Zeytinlik, Artvin - Vikipedi

Zeytinlik
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Zeytinlik
Zeytinlik
Zeytinlik
Zeytinlik'in Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım571 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam43
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08100

Zeytinlik, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sirya, Çoruh'ta sefer yapan kayıkların uğradığı iskelelerden biriydi; 19. yüzyılın sonları. Giorgi Kazbegi'nin Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay adlı kitabından alınmıştır.

Zeytinik köyünün eski adı Sirya'dır. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Sirya (سریە) olarak geçer.[3] Bu yer adı Gürcüce Tsria'dan (ცრია) değişime uğramış ve "Tsria" da Gürcüce "çiseleme" anlamındaki "tsra" (ცრა) kelimesinden geliyor olabilir.[4][5] Nitekim Rus idaresi de 1886 yılında köyü Tsria (Цриа) adıyla kaydetmiştir.[6]

Tsrisa, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Klarceti, Gürcü Krallığı'nın prensliklerinden biriydi ve bu prensliğin merkezi Artanuci idi. Bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirdi.[7]

Tsria veya Sirya, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespitinde Çıldır Eyaleti'nin Livane-i Ulya sancağına bağlıydı ve bu tarihte köyü oluşturan 77 hanede 204 erkek kaydedilmişti. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Sirya köyünün nüfusunun yaklaşık 408 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]

Tsria, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağına bağlı Livane kazasının köylerinden biriydi. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde 77 hanede 236 kişi yaşıyordu. Salnamede belirtilemiş olmakla birlikte bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyde yaşayan insan sayısının yaklaşık 472 kişi olduğu ortaya çıkar. Bu tespite göre de Tsria'nın nüfusu sadece Müslümanlardan oluşuyordu. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 60 eşek, 80 öküz, 60 inek, 5 at, 200 keçi ve 80 koyun tespit edilmiştir.[9]

Tsria, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 yılındaki nüfus tespiti sırasında Tsria, Artvin Okrugu'nun Artvin kazasında (uçastok) yer alıyordu. Nüfusu, 274'ü erkek ve 233'ü kadın olmak üzere 80 hanede yaşayan 507 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir. Tsria aynı zamanda bu kaza içinde bir nahiyeydi. Tsria nahiyesi (сельское общество: kırsal topluluk), üç köyden oluşuyordu ve nahiyede kayıtlı 174 hanede 617'si erkek ve 544'ü kadın olmak üzere tamamı "Türk" olan 1.161 kişi yaşıyordu. Bu nahiyenin idari merkezi olan Tsria, nüfus açısından nahiyenin en büyük köyüydü.[10]

Tsria köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırıları içinde kaldı. Nitekim 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin Okrugu ile Ardahan Okrugu'nu Gürcistan'nın bir parçası olarak tanıdı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Tsria köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[11]

Artvin livasında 1922 yılında yapılan nüfus tespiti sıradında Sirya köyünde 80 hanede 330 kişi yaşıyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. 1886 yılıyla kıyaslandığında köyün nüfusunun azaldığı görülmektedir. Sirya aynı zamanda Artvin livasının merkez kazasına bağlı bir nahiyeydi. On köyü kapsıyordu ve nüfusu 1.528 kişiden oluşuyordu.[12] Tsria / Sirya adı Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Zeytinlik olarak değiştirildi. Sirya nahiyesi 1926 kaldırıldı. Bu tarihte köyde 448 kişi yaşıyordu.[13]

Artvin vilayeti üzerine yazdığı kitapla tanınan Muvahhid Zeki'nin 1927 yılında verdiği bilgiye göre, Sirya Dağının eteklerinde yer alan Sirya'da, Berta ve Ardanuç’un dışında, Artvin ili sınırlarında bağcılığın yapıldığı önemli yerlerden biriydi. Nitekim 1874 yılında bölgeyi dolaşan Giorgi Kazbegi de Artvin bölgesinde harika üzümlerin yetiştiği iki yer olarak Tsria ve Orcohi'den söz etmiştir.[14][15] Öte yandan Tsria, Çoruh Nehrinde Artvin ile Batum arasında ulaşım ve nakliye amacıyla yapılan kayık seferlerinin iskelelerinden biri burada yer alıyordu. Buradan altı düz ayıklarla Borçka ve Batum’a seferler yapılıyordu.[14][16]

Muvahhid Zeki'nin verdiği bilgiye göre, Sirya köyünde genelde iki katlı yarı kâgir evler vardı. Köyde başlıca tarımsal üretim mısır, arpa ve buğdaydan oluşuyordu. Ayrıca dışarı satmak için zeytin, hurma, üzüm ve ceviz yetiştiriliyordu. Üzümden cevizli sucuk ve şarap imal ediliyordu. Yıllık olarak yaklaşık 25.000 kilogram zeytin, yaklaşık 25.000 kilogram üzüm elde ediliyordu. Şarap ev imalatı biçimde yapılıyordu. "Sirya" markasıyla şarap imalatı yakın tarihlere kadar devam etmiştir. Bunların yanı sıra yerleşimde ev tezgâhlarında küçük çaplı dokumacılık da yapılıyordu. Peştamal, yatak çarşafı, peşkir ve şal gibi dokumalar Ardahan, Şavşat ve Kars’ta satılıyor, onların yerine de yerleşimde yeteri kadar yetiştirilemeyen buğday ve mısır alınıyordu. Köy halkı ayrıca kayıkçılık ve demircilikle de yapıyordu. Sirya nahiyenin Hodi yöresinde ise, bakır madeni işletiliyordu. Nahiyenin geneli küçükbaş hayvancılığın (koyun ve keçi) yanı sıra eşek yetiştiriciliğiyle de tanınıyordu.[17][18]

Zeytinilk köyü, 1935 genel nüfusu sayımında, yeniden kurulmuş olan Sirya nahiyesinde yer alıyordu. Bu sırada Sirya nahiyesi, Çoruh vilayetinin Artvin kazasına bağlıydı. Bu tarihte köyde 554 kişi yaşıyordu.[19] 1965 genel nüfus sayımında Zeytinlik köyünde 479 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 233 kişi okuma yazma biliyordu.[20]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Zeytinlik köyü, Artvin il merkezine 21 km uzaklıktadır.[21]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Kadın Erkek Toplam
2021 16[2] 30[2] 46[2]
2020 15[2] 28[2] 43[2]
2019 19[2] 25[2] 44[2]
2018 26[2] 34[2] 60[2]
2017 15[2] 14[2] 29[2]
2016 20[2] 17[2] 37[2]
2015 20[2] 24[2] 44[2]
2014 26[2] 26[2] 52[2]
2013 22[2] 20[2] 42[2]
2012 28[2] 28[2] 56[2]
2011 31[2] 31[2] 62[2]
2010 46[2] 49[2] 95[2]
2009 57[2] 66[2] 123[2]
2008 89[2] 88[2] 177[2]
2007 104[2] 104[2] 208[2]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Zeytinlik, Turkey Page". Fallingrain.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at "Artvin Merkez Zeytinlik Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 356, ISBN 9789157871117.
  4. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 602. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  5. ^ "კოში" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 22 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  6. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1356". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  7. ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  8. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 41. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  9. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 357, ISBN 9789157871117.
  10. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1354-1356". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  11. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022. 
  12. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  13. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010, s. 141, ISBN 978-9944-197-52-6.
  14. ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010, s. 45, ISBN 978-9944-197-52-6.
  15. ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 115, ISBN 9789755537207.
  16. ^ "Taner Artvinli, "Tarihe karışan bir meslek: Çoruh'ta Kayıkçılık"". 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020. 
  17. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010, s. 39, 54, 167, ISBN 978-9944-197-52-6.
  18. ^ ""Sirya'ya Son Bakış", Rasim Yılmaz". 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020. 
  19. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 403" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Kasım 2021. 
  20. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86.
  21. ^ "Zeytinlik Bucak-Merkezi Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zeytinlik,_Artvin&oldid=32154259" sayfasından alınmıştır