ویکی‌پدیا:جعل منبع - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این صفحه حاوی یک انشا است. این انشا شامل توضیحات و توصیه‌های یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ ویکی‌پدیا است. انشاها جزو مقاله‌های دانشنامه یا سیاست‌ها یا رهنمودهای ویکی‌پدیا نیستند؛ چرا که به‌طور کامل توسط جامعه مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. بعضی از انشاها هنجارهای متداول را بیان می‌کنند؛ در حالی که سایر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاه‌های اقلیت هستند.

میانبر: وپ:جعل

جعل منبع معمولاً در اشاره به دو مورد است:

• روایت مطالبی که در واقع در منبع وجود ندارد. اطلاعات منبع باید وفادارانه نقل شوند و اطلاعات جدیدی از خودمان به آن اضافه نکنیم.
• یا نام بردن از منبعی دیگر به جای منبعی که واقعاً از آن استفاده شده‌است. اگر از کتاب یا منبعی استفاده می‌کنید که خود آن از منبع دیگری استفاده کرده‌است، شما باید منبعتان را همان کتابی که در دست دارید معرفی کنید و حق ندارید منبعتان را منبع مورد استفادهٔ آن کتاب بنویسید. این امر در مورد نام بردن از منابع ویکی‌پدیاهای دیگر نیز صحت دارد.

از آنجا که ویکی‌پدیا یک دانشنامه است، هر آنچه که به ویکی‌پدیا اضافه می‌شود باید از منبعی معتبر نقل شود. پس نمی‌توانیم چیزی را که خودمان فکر می‌کنیم درست است ولی منبعی برای آن نداریم در ویکی‌پدیا بنویسیم.

نمونه

مثلاً برای مقالهٔ «منیرو روانی‌پور» کتابی داریم که دربارهٔ زندگی‌نامهٔ او نوشته شده‌است. فرض کنید شما می‌دانید که این شخص هم‌اکنون در کدام شهر زندگی می‌کند ولی در کتابتان این موضوع نوشته نشده‌است. شما فقط اجازه دارید اطلاعات موجود در کتاب را در ویکی‌پدیا بنویسید، نه اطلاعات شهر وی را که خودتان از جای دیگر شنیده‌اید:

• درست:

'''منیرو روانی‌پور''' نویسنده ایرانی است. بیشتر داستان‌های وی در جنوب ایران می‌گذرد و فضای آن برآمده از طبیعت و مردم جنوب ایران است.[۱]

• نادرست:

'''منیرو روانی‌پور''' نویسنده ایرانی است. بیشتر داستان‌های وی در جنوب ایران می‌گذرد و فضای آن برآمده از طبیعت و مردم جنوب ایران است. او اکنون در این شهر زندگی می‌کند.[۱]

فراموش نکنید که اطلاعات منبع نباید در ویکی‌پدیا کپی-پیست شود بلکه باید با انشایی جدید به ویکی‌پدیا منتقل شوند تا حق تکثیر مؤلف نقض نشود. (مؤلف برای نوشتن منبع و چیدن اطلاعات در کنار هم و انشای آن خلاقیتی به کار برده‌است که نباید کپی - پیست شود). اما اطلاعات و داده‌های خام (مانند نام شهر در مثال بالا) باید وفادارانه نقل شوند و اطلاعات جدیدی از خودمان به آن اضافه نکنیم.

اگر از کتاب یا منبعی استفاده می‌کنید که خود آن از منبع دیگری استفاده کرده‌است شما باید منبعتان را همان کتابی که در دست دارید معرفی کنید و حق ندارید منبعتان را منبع مورد استفادهٔ آن کتاب بنویسید. این امر در مورد نام بردن از منابع ویکی‌پدیاهای دیگر نیز صحت دارد.

بنا به رهنمود وپ:ارجاع نادیده، «تنها به منابعی ارجاع دهید که به چشم خودتان دیده‌اید. اگر می‌خواهید از نویسندهٔ ب یاد کنید در حالی که خودتان تنها نوشتهٔ نویسندهٔ الف را که در آن از نویسندهٔ ب گفتاوردی آمده‌است خوانده‌اید، آنگاه لازم است هنگام یادکرد، در ادامهٔ نوشتن مشخصات منبع ب (که خودتان ندیده‌اید)، با افزودن عبارتی مثل «به نقل از» و سپس آوردن مشخصات منبع الف (که خودتان دیده‌اید)، این موضوع را مشخص کنید. با این وجود اگر خودتان منبع ب را از نزدیک دیده و صحتش را بررسی کرده‌اید، می‌توانید مستقیم و تنها از همین منبع یاد کنید.»

در حالت ایدئال، مقاله‌های ویکی‌پدیا، یا وبگاه‌هایی که آینه ویکی‌پدیا هستند نباید به عنوان منبع استفاده شوند. با این حال اگر ناچار به استفاده از ویکی‌پدیاهای دیگر شدید به این شکل ارجاع دهی کنید:

یک روش این است که به صفحهٔ مربوط در ویکی‌پدیای آن زبان بروید و با استفاده از قابلیت یادکرد مقاله در جعبه ابزار (مثلاً در ویکی انگلیسی نام این ابزار Cite this page است) یادکرد کامل مقاله را دریافت و به مقالهٔ فارسی منتقل کنید. در ویکی‌پدیای فارسی به‌طور پیش‌فرض از استاندارد شیکاگو برای یادکرد استفاده می‌شود. نمونه (استاندارد شیکاگو):

می‌توانید یادکرد مقاله را به جز پیوند آن، به صورت ترجمه شده نیز به کار بگیرید. برای همین منظور الگویی نیز ساخته شده‌است. با کمک الگوی {{یادکرد-ویکی}} می‌توانید با وارد کردن چند پارامتر پیوندی با نوشتار استاندارد به صفحهٔ مورد نظر در ویکی‌پدیاهای دیگر ایجاد کنید. شرح چگونگی به‌کارگیری از آن الگو در صفحهٔ مربوط به آن آمده‌است.

اگر به خاطر ترجمهٔ (غالباً خط به خط) مقاله‌ای از ویکی‌پدیایی به زبان دیگر بخش یا قسمتی از منابع به صورت دست‌دوم یاد شده‌است، باید پس از یادکرد دقیق و صحیح آن مقالهٔ ویکی در زیر آن توضیحی به این صورت بیاورید:

بخش بزرگی از مطالب نقل از مقالهٔ فوق است و در آن از منابع زیر یاد شده‌است:   ۱.   ۲.   ۳. 

اگر فقط از مطالب مقاله استفاده کرده‌اید و احیاناً منبع یا منابع دیگری هم به کار برده‌اید دیگر ذکر منابع به کار رفته در ویکی زبان‌های دیگر لازم نیست. تنها به خود ویکی ارجاع می‌شود. این روش برای سایر مقاله‌هایی که به خاطر همخوانی حق تکثیر عیناً کپی می‌شوند کاربرد دارد.

لازم به یادآوری است که در صورتی که گزاره‌ای از یک مقالهٔ ویکی‌پدیا در زبانی دیگر ترجمه شود و صحت و منبع‌دار بودن آن با الگویی چون {{مدرک}} یا در صفحات بحث به چالش کشیده شود، نمی‌توان از این استدلال استفاده کرد که آن گزاره در ویکی‌پدیا به زبان دیگر موجود است پس صحیح است و منبع معتبری دارد. در این حالت باید برای آن گزاره منبع دیگری یاد کرد.

در روشی دیگر می‌توانید متن ویکی‌پدیای مبدأ را با توجه به منابع و مدارک موجود و در دسترس خودتان ترجمه و بازنویسی کنید؛ بدین معنا که یا نوشته‌های آن را دوباره با منابع خودتان مقایسه کرده و مدرک‌گذاری نمائید یا اینکه صحت منابع خود مقالهٔ ویکی‌پدیای مبدأ را مورد بازبینی دقیق قرار دهید.

اگر در مقاله ویکی‌پدیا به موردی برخوردید که منبع به درستی استفاده نشده و جعل منبع صورت گرفته‌است، می‌توانید آن را اصلاح کنید یا اطلاعات بدون منبع را پاک کنید. در این صورت بهتر است در خلاصه ویرایش خود چیزی مشابه این بنویسید «مطلب نوشته شده در منبع وجود نداشت.» و موضوع را با لحنی شایسته و بدون حملهٔ شخصی در صفحهٔ بحث مقاله یا صفحهٔ بحث کاربر در میان بگذارید. در صورت وجود مشکل به وپ:حل اختلاف و ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران مراجعه کنید.

• ویکی‌پدیا:کلک مزنید
• ویکی‌پدیا:تحقیق دست‌اول ممنوع