Aleksander Raciborski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleksander Raciborski (ur. 27 lutego 1845 w Czernelicy – zm. 28 grudnia 1920 we Lwowie) – filozof, ziemianin, działacz gospodarczy i społeczny, poseł na galicyjski Sejm Krajowy

Uczył się w gimnazjum w Stanisławowie, skąd w 1862 na skutek konfliktów polsko-niemieckich między uczniami i działalności konspiracyjnej został wydalony ze szkoły w gronie kilku Polaków (wśród nich był m.in. Gwido Battaglia)^[1]. Ukończył naukę w gimnazjum i studia na uniwersytecie we Lwowie^[2].

Ziemianin, gospodarował w rodzinnej Czernelicy, następnie w nabytym w 1876 Czerteżu, w pow. żydaczowskim^[2]. W tym okresie zasiadał w radach powiatowych w Horodence (1873), a potem w Żydaczowie (1877-81)^[2]. Poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego IV kadencji (8 sierpnia 1877 – 21 października 1882), wybrany w wyborach uzupełniających z kurii I (większych posiadłości) w obwodzie wyborczym nr 13 (Stryj), w miejsce zmarłego Maurycego Dzieduszyckiego^[3]. W Sejmie był członkiem i sekretarzem komisji kultury krajowej^[2].

W 1882 uzyskał doktorat z filozofii na podstawie rozprawy Etyka Spinozy krytycznie rozebrana i z tegoczesnym materializmem zestawiona, a następnie w 1884 habilitację – na podstawie pracy Podstawy teorii poznania w «Systemie logiki dedukcyjnej i indukcyjnej» J. S. Milla, na uniwersytecie lwowskim. Na podstawie tych prac zalicza się go do przedstawicieli idealnego realizmu^[2]. Po zatwierdzeniu w 1885 habilitacji jako docent prywatny prowadził zajęcia na uniwersytecie do 1889 z historii filozofii, estetyki i etyki. W 1886 odbył podróż do Paryża, gdzie prowadził badania nad hipnotyzmem w paryskim szpitalu La Salpetriere. Od 1891 profesor nadzwyczajny filozofii, prowadził wykłady z historii filozofii starożytnej i nowożytnej, etyki, psychologii, etyki, logik^[2]i. W latach 1894–1895 członek państwowej komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na nauczycieli szkół gimnazjalnych i realnych. Był także przewodniczącym Towarzystwa Szermierzy we Lwowie. W 1895 na własną prośbę odszedł z uniwersytetu. Kontaktu z filozofią jednak nie utracił, będąc od 1904 współzałożycielem a następnie członkiem czynnym Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie^[2].

Od 1895 gospodarował w majątku ziemskim w Spasowie w pow. sokalskim^[2]. W tym czasie pełnił wiele funkcji publicznych, był m.in.członkiem Rady Powiatu w Sokalu. Uczestniczył także w pracach Krakowskiego Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń, Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego^[2]. Był członkiem i działaczem Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, do 1875 był członkiem czynnym oddziału horodeslko-śniatyńsko-kosowsko-kołomyjskim zaś od 1897 w oddziale kałuskim a następnie w bełsko-sokalskim. Następnie członek Komitetu GTG (28 czerwca 1913 – 20 czerwca 1914), jego wiceprezes (15 czerwca 1911 – 13 czerwca 1912)^[4].

Poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego IX kadencji (15 września 1909 – 2 kwietnia 1913), wybrany w wyborach uzupełniających po śmierci Kazimierza Badeniego w kurii I w okręgu wyborczym nr 4 (Złoczów)^[3]. W Sejmie był członkiem komisji drogowej i zastępcą członka komisji reformy wyborczej^[2].

Pod koniec życia mieszkał znowu we Lwowie, gdzie zmarł. Pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Spasowie^[2].

• Nauka filozofii oraz rozkład systematyczny jej gałęzi pojedynczych, Warszawa 1885
• Podstawy teorii poznania w «Systemie logiki dedukcyjnej i indukcyjnej» J. S. Milla, Lwów 1886
• Hipnotyzm..., Lwów 1887,
• Historia i psychologia szermierki, Lwów 1894
• Podręcznik do historii filozofii, Lwów 1901
• Kilka uwag o parcelacji, Lwów 1919

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej, był synem Napoleona Jana i Teresy Cecylii z Czyżów (siostra matki Agenora Gołuchowskiego). Ożenił się dwukrotnie: 1) w 1877 z Emilią z Kalinowskich (1858--1890), z tego związku nie miał dzieci, 2) w 1892 z Anielą z Szymanowskim (1860-1937), z którą miał dzieci: ppor. ułanów austriackich i ziemianina Franciszka (1893-1945), Marię (1894-1971), żonę Tadeusza Romanowskiego, Zofię (ur. 1896) żonę Aleksandra Bączkowskiego, Teklę (1898-1918) i Symeona (1900-1919)^[2][5].

• Andrzej Przymusiała, Raciborski Aleksander (1845-1920), Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986, s. 592-594

• Publikacje Aleksandra Raciborskiego w bibliotece Polona