ممسنی (ایل) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ایل ممسنی از ایلات لر ایران است که از نظر تاریخی در دسته لر بزرگ جای می‌گیرد. این ایل لر در حال حاضر در شهرستان‌های ممسنی، رستم، سپیدان، کازرون، کوه‌چنار، مرودشت، فراشبند، فسا و شیراز در استان فارس و همچنین در نقاط مختلف استان کهگیلویه و بویراحمد زندگی می‌کنند. ایل ممسنی از چهار طایفه رستم، بکش، جاوید و دشمن زیاری تشکیل شده است. بنا به سرشماری عشایر کوچنده در ۱۳۸۷ تنها ۱۵۳۷۷ نفر از ممسنی‌ها هنوز به زندگی عشایری ادامه می‌دهند و باقی آن‌ها شهرنشین هستند.^[۱]

این بخش نیازمند گسترش است. می‌توانید با افزودن به آن کمک کنید.

در کتاب شرف نامه شرف الدین بدلیسی آمده: اتابک هزاراسپ که مهین و بهین همه بود، قائم مقام پدر شد و عدل و داد ورزید. در عهد او ملک لرستان رشک بهشت گشت و بدین سبب اقوام بسیار از جبل السماق بدو پیوستند:

آسترکی، مما کویه، بختیاری، جوانکی بیدانیان، زاهدیان، علائی، کوتوند، بتوند، بوازکی، شوند، زاکی، جاکی، هارونی، اشکی (کوشکی)، کوی لیراوی، ممویی، یحفومی، کمانکشی، مماسنی، ارملکی، توانی، کسدانی، مدیحه، اکورد، کولارد و دیگر قبائل که انساب ایشان معلوم نیست. چون این جماعت به هزار اسف و برادران پیوستند، ایشان را قوت و شوکت زیاد شد. بقایای پارسیان (فارس‌های) شولی را به زخم شمشیر از ان ولایت بیرون کردند و یکبار بر ان دیار مستولی شدند. پس دیار شولستان نیز مسخر کردند و شولان منهزم به فارس رفتند. ولادمیر مینورسکی معتقد است این طوایف احتمالاً همان طوایف لری بوده‌اند که شهاب الدین العمری آن‌ها را ذکر کرده است. به گفته شهاب الدین العمری طوایفی از لرها در سوریه و مصر زندگی می‌کردند اما صلاح الدین ایوبی از چالاکی و زبردستی آن‌ها در بالا رفتن از صخره‌های سرسخت بوحشت افتاد و دستور قتل‌عام آن‌ها را صادر کرد. این روایت شاید علل برگشت این طوایف لر را به لرستان تا حدی روشن کند.^[۲] سکندر امان الهی نیز ضمن تأیید نظر مینورسکی دلایل دیگری را نیز برای اشتباه بودن گفته حمدالله مستوفی ذکر کرده است. به گفته او زمان مهاجرتی که حمدالله مستوفی ذکر کرده با تاریخی که شهاب الدین العمری برای قتل‌عام لرها در سوریه و مصر آورده یکی است و طوایف مهاجر از سوریه احتمالاً همان لرهایی هستند که صلاح الدین ایوبی آنان را وادار به برگشت به لر بزرگ کرد.^[۳]

ایل ممسنی از چهار طایفهٔ جاوید، بکش، رستم و دشمن زیاری تشکیل شده است که خود دارای زیر مجموعهٔ‌های متعددی هستند.^[۴]

تا ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ این مقاله در برابر ویرایش کاربران حفاظت‌شده است٫ حفاظت تأییدشدهٔ پایدار از ویرایش‌های ویراستاران آی‌پی و کاربران ثبت‌نام‌کرده با کمتر از ۳۰ روز عمر و ۵۰۰ ویرایش جلوگیری می‌کند. سیاست در استفاده از جامعه تعیین می‌کند که حفاظت تأییدشدهٔ پایدار قابل بکارگیری برای اختلال در مبارزه است، باتوجه به اینکه نیمه‌حفاظت بی‌اثر ثابت شده‌است. خواهشمند است برای هر تغییری در صفحه بحث گفتگو کنید؛ شما می‌توانید برای تغییرات غیرمتعارف و در راستای اجماع درخواست ویرایش کنید.

مردم این ایل به گویش لری ممسنی صحبت می‌کنند؛ این گویش یکی از گویش‌های زبان لری است که در میان لرهای ممسنی متداول است. گویش فوق در دسته گویش‌های لری جنوبی قرار می‌گیرد.^[۵][۶][۷]

• حبیبی فهلیانی، حسن. ممسنی در گذر گاه تاریخ. انتشارات نوید شیراز، ۱۳۷۱
• همتی، ابوذر. تاریخچه ممسنی. مجله فرهنگی اقتصادی فراسو شماره‌های مختلف
• رئیس الذاکرین غلامعلی. زاد سروان سیستان دو جلد. ناشر مؤلف ۱۳۷۰
• مستوفی حمدااله. تاریخ گزیده. باهتمام عبدالحسین نوایی، امیر کبیر ۱۳۶۴