Łuk Triumfalny w Paryżu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Łuk Triumfalny

nr rej. PA00088804
Państwo	Francja
Region	Île-de-France
Miejscowość	Paryż
Miejsce	Place Charles-de-Gaulle
Typ obiektu	łuk triumfalny
Styl architektoniczny	klasycyzm
Projektant	Jean Chalgrin[1]
Całkowita wysokość	51 m
Data budowy	1806–1836
Położenie na mapie Paryża Łuk Triumfalny
Położenie na mapie Francji Łuk Triumfalny
Położenie na mapie Île-de-France Łuk Triumfalny
48°52′25″N 2°17′42″E/48,873611 2,295000
Multimedia w Wikimedia Commons

Łuk Triumfalny (fr. Arc de triomphe, Arc de triomphe de l’Étoile) – monumentalny pomnik w formie łuku triumfalnego stojący na placu Charles-de-Gaulle w Paryżu (dawniej plac Gwiazdy, fr. Place de l’Étoile). Znajduje się w 8. dzielnicy, na zachodnim skraju alei Pól Elizejskich (fr. Avenue des Champs-Élysées). Jest to ważny element architektury Paryża, stanowiący zakończenie perspektywy Pól Elizejskich. Łuk został zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku dla uczczenia walczących i poległych za Francję w czasie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich^[2].

Budowę łuku z białego wapienia rozpoczęto w 1806, na zlecenie cesarza Napoleona I i z przerwami prowadzono do ukończenia w 1836, za panowania króla Ludwika Filipa I. Projektantem architektury był Jean François Chalgrin, dekorację rzeźbiarską wykonał François Rude^[2][3].

15 grudnia 1840 kondukt żałobny Napoleona przeszedł pod Łukiem Triumfalnym w drodze do miejsca spoczynku cesarza w Kościele Inwalidów. 22 maja 1885 pod pomnikiem wystawiona została trumna Victora Hugo przez kilkanaście dni przed pochówkiem w Panteonie^[4]. 28 stycznia 1921 pod łukiem odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza, by upamiętnić bezimiennych żołnierzy poległych za Francję w czasie I wojny światowej^[5].

Co roku 14 lipca podczas Święta Narodowego Francji, wzdłuż alei Pól Elizejskich odbywa się parada wojskowa z udziałem francuskich urzędników państwowych i zagranicznych gości. Defilada rozpoczyna się na placu Charles-de-Gaulle, skupionego wokół Łuku Triumfalnego, i kończy się na placu de la Concorde.

Z biegiem lat łuk uległ degradacji i został po raz pierwszy wyczyszczony w 1966.

Pomnik jest budowlą empirową, w formie jednoarkadowego rzymskiego łuku triumfalnego^[6][7].

• Wysokość: 49,54 m
• Szerokość: 44,82 m
• Głębokość: 22,21 m
• Liczba stopni prowadzących na platformę widokową: 284

Na każdym z czterech filarów łuku znajduje się relief wypukły, umieszczony na cokole, przedstawiający scenę związaną z najważniejszymi wydarzeniami w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego^[2][3]:

• Wymarsz ochotników z 1792 roku (fr. Le Départ des volontaires de 1792), albo Marsylianka (fr. La Marseillaise) – wykonał François Rude na południowej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia utworzenie republiki podczas powstania 10 sierpnia, przedstawiając uskrzydloną personifikację wolności nad ochotnikami broniącymi granic Francji.
• Triumf z 1810 roku (fr. Le Triomphe de 1810) – wykonał Jean-Pierre Cortot na południowej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat z Schönbrunnu przedstawiając Napoleona ukoronowanego przez boginię zwycięstwa.
• Obrona z 1814 roku (fr. La Résistance de 1814) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia obronę przed armiami wroga podczas wojny szóstej koalicji.
• Pokój z 1815 roku (fr. La Paix de 1815) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat paryski po abdykacji Napoleona.

• 
  Wymarsz ochotników z 1792 roku (Marsylianka)
• 
  Triumf z 1810 roku
• 
  Obrona z 1814 roku
• 
  Pokój z 1815 roku

Na fasadach łuku znajduje się także sześć reliefów płaskich, przedstawiających sceny związane z ważnymi bitwami w okresie I Republiki i I Cesarstwa^[2][3]:

• Pogrzeb generała Marceau (fr. Les funérailles du général Marceau) – wykonał Henri Lemaire na południowej fasadzie łuku, z prawej strony.
• Bitwa pod Abukirem (fr. La bataille d'Aboukir) – wykonał Bernard Seurre na południowej fasadzie łuku, z lewej strony.
• Bitwa pod Jemappes (fr. La bataille de Jemappes) – wykonał Carlo Marochetti na wschodniej fasadzie łuku.
• Szturm na most pod Arcole (fr. Le passage du pont d’Arcole) – wykonał Jean-Jacques Feuchère na północnej fasadzie łuku, z prawej strony.
• Zdobycie Aleksandrii (fr. La prise d'Alexandrie) – wykonał John-Étienne Chaponnière na północnej fasadzie łuku, z lewej strony.
• Bitwa pod Austerlitz (fr. La bataille d’Austerlitz) – wykonał Théodore Gechter na zachodniej fasadzie łuku.

• 
  Pogrzeb generała Marceau
• 
  Bitwa pod Abukirem
• 
  Bitwa pod Jemappes

• 
  Szturm na most pod Arcole
• 
  Zdobycie Aleksandrii
• 
  Bitwa pod Austerlitz

Na łuku wyryto nazwiska 660 osób, w większości generałów i marszałków, którzy służyli w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego^[8]. Znajdują się wśród nich nazwiska siedmiu Polaków:

• gen. Józef Grzegorz Chłopicki (1771-1854) – zapisany jako KLOPISKY na filarze zachodnim.
• gen. Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – zapisany jako DOMBROWSKY na filarze południowym.
• gen. Karol Otto Kniaziewicz (1762-1842) – zapisany jako KNIAZIEWICZ na filarze wschodnim.
• gen. Józef Feliks Łazowski (1759-1812) – zapisany jako LASOWSKI na filarze południowym.
• marsz. książę Józef Antoni Poniatowski (1763-1813) – zapisany jako PONIATOWSKY na filarze wschodnim.
• bryg. Józef Sułkowski (1773-1798) – zapisany jako SULKOSKY na filarze południowym.
• gen. Józef Zajączek (1752-1826) – zapisany jako ZAYONSCHECK na filarze południowym.

• 
  Filar północny
• 
  Filar wschodni
• 
  Filar południowy
• 
  Filar zachodni

Na łuku wyryto także nazwy 158 bitew stoczonych w okresie I Republiki i I Cesarstwa^[9]. Są wśród nich nazwy pięciu miast, które obecnie znajdują się na terenie Polski:

• Gdańsk (oblężenie, marzec - maj 1807) – zapisane jako DANTZIG na filarze wschodnim.
• Ostrołęka (bitwa, 16 lutego 1807) – zapisane jako OSTROLENKA na filarze wschodnim.
• Pułtusk (bitwa, 26 grudnia 1806) – zapisane jako PULTUSK na filarze wschodnim.
• Lidzbark Warmiński (bitwa, 10 czerwca 1807) – zapisane jako HEILSBERG na filarze wschodnim.
• Wrocław (zdobycie miasta, 29 grudnia 1806) – zapisane jako BRESLAW na filarze północnym.

• 
  Bitwy zapisane na wewnętrznych fasadach łuku

Od 18 września do 3 października 2021, w ramach tymczasowej instalacji artystycznej L’Arc de Triomphe, Wrapped autorstwa Christo i Jeanne-Claude, Łuk Triumfalny był całkowicie opakowany w srebrno-niebieski materiał^[10]. Artyści pracowali nad projektem od 1961, nie dożyli jednak momentu jego realizacji^[11].

• Nazwiska zapisane na Łuku Triumfalnym w Paryżu
• Grób Nieznanego Żołnierza w Paryżu
• Grande Arche
• Arc du Carrousel