Dakka - Vikipedi

Dakka
ঢাকা
Başkent
Takma adlar:
Camiler Şehri, Dünyanın Çekçek Başkenti
Bangladeş üzerinde Dakka
Dakka
Dakka
ÜlkeBangladeş Bangladeş
İlDakka ili
İlçeDakka ilçesi
Kuruluş1608
Şehir statüsünü kazanması1947
Yüzölçümü
 • Başkent304 km²
 • Su
48,56 km² (1.874 mil²)
Rakım4 m
Nüfus
 (2008)[1]
 • Başkent7.000,940
 • Yoğunluk23029/km²
 • Metropol
12,797,394
Zaman dilimiUTC+06.00 (BSZD)
 • Yaz (YSU)UTC+07.00 (Bangladeş Standart Yaz Zaman Dilimi)
Posta kodu
1000
Alan kodu(+880) 02

Dakka (Bengalce: ঢাকা, okunuşu [ˈɖʱaka]; Babür İmparatorluğu dönemindeki adlarıyla Dacca ve Cihangir Nagar), Bangladeş'in başkenti ve Dakka ilinin[3] merkezi. Dakka bir megakenttir ve Güney Asya'daki en büyük şehirlerden biridir. Buriganga Nehrinin kıyısında yer alan Dakka'nın nüfusu büyükşehir alanı ile birlikte 12 milyondur ve bu özelliğiyle Bangladeş'in en büyük şehridir.[4] Dünyanın en fazla nüfusa sahip 9. şehridir[5] ve ayrıca dünyadaki nüfusu en yoğun şehirlerden de biridir. Dakka "Camiler Şehri" olarak bilinir[6] ve dünyanın en iyi muslinini üretmesiyle tanınmıştır. Aynı zamanda "dünyanın çekçek başkenti" olarak da bilinir. Her gün yaklaşık 400 bin kişi şehirde çekçek kullanmaktadır.[7] Bugün bölgedeki en büyük kültür, eğitim ve iş merkezlerinden biridir.

17. yüzyıldaki Babür hakimiyeti sırasında şehir Cihangir Nagar olarak bilinmekteydi. İdari biriminin başkentiydi ve dünya çapında bir muslin ticareti merkeziydi. Britanya egemenliği döneminde şehir hızla büyüdü ve Kalküta'dan (günümüzde Kolkata) sonra Bengal'deki en büyük ikinci şehir haline geldi. 1905 yılındaki Bengal'in bölünmesinin ardından, Doğu Bengal ve Assam ilinin başkenti haline geldi fakat 1911'de bölünmenin iptal edilmesi sonucu il başkenti olma özelliğini kaybetti. 1947'deki Hindistan'ın bölünmesinin ardından Doğu Pakistan'ın idari merkezi oldu ve 1971'de bağımsız Bangladeş'in başkenti haline geldi. Bu dönemde şehirde büyük bir kargaşa yaşandı. Bunların içinde sıkıyönetim, Bangladeş'in bağımsızlığının ilanı, askerî baskı, savaş sırasında meydana gelen hasarlar ve doğal afetler bulunmaktaydı.

Çağdaş Dakka, Bangladeş'teki ekonomik, kültürel ve siyasi hayatın merkezidir.[8] Ülkede altyapısı en gelişmiş yer olmasına rağmen kirlilik, trafik sıkışıklığı ve artan nüfus nedeniyle hizmetlerin yetersiz kalması gibi sorunlar yaşamaktadır. Son on yıllarda Dakka'da ulaşım, iletişim ve bayındırlık alanında çağdaşlaşmalar yaşanmıştır. Şehir büyük yabancı yatırımlar ve daha fazla ticarî faaliyete ev sahipliği yapmaktadır. Aynı zamanda, şehre ülkenin diğer yerlerinden gittikçe artan bir nüfus akışı vardır ve bu da Dakka'yı dünyadaki en hızlı büyüyen şehir yapmaktadır.[9][10]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Lalbağ Hisarı, İmparator Aurangzeb'in oğlu olan Prens Muhammed Azam Şah tarafından 17. yüzyılın ortalarında inşa ettirilmiştir ve Şaista Han'ın kızı Bibi Pari'nin mezarına ev sahipliği yapmaktadır.

Şu an Dakka'nın bulunduğu bölgede yerleşimin varlığı, 7. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Şehrin bulunduğu bölge Budist Kamarupa ve Pala İmparatorluğu tarafından yönetilmekteydi, 9. yüzyılda ise yönetim Hindu Sena Hanedanı'na geçti.[11] Şehrin adı Ballal Sena tarafından 12. yüzyılda tanrıça Dakeşvari için yaptırılan Dakeşvari Tapınağı'ndan kaynaklanıyor olabilir.[12] Dakka ve çevresindeki bölgeler o dönemde Bengalla olarak adlandırılmaktaydı. Kasabada Lakşmi Pazarı, Şankari Pazarı, Tanti Pazarı, Patuatuli, Kumartuli, Bania Nagar ve Goal Nagar gibi birkaç pazar bulunmaktaydı. Sena Hanedanı'ndan sonra, Dakka Delhi Sultanlığı'na bağlı Türki ve Paştun valiler tarafından yönetildi. 1608'de Babürlerin eline geçti.[13]

1608'de başlayan Babür egemenliğinde şehir Bengal'in başkenti (Racmahal) olarak ilan edilince, şehirde büyük bir gelişme ve nüfusta büyük bir büyüme yaşandı.[14][15] Babür subahdarı İslam Han şehrin ilk yöneticisiydi.[16] Han, imparator kısa bir süre önce ölmüş olmasına rağmen, şehri Babür İmparatoru Cihangir'in onuruna "Cihangir Nagar" (জাহাঙ্গীর নগর; Cihangir'in Şehri) olarak adlandırdı. Şehrin ana büyümesi Babür Şaista Han döneminde yaşandı.[15] Şehir bu dönemde yaklaşık bir milyon kişilik nüfusuyla 19'a 13 kilometrelik bir alana yayılmıştı.[17] Britanyalı Doğu Hindistan Şirketi, 1765'te gelir toplama hakkını (Divani hakkı) kazandı ve 1793'te Bengal Navablarını (yöneticileri) tüm yetkilerini bırakmaya zorlayarak şehrin yönetimini ele geçirdi. Bu dönemde şehrin nüfusu Kalküta'nın önem kazanması nedeniyle önemli miktarda düştü;[18] fakat daha sonra maddi açıdan gelişim ve çağdaşlaşma bunu takip etti. 1874'te çağdaş bir kentsel su dağıtım sistemi kuruldu ve 1878'de elektrik sistemi geldi.[19][20] Şehrin yakınlarında Britanyalı ve Bengalli askerlere hizmet eden Dakka Kışlası kuruldu.[15]

Günümüzde bir müze olan Ahsan Manzil bir zamanlar Dakka Navab Ailesi'nin sarayıydı.

Bengal'in 1905'teki başarısız bölünmesinin ardından, Dakka yeni kurulan Doğu Bengal ve Assam eyaletinin başkenti ilan edildi; ancak 1911'de Bengal yeniden birleştirildi.[14][15] 1947'deki Hindistan'ın bölünmesinin ardından, Dakka Doğu Pakistan'ın başkenti oldu. Hindistan'ın bölünmesinin ardından şehir büyük çatışmalara tanıklık etti.[15] Şehrin Hindu nüfusunun çoğu Hindistan'a göç etti, bu sırada şehre bir Müslüman akını yaşandı. Yerel siyasetin merkezi olarak ise, şehirde giderek artan sayıda siyasi olaylar ve şiddet olayları yaşanmaya başladı.[15] Urduca'nın tüm Pakistan'ın tek resmî dili olarak ilan edilmesi, büyük kalabalıkların katıldığı protesto yürüyüşlerine sebep oldu. Bengal Dil Hareketi olarak bilinen protestolar, Pakistan polisinin ateş açarak pek çok öğrenci göstericiyi öldürmesiyle son buldu.[21] 1950'ler ve 60'lar boyunca, Dakka'daki siyaset sıcaklığını korudu ve Bengal'in bağımsızlığı yönündeki talepler giderek arttı.[22]

Jatiyo Sangshad Bhaban, Bangladeş parlamentosuna ev sahipliği yapar.

1970 Bhola kasırgası bölgeye çok büyük bir hasar verdi ve tahminlere göre 500 bin kişiyi öldürdü.[23] Şehrin yarısından fazlasını su bastı ve milyonlarca kişi mahsur kaldı.[24] Etnik ayrımcılık ve kasırganın yol açtığı zararları telafi etmek için hükûmetin az gayret göstermesi nedeniyle halkın hükûmete olan öfkesi büyüdü ve Bengalli siyasetçi Mucibur Rahman 7 Mart 1971'de Dakka'da milliyetçi bir miting düzenledi.[15][21] Tahmini olarak bir milyon kişi mitinge katıldı ve bu 26 Mart günü Bangladeş'in bağımsızlığının ilanı ile sonuçlanır.[21] Buna cevaben, Pakistan ordusu Işıldak Operasyonu'nu düzenledi ve binlerce kişiyi tutukladı, işkence etti ve öldürdü.[25] Bangladeş Kuvvetleri ile yapılan dokuz aylık bir çatışmadan sonrası Pakistan Ordusu 16 Aralık günü yenilgiyi kabul etti ve böylece Bangladeş Kurtuluş Savaşı bitmiş oldu.[26] Ülkenin başkenti olarak, Dakka bağımsızlıktan sonra kırsal alanlardan işçilerin şehre göç etmesi sonucu hızlı ve büyük bir büyümeye sahne oldu.[27] Şehrin nüfusunun yanı sıra ticaret ve endüstrinin de gelişmesi hizmetler ve altyapıda sorunlar doğurdu.[28] Şehir sınırlarının genişlemesi ve Uttara, Muhammedpur, Başundara, Mirpur ve Motichil gibi yeni yerleşim alanlarının gelişmesini, büyük bir emlak patlaması izlemiştir.[29]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dakka, merkezi Bangladeş'te, 23°42′0″K 90°22′30″D / 23.70000°K 90.37500°D / 23.70000; 90.37500 koordinatlarında, Buriganga Nehri'nin doğu kıyısında yer alır. Ganj Deltası'nın alçak kesimlerinde bulunur ve 153.84 km² alan kaplar.[30] Sekiz tane ana thana - Lalbağ, Kotvali, Sutrapur, Ramna, Motichil, Paltan, Danmondi, Muhammedpur – ve on altı tane yan thanadan oluşur - Gulşan, Mirpur, Pallabi, Şah Ali, Turaag, Sabucbağ, Dakka Kışlası, Demra, Hazaribağ, Şiampur, Badda, Kafrul, Kamrangir çar, Khilgaon ve Uttara. Şehrin toplamda 130 semti ve 725 mahallesi bulunur. Dakka ilçesi 1463.60 kilometrekarelik bir alanı kaplar ve Gazipur, Tangail, Munşiganc, Racbari, Narayanganc, Manikganc ilçeleriyle komşudur. Tropik birki örtüsü ve nemli toprak karakterize ettiği arazi, deniz seviyesine yakın ve düzdür. Bu, Dakka'yı muson mevsiminde siklonlar ve aşırı yağış yüzünden meydana gelen sellere karşı kılar.[31]

Dakka'dan bir görünüm

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Dakka iklimi

Dakka sıcak, yağışlı ve nemli bir tropik iklimi yaşar. Köppen iklim sınıflandırmasına göre, Dakka tropik yağışlı ve kuru bir iklime sahiptir. Yıllık sıcaklık ortalaması 28 °C olan şehir, ayrı bir muson iklimine sahiptir. Aylık sıcaklık ortalamalarının en düşüğü 20 °C'lik ocak, en yükseği ise 32 °C'lik mayıstır.[32] Yıllık ortalama yağış olan 1854 milimetrenin neredeyse %80'i mayıs ile eylül ayları arasında düşer.[32] Trafik ve endüstriyel atıkların sebep olduğu giderek artan hava ve su kirliliği, şehirde halk sağlığı ve yaşam kalitesini etkileyen ciddi bir sorundur.[33] Şehrin yakınlarındaki su kaynakları ve sulak alanlar, inşaat nedeniyle doldurulduklarından dolayı yıkıma maruz kalmaktadır. Kirlilik ile birleşen doğal alanların bu şekildeki yıkımı, yerel biyolojik çeşitliliği tehdit etmektedir.[33]

 Dakka iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 25,6 30 33,9 36,1 36,7 34,4 32,8 32,2 32,2 31,1 29,4 26,7 31,7
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 15 19,4 25 27,2 28,3 28,3 27,2 27,2 27,2 26,1 18,9 16,1 23,9
Ortalama yağış (mm) 8 20 58 117 267 358 399 318 257 163 30 5 1.979
Kaynak: weather.com[32]


Kentsel yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dakka belediyesi 1 Ağustos 1864'te kuruldu ve 1978'de "kurum" seviyesine yükseldi.[34] Dakka Şehir Kurumu, şehrin işlerini yürüten özerk kuruluştur. Tüzel kişiliği sahip alan vekillerini seçen pek çok semte bölünmüştür. Belediye başkanı her beş yılda bir seçimle seçilmektedir ve şu anki başkan Sadek Hüsein Hoka'dır.[35] Dakka Eğitim Kurulu, İngilizce eğitim veren ortaokullar ve medreseler dışında bölgedeki devlet okulları ve pek çok özel okuldan sorumludur.[36][37] Bangladeş'teki tüm medreseler merkezi bir kurul tarafından yönetilmekte olup İngilizce eğitim veren ortaokullar ayrı eğitimsel ve idari yapılara sahiptir.[38]

Dakka Büyükşehir Polisi, 1976 yılında kurulmuştur ve 21,400 çalışana sahiptir. Bangladeş'teki en büyük polis servisidir.[39]

Şehir 25 seçim bölgesine ayrılmıştır. İki ana siyasi parti Avami Birliği ve Bangladeş Milliyetçi Parti'dir. Bakanlıkların büyük kısmı Ramna'da bulunur. Bangladeş Yüce Divanı ve Bangladeş Yüksek Mahkemesi de şehirde yer alır. Bangabhaban sarayı daha önce Britanya'nın hindistan valisine, Doğu Pakistan valisine ev sahipliği yapmış olup günümüzde Bangladeş Başkanlık Sarayı olarak kullanılmaktadır.[40] Louis Kahn tarafından tasarlanmış[21] olan Jatiyo Sangshad Bhaban, parlamentoya ev sahipliği yapmaktadır. Kabe ile benzer bir tasarıma sahip olan Beytül Mukerrem ülkenin ulusal camisidir.[41] Bara Katra sarayı, Lalbağ Hisarı, Hoseni Dalan ve Ahsan Manzil şehrin diğer tarihî mekânları arasındadır.[42]

Artan trafik sıkışıklığıyla mücadele için Bangladeş yönetimi 2000'li yıllarda şehrin dış kesimlerinde bir kentleşme politikası uygulamış ve Dakka'nın banliyölerindeki yeni binalar ve tesisler için gelir vergisini on yıllığına kaldırmıştır.[43] Dakka'nın bir kanalizasyon sistemi bulunmasına rağmen bu nüfusun sadece %25'ine hizmet vermektedir, %30'luk bir kesime ise lağım çukurları hizmet vermektedir.[44] Dakka'daki evlerin sadece üçte ikisi su sistemine bağlıdır. Şehirde yılda 9.7 milyon ton katı atık üretilmektedir. Devlet ve özel şirketler atıkları şehir çapında toplayıp gübre olarak kullanma çalışmalarında kısmen başarılı olsalar da, hâlen çoğu katı atık şehir yakınlarındaki alçak rakımlı bölgelere veya su kütlelerine dökülmektedir.[33][44]

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dakka Bangladeş'in ticari olarak da başkentidir.[45] Şehir büyüyen bir orta sınıfa sahiptir ve bu da lüks mallar ve çağdaş tüketici için pazarı geliştirmektedir.[46] Şehir geçmişte büyük sayıda göçmen işçi çekmiştir.[47] Ucuz kapalı pazarlar, işportacılar, küçük dükkânlar, çekçek taşımacılığı ve yol kenarı satıcılığı nüfusun önemli bir bölümüne iş imkânı sağlar.[47][48] Sadece çekçek sürücülerinin sayısı bile 400,000'i bulmaktadır.[49] İşgücünün yarısı ev işlerinde ve sendikalaşmamış işgücünde çalışır, 800 bin kişilik bir nüfus ise tekstil endüstrisinde çalışmaktadır. Bunlara rağmen işsizlik oranı %19'dur.[50] 2009 yılında Dakka'nın gayrisafi kentsel hasılası 85 milyar dolardı.[51] Yıllık %6.2'lik bir büyüme oranıyla bu rakamın 2025 yılında 215 milyon dolara yükseleceği tahmin edilmektedir.[51] Dakka'nın kişi başına yıllık geliri 1350 dolar olarak tahmin edilmektedir, halkın %34'ü yoksulluk sınıfının altında yaşamaktadır.[52] Yoksulların arasında kırsal bölgelerden iş bulmak amacıyla gelen[53] ve günde 5 doların altında gelirle yaşayan önemli bir kesim de vardır.[54]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Dakka ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ The Daily Star Web Edition Vol. 5 Num 234 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Thedailystar.net (19 Ocak 2005). 18 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir.
  2. ^ "Dhaka, Bangladesh Map". National Geographic Channel. 27 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2009. 
  3. ^ "Dakka". Meydan Larousse: Büyük Lugat ve Ansiklopedi. IV. Sabah Gazetesi. 1992. ss. sf. 558. 
  4. ^ "Statistical Pocket Book, 2008" (PDF). Bangladesh Bureau of Statistics. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2008. 
  5. ^ 2010 World Bank Country Assistance Strategy (Sayfa 4) http://siteresources.worldbank.org/BANGLADESHEXTN/Resources/295759-1271081222839/BDCAS.pdf 2 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ "Everything about our city". Dhaka City. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2010. 
  7. ^ Lawson, Alastair (5 Ekim 2002). "Dhaka's beleaguered rickshaw wallahs". BBC News. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2009. 
  8. ^ "Price Information of Essential Commodities" (php) (Bengali). National Web Portal, Government of Bangladesh. 2 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2009. 
  9. ^ Dhaka: Improving Living Conditions for the Urban Poor 13 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Dünya Bankası) Erişim tarihi: 27 Aralık 2010
  10. ^ "Danger in Dhaka, the fastest-growing city". BBC News. 7 Temmuz 2010. 
  11. ^ Hasna Jasimuddin Moudud (2001). South Asia: Eastern Himalayan Culture, Ecology and People. Dakka: Academic Press and Publishers. ISBN 9840801651. 
  12. ^ Nagendra K. Singh (2003). Encyclopaedia of Bangladesh (Hardcover). Anmol Publications Pvt Ltd. s. 19. ISBN 8126113901. 
  13. ^ Taru Bahl & M.H. Syed (2003). Encyclopaedia of the Muslim World. Anmol Publications PVT. s. 55. ISBN 8126114193. 
  14. ^ a b "Dhaka". Encyclopedia Britannica. 2009. 25 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2007. 
  15. ^ a b c d e f g Roy, Pinaki (8 Temmuz 2008). "Golden past of olden Dhaka". The Daily Star. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2009. 
  16. ^ Francis Bradley Bradley-Birt (1906). The Romance of an Eastern Capital. Smith, Elder, & Co. ss. 264. 
  17. ^ M. Atiqullah and F. Karim Khan (1965). Growth of Dacca City: Population and Area (1608–1981). Social Science Research Project, University of Dacca Press. s. 6. 
  18. ^ M. Atiqullah and F. Karim Khan (1965). Growth of Dacca City: Population and Area (1608–1981). Social Science Research Project, University of Dacca Press. s. 7. With the growth of Calcutta (founded by Job Charnock in 1690), the business centres started moving to Calcutta followed by flight of capital and labour force from Dacca. By 1800, Calcutta became a city of 500 thousands, (Ghosh, 1950 pp 53–54) and Dacca declined to 2000 thousands, the population of 160 years before. 
  19. ^ H Furumai, F Kurisu & H Katayama (2008). Southeast Asian Water Environment 2: Selected Papers from the Second International Symposium on Southeast Asian Water Environment. IWA Publishing. s. 205. ISBN 1843391244. 
  20. ^ Mohammad Atiqullah & Fazle Karim Khan (1965). Growth of Dacca City: Population and Area, 1608–1981. University of Dacca. s. 10. 
  21. ^ a b c d Richards, John (2002). "Calcutta and Dhaka: A tale of two cities". Inroads. 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2010. 
  22. ^ The Feminist Review Collective (28 Mart 1991). Feminist Review (Issue 37). Routledge. s. 40. ISBN 0415065364. 
  23. ^ "Timeline: Major tropical cyclones". BBC News. 5 Mayıs 2008. 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  24. ^ Srivastava, H. N. (2006). Management of natural disasters in developing countries. Centre for Science & Techonlogy of the Non-Aligned and other Developing Countries. s. 14. ISBN 8170354250. 
  25. ^ Archer Blood. "Transcript of Selective Genocide Telex" (PDF). ABD Dışişleri Bakanlığı. 17 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Şubat 2009. 
  26. ^ Sheren, Syeda Momtaz. "War of Liberation, The". Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh. 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2010. 
  27. ^ "BANGLADESH: Jobless rural poor rush to the cities" (PHP). Integrated Regional Information Networks: UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. 28 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2009. 
  28. ^ United Nations Human Settlements Program, United Nations Human Settlements Program (2007). Enhancing Urban Safety and Security: Global Report on Human Settlements 2007. Earthscan. s. 184. ISBN 184407479X. 
  29. ^ "Improved System for Disaster Mitigation and Environmental Management in Bangladesh" (PDF). Regional United Nations Centre for Regional Development. 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  30. ^ "Area, Population and Literacy Rate by Paurashava" (PDF). Bangladesh Bureau of Statistics. 2001. 25 Haziran 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2008. 
  31. ^ Hough, Michael (2004). Cities and natural process. Routledge. ss. 64-65. ISBN 0415298555. 
  32. ^ a b c "Weatherbase: Historical Weather for Dhaka, Bangladesh". weatherbase.com. 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2008. 
  33. ^ a b c Mondal, M. Abdul Latif (27 Eylül 2006). "Our Cities: 15th Anniversary Special". The Daily Star. 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2006. 
  34. ^ Dhaka City Corporation. "City Corporation" (PHP). 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2009. 
  35. ^ Dhaka City Corporation (10 Eylül 2006). "Mayor" (PHP). 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2009. 
  36. ^ "East Pakistan Intermediate and Secondary Education Ordinance, 1961 (East Pakistan Ordinance No. XXXIII of 1961)". Ministry of Law, Justice and Parliamentary Affairs, Bangladesh. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2009. 
  37. ^ "Education Board Bangladesh". Ministry of Education, Intermediate and Secondary Education Boards, Bangladesh. 3 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2009. 
  38. ^ "THE MADRASAH EDUCATION ORDINANCE, 1978 (ORDINANCE NO. IX OF 1978)". Ministry of Law, Justice and Parliamentary Affairs, Bangladesh. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2009. 
  39. ^ "History of the DMP". Dhaka Metropolitan Police. 8 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2008. 
  40. ^ "Bangabhaban". Banglapedia. 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2011. 
  41. ^ "Baitul Mukarram-the National Mosque of Bangladesh". Bangladeş'in Bahreyn Büyükelçiliği. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2009. 
  42. ^ Marika McAdam (2004). Bangladesh. Lonely Planet. ss. 46-52. ISBN 1-74059-280-8. 
  43. ^ "Town planning for Bangladesh : Vision 2020". The Daily Star. 8 Kasım 2008. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2008. 
  44. ^ a b Mondo, M. Abdul Latif (27 Eylül 2006). "Our Cities: 15th Anniversary Special". The Daily Star. 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2006. 
  45. ^ "Dhaka". Encyclopedia Britannica. Erişim tarihi: 23 Nisan 2007. 
  46. ^ Chowdhury, A.M. (23 Nisan 2007). "Dhaka". Banglapedia. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2007. 
  47. ^ a b McGee, Terry (27 Eylül 2006). "Urbanization Takes on New Dimensions in Asia's Population Giants". Population Reference Bureau. 24 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2006. 
  48. ^ "Does Dhaka need rickshaws?". BBC News. 20 Temmuz 1998. 8 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2006. 
  49. ^ Robert Cervero (2000). Informal Transport in the Developing World. UN-HABITAT. s. 39. ISBN 92-1-131453-4. 
  50. ^ Dakka Şehir Kurumu. "Economy" (PHP). 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2009. 
  51. ^ a b "Global city GDP rankings 2008–2025". Pricewaterhouse Coopers. 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 
  52. ^ "Asian City Development Strategies: Dhaka" (PDF). Fukuoka Conference 2000, Cities Alliance. 9 Eylül 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2009. 
  53. ^ Lawson, Alistair (1 Haziran 2002). "Good times for bourgeois Bangladeshis". BBC News. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2011. 
  54. ^ Rizwanul, Islam (1986). Bangladesh, selected issues in employment and development. International Labour Organisation, Asian Employment Programme (ARTEP). s. 33. ISBN 92-2-105769-0. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dakka&oldid=32618338" sayfasından alınmıştır