Trabzon (il) - Vikipedi

Trabzon
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İl merkeziTrabzon
İdare
 • ValiAziz Yıldırım
Yüzölçümü
 • Toplam4.689[1] km²
Nüfus
 (824.352)[2]
 • Toplam766.782
 • Yoğunluk178/km²
 • Kır
-
 • Şehir
766782
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu462
İl plaka kodu61

Trabzon, Türkiye'nin bir ilidir. Trabzon merkezli olan ve Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan ilin Karadeniz'e kıyısı bulunur. Karadeniz sahili ile Doğu Karadeniz Dağları arasında yer almakta olup yüzölçümü açısından az bir alan kaplar. Batısında Giresun'a bağlı Eynesil ilçesi, güneyinde Gümüşhane'ye bağlı Torul ilçesi ve Bayburt, doğusunda da Rize'ye bağlı İkizdere ve Kalkandere ilçeleri bulunur. 2023 yılı verilerine göre şehrin toplam nüfusu 824.352'dir.[3]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dar bir sahil şeridinin ardında denize paralel uzanan dağlık bir araziye sahip olan ilin merkezi Boztepe (antik Minthrion tepesi) üzerine kurulmuştur. İl topraklarının % 22,4 yayla, % 77,6'sı ise tepelerden oluşmaktadır.

İldeki dereler; Ağasar Deresi, Çamlık Deresi, İskefiye Deresi, Değirmendere, Yanbolu Deresi, Fol Deresi, Karadere, Küçükdere, Manahos (Sürmene), Solaklı, Baltacı Deresi, Kalapotama Deresi, Maçka Deresi ve Galyan Deresi'dir. İldeki göller ise Çakırgöl, Uzungöl, Sera Gölü ve Haldizen Gölü'dür.

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Karadeniz'e özgü ılıman iklime sahip kentte hava sıcaklığı yıl boyunca 7,4-23,5 °C arasında değişirken yaz ortalaması 22,3 °C, kışın ortalama en düşük sıcaklık ise 4,4 °C civarındadır. Trabzon'da yerel il meteoroloji istasyonlarınca bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık −7 °C (15 Ocak 1950), en yüksek sıcaklık ise 37,8 °C (17 Mayıs 1988) olmuştur.[4] Denizden güneye doğru gidildikçe sıcaklık azalmaktadır. Yaylalar ve köylerde kış aylarında hava -30 derecenin altına düşebilir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[5])

Trabzon il nüfusu: 824.352 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 4.628 km2'dir. İlde km2'ye 178 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 1.373 kişi ile Ortahisar’dır)

İlde yıllık nüfus artış oranı % 0,39 olmuştur.

Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Hayrat (% 21,78) - Ortahisar (-% 3,85) olmuştur.

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 18 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 708 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Trabzon ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus 2022 Nüfus 2023 Fark Değişim% Mah.Say. Alanı km2[6] Yoğunluk
Akçaabat 129.290 129.628 338 0,26 73 375 346
Araklı 48.581 51.124 2.543 5,23 50 464 110
Arsin 30.911 32.717 1.806 5,84 36 157 208
Beşikdüzü 23.774 23.568 -206 -0,86 34 84 280
Çarşıbaşı 15.227 15.753 526 3,45 23 66 238
Çaykara 13.070 15.180 2.110 16,14 32 574 26
Dernekpazarı 3.761 4.294 533 14,17 14 89 42
Düzköy 13.312 14.142 830 6,23 22 125 113
Hayrat 7.667 9.337 1.670 21,78 34 244 38
Köprübaşı 4.318 4.776 458 10,60 10 189 23
Maçka 24.709 27.322 2.613 10,57 66 925 30
Of 43.591 44.527 936 2,14 68 258 173
Ortahisar 335.628 322.702 -12.926 -3,85 86 235 1373
Sürmene 25.950 26.127 177 0,68 30 166 157
Şalpazarı 10.434 11.780 1.346 12,90 37 161 73
Tonya 13.457 14.315 858 6,37 22 176 81
Vakfıkebir 27.060 27.339 279 1,03 46 141 194
Yomra 47.283 49.721 2.438 5,15 25 200 249
Trabzon 818.023 824.352 6.329 0,39 708 4.629 178
Ayrıca bakınız: Trabzon'un ilçeleri
Trabzon il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[7] 290.303 12
  %11     32.789
257.514     %89  
1935[8] 360.679 13 %24
  %11     40.093
320.586     %89  
1940[9] 390.733 10 %8
  %11     43.015
347.718     %89  
1945[10] 395.384 14 %1
  %10     40.243
355.141     %90  
1950[11] 420.279 16 %6
  %11     46.089
374.190     %89  
1955[12] 462.249 14 %10
  %13     59.781
402.468     %87  
1960[13] 532.999 14 %15
  %16     83.692
449.307     %84  
1965[14] 595.782 14 %12
  %18     108.492
487.290     %82  
1970[15] 659.120 14 %11
  %21     138.435
520.685     %79  
1975[16] 719.008 14 %9
  %24     171.570
547.438     %76  
1980[17] 731.045 20 %2
  %26     186.580
544.465     %74  
1985[18] 786.194 20 %8
  %30     239.553
546.641     %70  
1990[19] 795.849 23 %1
  %38     303.612
492.237     %62  
2000[20] 975.137 19 %23
  %49     478.954
496.183     %51  
2007[21] 740.569 26 %24
  %54     396.646
343.923     %46  
2008[22] 748.982 27 %1
  %52     390.797
358.185     %48  
2009[23] 765.127 26 %2
  %53     408.103
357.024     %47  
2010[24] 763.714 27 %0
  %54     415.652
348.062     %46  
2011[25] 757.353 29 %1
  %56     421.504
335.849     %44  
2012[26] 757.898 29 %0
  %56     426.882
331.016     %44  
2013[27] 758.237 29 %0 Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[28] 766.782 28 %1
2015[29] 768.417 28 %0
2016[29] 779.379 28 %1
2017[29] 786.326 28 %1
2018[29] 807.903 27 %3
2019[29] 808.974 27 %0
2020[29] 811.901 27 %0
2021[29] 816.684 27 %1
2022[29] 818.023 27 %0
2023[29] 824.352 27 %1


Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Belediye logosu
Ana madde: Trabzon'un ilçeleri

Merkezi yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Trabzon, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Trabzon Valisi, 1963-Sivrihisar doğumlu Aziz YILDIRIM Ağustos 2023 tarihinde Tekirdağ Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Trabzon'un ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[30][31] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 sayılı kanunun 16. maddesi.)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı, 1972-Maçka doğumlu Ahmet Metin Genç (AK Parti), 31 Mart 2024 seçimlerinde %51,48 oy oranıyla seçilmiştir. Genç, daha önce merkez Ortahisar Belediye Başkanıydı.[32]

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimlerine göre, beş değişik parti ve 1 bağımsız tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 11'i AK Partili, 2'şer tanesi CHP'li ve MHP'li, birer tanesi de YRP'li ve İYİ Partili belediye başkanıdır.[33]

Trabzon Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 70'tir. (Büyükşehir Belediye Başkanı, 18 ilçe belediye başkanı ve 51 üye.) Bunların 47'si AK Partili, 11'i CHP'li, 6'sı MHP'li, 4'ü bağımsız ve 3'ü YRP'lidir.[34]

Belediye başkanları ve meclislere ait bilgiler Trabzon'un ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Konum

[değiştir | kaynağı değiştir]
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[35] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km2[36] Rakım mt. Merkeze km[37] Ulaşan Yollar[37]
Akçaabat Cumh.önce 375 16 17 /D.010-21, 61.76
Araklı 1953 Sürmene 464 6 29 /D.010-22, 61.26
Arsin 1959 Merkez 157 24 17 /D.010-22, 61.03
Beşikdüzü 1987 Vakfıkebir 84 8 52 /D.010-21, 61.79, 61.85
Çarşıbaşı 1990 Vakfıkebir 66 17 39 /D.010-21, 61.86
Çaykara 1948 Of 574 317 75 D.915-01
Dernekpazarı 1990 Çaykara 89 199 68 D.915-01
Düzköy 1990 Akçaabat 125 780 41 /D.010-21, 61.76
Hayrat 1990 Of 244 202 64 D.010-22=>61.29
Köprübaşı 1990 Sürmene 189 307 49 D.010-22=>61.28
Maçka Cumh.önce 925 364 26 /D.885-01, 61.53, 61.55
Of Cumh.önce 258 11 50 /D.010-22, D.915-01,61.29, 61.06
Ortahisar 2012 Merkez 235 37 2 /D.010-21, /D.885-01, 61.54
Sürmene Cumh.önce 166 11 36 /D.010-22
Şalpazarı 1987 Vakfıkebir 161 325 69 D.010-21=>61.78, 61.65
Tonya 1954 Vakfıkebir 176 742 68 /D.010-21=>61.77, 61.73, 61.79
Vakfıkebir Cumh.önce 141 13 48 /D.010-21, 61.77, 61.85
Yomra 1959 Merkez 200 10 11 /D.010-22, 61.02, 61.25
TRABZON Cumh.önce 4.628 36
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ BAŞAR/TRABZON, (DHA), Aleyna KESKİN-Selçuk (24 Ekim 2023). "Ortahisar'ın yüzölçümü dolgu projeleriyle 4 kilometrekare daha büyüdü". Hürriyet. 6 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024. 
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ "Trabzon Nüfusu". www.nufusu.com. 10 Eylül 2023. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; iklim isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  7. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  8. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  10. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  14. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  27. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  28. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  29. ^ a b c d e f g h i
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Trabzon Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Trabzon Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Trabzon Nüfusu". nufusubu.com. 
  30. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  31. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  33. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  34. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  35. ^  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  36. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :1 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  37. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Trabzon (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Trabzon_(il)&oldid=33530299" sayfasından alınmıştır