km³) i Rybińskiemu (25,5 km³).

Nad zbiornikiem, w Enerhodarze znajduje się korzystająca z jego wód do celów chłodzenia Zaporoska Elektrownia Jądrowa, największa w Europie siłownia jądrowa^[4] oraz 2 elektrownie spalinowe (4 jednostki węglowe o łącznej mocy 1,2 GW oraz 2 gazowe o mocy 1,6 GW). W 2021 zespoły te zapewniały 23 proc. mocy zainstalowanej i pokrywały 30 proc. zapotrzebowania Ukrainy na energię elektryczną^[3]. Zbiornik pozwalał także na regulację poziomu Dniepru między Chersoniem i Zaporożem, umożliwiając żeglugę rzeczną^[1].

Spiętrzenie pozwalało nawadniać tereny rolnicze w obwodzie dniepropietrowskim, zaporoskim i chersońskim^[1][4]. Wody zbiornika zasilały systemy irygacyjne o długości 12 tys. km^[3]. Najstarszym jest Kanał Północnokrymski^[3] nawadniający 600 tys. ha oraz zaopatrujący w wodę miejscowości na Krymie^[5]. Odprowadzony 18 km powyżej Kanał Kachowski nawadniał 220 tys. ha oraz dostarczał wodę pitną do Melitopola i Berdiańska^[3]. Zbiornik zasilał także w wodę tereny na północ od Dniepru, miasto i przemysł Nikopola oraz – za pośrednictwem kanału – Krzywy Róg z jego ośrodkiem metalurgicznym. W okresie funkcjonowania systemów irygacyjnych opartych na zasobach Zbiornika Kachowskiego populacja terenów od nich zależnych wzrosła między 150 a 340 proc^[3]. Naukowcy Uniwersytetu Chersońskiego szacowali na początku 2023 r., że zależne od niego systemy irygacyjne utrzymywały między 280 a 400 tys. miejsc pracy w rolnictwie południa Ukrainy oraz dostarczały wodę pitną dla 400 tys. ludzi^[3].

6 czerwca 2023 roku o godzinie 2:50, w czasie inwazji Rosji na Ukrainę, doszło do eksplozji wewnątrz zapory zbiornika. Spowodowało to całkowite zniszczenie elektrowni i przerwania zapory na długim odcinku. Zniszczonych zostało 11 z 28 przęseł zapory. Niekontrolowane uwolnienie wody ze zbiornika w dół rzeki spowodowało powódź na znacznych obszarach wzdłuż jej dolnego biegu. Zalanych zostało blisko 80 miejscowości. Śmierć poniosło według wstępnych szacunków kilkanaście osób. W ocenie ekspertów wojskowych za przerwanie tamy odpowiedzialni są Rosjanie, konkretnie 205. brygada strzelców zmotoryzowanych rosyjskich Sił Zbrojnych, a decyzję o jej zniszczeniu podjęto w celu próby utrudnienia ukraińskich działań ofensywnych^[6][7].

 Zobacz więcej w artykule Kachowska Elektrownia Wodna, w sekcji Działania wojenne i przerwanie zapory.

• Zbiornik Dnieprzański (następny położony w górę rzeki zbiornik)