لختی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مکانیک کلاسیک
${\displaystyle {\vec {F}}=m{\vec {a}}}$ قوانین حرکت نیوتن
تاریخچه گاه‌شمار
بخش‌ها کاربردی سماوی محیط‌های پیوسته تحلیلی سینماتیک سینتیک استاتیک آماری
مفاهیم پایه شتاب تکانه زاویه‌ای کوپل اصل دالامبر انرژی انرژی جنبشی انرژی پتانسیل نیرو چارچوب مرجع ضربه لختی / گشتاور لختی جرم (فیزیک) توان کار گشتاور تکانه فضا سرعت زمان گشتاور نیرو سرعت برداری کار مجازی
فرمول‌سازی‌ها قوانین حرکت نیوتن مکانیک تحلیلی مکانیک لاگرانژی مکانیک هامیلتونی Routhian mechanics معادله هامیلتون-ژاکوبی Appell's equation of motion Udwadia–Kalaba equation Koopman–von Neumann mechanics
موضوعات اصلی نوسانگر هماهنگ (نسبت میرایی) بردار جابجایی معادله حرکت قانون حرکت اویلر شبه‌نیرو اصطکاک نوسانگر هماهنگ دستگاه مرجع لخت / دستگاه مرجع غیر لخت حرکت صفحه‌ای ذره حرکت (حرکت خطی) قانون جهانی گرانش نیوتن قوانین حرکت نیوتن سرعت نسبی جسم صلب دینامیک اجسام صلب معادلات اویلر نوسانگر هماهنگ ساده ارتعاش
چرخش به دور محور ثابت حرکت دایره‌ای دستگاه مرجع چرخان نیروی مرکزگرا نیروی گریز از مرکز عکس العمل اثر کوریولیس آونگ سرعت سرعت دورانی شتاب زاویه‌ای / جابه‌جایی زاویه‌ای / بسامد زاویه‌ای / سرعت زاویه‌ای
دانشمندان گالیله نیوتن کپلر جرمایا هاروکس هالی اویلر دالامبر کلرو لاگرانژ لاپلاس همیلتون پواسون دانیل برنولی یوهان برنولی کوشی
ن ب و

لَختی^[۱] یا اینرسی (به فرانسوی: Inertie) خاصیتی از یک جسم است که در برابر تغییر سرعت یا تغییر جهت حرکت مقاومت می‌کند.

هر چه جرم یک جسم بیشتر باشد، لختی آن بیشتر است. به قانون اول نیوتون قانون لختی نیز گفته می‌شود.

تمایل اجسام به حفظ حالت قبلی را لختی گویند.

در آثار ارسطو به آن به‌صورت حرکت طبیعی به نوعی پرداخته شده.

قانون اول نیوتن می‌گوید هرگاه شی با سرعت ثابت در مسیری در حال حرکت باشد مادامی که نیروی خارجی به آن وارد نشود، به حرکت خود در همان مسیر ادامه خواهد داد. توجه کنید که حرکت دایره‌ای یکنواخت، شتاب‌دار است و بردار سرعت دائم تغییر می‌کند.

«اینرسی، یا نیروی ذاتی ماده، قدرت مقاومتی است که با آن هر جرمی، به همان اندازه که در توان آن نهفته‌است، برای حفظ وضعیت کنونی خود تلاش دارد؛ چه در وضعیت سکون یا حالت حرکت یکنواخت رو به جلو در یک خط مستقیم»^[۲]

لختی با این تعریف در مکانیک کوانتوم و نسبیت عام قابل تعریف نیست و تنها با نظریه پیمانه‌ای می‌توان باز تعریفی برای آن صورت داد. ^{[۳][۴][۵][۶]}

به‌عنوان یک نظریه حاشیه‌ای زمینهٔ (en: Quantized inertia) مورد گفتگو قرار گرفته‌است.

• نسبیت عام
• انرژی جنبشی
• قوانین حرکت نیوتن
• مکانیک کلاسیک
• نسبیت خاص
• جرم لختی

1. ↑ واژه‌های مصوب فرهنگستان https://wiki.apll.ir/word/index.php/Inertia
2. ↑ Andrew Motte's English translation:Newton, Isaac (1846), Newton's Principia: the mathematical principles of natural philosophy, New York: Daniel Adee, p. 72
3. ↑ Andrew Motte's English translation: Newton, Isaac (1846), Newton's Principia: the mathematical principles of natural philosophy (3rd edition), New York: Daniel Adee, p. 83
4. ↑ Andrew Motte's 1729 (1846) translation translated Newton's "nisi quatenus" erroneously as unless instead of except insofar. Hoek, D. (2023). "Forced Changes Only: A New Take on Inertia". Philosophy of Science. 90 (1): 60–73. arXiv:2112.02339. doi:10.1017/psa.2021.38. hdl:10919/113143.
5. ↑ "What Newton really meant | Daniel Hoek". IAI TV - Changing how the world thinks (به انگلیسی). 2023-08-17. Retrieved 2023-09-29.
6. ↑ Pappas, Stephanie (5 September 2023). "Mistranslation of Newton's First Law Discovered after Nearly Nearly 300 Years". Scientific American.

این یک مقالهٔ خرد فیزیک است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.