Anklam – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Anklam

Rynek Miasta
Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Meklemburgia-Pomorze Przednie
Powiat	Vorpommern-Greifswald
Data założenia	przed 1243
Prawa miejskie	ok. 1245
Powierzchnia	56,68 km²
Wysokość	5 m n.p.m.
Populacja (31.12.2018) • liczba ludności • gęstość	12 385 239 os./km²
Nr kierunkowy	03971
Kod pocztowy	17389, 17392
Tablice rejestracyjne	VG, ANK, GW, PW, SBG, UEM, WLG
Położenie na mapie Niemiec Anklam
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego Anklam
53°51′N 13°41′E/53,850000 13,683333
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Anklam, Hansestadt Anklam – miasto w północno-wschodnich Niemczech w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie, w powiecie Vorpommern-Greifswald, na Równinie Północno-wschodniomeklemburskiej, nad rzeką Pianą.

W 2018 miasto liczyło 12 385 mieszkańców, a jego powierzchnia wynosiła 56,68 km². Miasto dzieli się na 9 dzielnic (Stadtteil): Altstadt, Innenstadt (Anklam) Ost (Anklam) West, Südstadt, Stadtwald, Peendamm, Gellendin, Pelsin.

Anklam jest ośrodkiem przemysłowym (m.in. przetwórstwo spożywcze) i usługowym. Ze względu na swoje położenie stanowi ważny węzeł transportowy regionu^[1]. Na jego terenie zlokalizowane są: stacja kolejowa, lotnisko i port rzeczny. Jest jednym z najważniejszych portów śródlądowych w Meklemburgii-Pomorzu Przednim^[1].

Miasto dzieli się od 2010 na 9 dzielnic: Altstadt, Innenstadt (Anklam) Ost (Anklam) West, Südstadt, Stadtwald, Peendamm, Gellendin, Pelsin^[2]. W tym roku przyłączono do miasta wieś Pelsin (wraz ze Stretense), która ukonstytuowała dziewiątą dzielnicę^[kiedy?][3].

Prócz tego wydzielane są części miejscowości (Ortsteil): Gellendin, Pelsin, Stretense^[4]. W historii miasta wydzielano też jako osobne części miejscowości: Schanzenberg (część dzielnicy Ost)^[3].

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1243 roku^[1], kiedy to zapisano jej nazwę w formie Tanchlim. Nazwa była później notowana także w formach Tanchlym (1247), Thanglim (1256), Tanchlim (1264), Tanclam (1272), Tanglim (1280), Anclem (1283), Anclim (1284), Anchclam (1298), Anclem (1301), Anclam (1321)^[5][6][7].

Nazwa miasta pochodzi od staropołabskiej nazwy osobowej *Tąglim. Toponim utworzony został przez dodanie przyrostka dzierżawczego -j do nazwy osobowej i określał pierwotnie ‘gród Tąglima’. Po przejęciu nazwy do języka niemieckiego przyrostek dzierżawczy zanikł. Sama nazwa osobowa powiązana jest z połabskimi imionami złożonymi typu *Tągomir, zawierających rdzeń *tąg- (prasłowiańskie *tǫgъ) w znaczeniu ‘twardy, sztywny, mocny’^[6]. Pierwotne nagłosowe T- kojarzone przez ludność niemieckojęzyczną z dolnoniemieckimi przyimkami to, te, czyli ‘do, w, na’, od końca XIII wieku było coraz częściej opuszczane jako niebędące integralną częścią nazwy i z czasem zupełnie zanikło^[5][7]. Do początków XX wieku powszechnie stosowanym zapisem nazwy miasta była forma Anclam.

W języku polskim spotykane są formy Tąglim^[8] lub Tanglim^[9] , nawiązujące do pierwotnej nazwy połabskiej. W niektórych publikacjach spotyka się także formy Nakło^[10] oraz Nakielec^[11].

Anklam powstało w ramach działań kolonizacyjnych południowo-zachodniego wybrzeża Morza Bałtyckiego w XIII wieku w pobliżu osady handlowej Menzlin, siedziby kasztelańskiej w Groźwinie (którego upadek może być prawdopodobnie wiązany z początkami miasta) i klasztoru w Słupie^[12][13][14]. Miejscowość ta być może pierwotnie pełniła funkcję obsługującego pobliski klasztor i jego posiadłości ośrodka handlowego, którego obszar oddziaływania w późniejszym czasie objął całą ziemię groźwińską^[15]. Najstarsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z 1243 roku, kiedy to w jednym z dokumentów świadkuje tamtejszy sołtys Albert (Albertus scultetus in Tanchlim), co świadczy o istnieniu tam kolonii niemieckiej rządzącej się prawem magdeburskim i związanej z kościołem Mariackim^{[16][17][18][19]}. Powstała ona przy rozwidleniu głównego szlaku handlowego ze Szczecina do Hamburga i nadbałtyckich portów meklemburskich oraz jego drugorzędnej odnogi wiodącej do Wołogoszczy^[20]. Nie zachował się przywilej dotyczący nadania praw miejskich, jednak przyjmuje się, że pozostawało to w związku z zaistnieniem drugiego obszaru zasiedlenia (przez kolonistów z północno-wschodnich Niemiec) wokół kościoła św. Mikołaja i że nastąpiło to ok. 1245 (a najpóźniej w latach 50. XIII w.), najpewniej w odmianie lubeckiej, którym miasto się dowodnie w późniejszym czasie rządziło^[21][18]. Przez następne dwudziestolecie nazwa Anklam pojawia się jako miejsce wystawienia trzech dokumentów (w 1247, 1254 i 1256) księcia szczecińskiego z dynastii Gryfitów Barnima I, co świadczy o dość częstych jego tam pobytach, oraz jako odmiejscowe określenie świadkujących: rycerza Tammona (Tam[mo] de Anclam; w 1251), wójtów Johanna Manteuffla (Johannes Mandiuel aduocatus de Thanglim; w 1256) i Oldaga von Schwerina, Aldago aduocato de Thanchlim ; w 1258) oraz mincerza Konrada (Conradus monetarius de Thanglim; w 1256)^{[22][23][24][25][26][27][18]}. Pierwszy znany dokument dla miasta (którego wystawcą był Barnim I), i równocześnie pierwszy, w którym mówi się o obywatelach Anklam, a co za tym idzie poświadczający posiadanie przez ten ośrodek praw miejskich, pochodził z 1264 i dotyczył wolności celnej dla statków z Anklam na obszarze podległym wystawcy^[28][29]. Miasto zaliczało się wówczas do mniej istotnych bałtyckich portów zachodniopomorskich^[30].

W wyniku podziału Pomorza Zachodniego z 1295 miasto znalazło się w księstwie wołogoskim^[31][32][33]. Dokumentem z 1312 wnuk Barnima I książę wołogoski Warcisław IV zagwarantował miastu prawo uwięzienia wasali książęcych oraz jego chłopów w razie celowego uchylania się tychże od spłaty pożyczek udzielonych przez obywateli Anklam, a także możliwość karania urzędników książęcych, którzy by powyższego prawa nie respektowali^[34][35]. Dzięki uzyskaniu w 1322 w lenno od syna Barnima I księcia szczecińskiego Ottona I połowy dóbr przynależnych do zamku Bugewitz (wraz z połową obszaru tego ostatnim; z których spełniali obowiązek lenny) mieszczanie otrzymali na wzór rycerski prawo do ubiegania się o uwolnienie z niewoli oraz rekompensatę za utraconą broń i konie^[36][35]. Anklam wsparło działania władców pomorskich z dynastii Gryfitów w wybuchłym po śmierci Warcisława IV konflikcie o sukcesję rugijską^[37]. W ramach zawartego w 1353 porozumienia z innymi miastami księstwa wołogoskiego rada Anklam współopracowała statuty rady miejskiej (statuta senatus) oraz zobligowała się ograniczyć liczbę członków rady miejskiej do 24 osób^[38][39]. Rok później synowie Warcisława IV: Bogusław V, Barnim IV i Warcisław V potwierdzili miastu i jego obywatelom wolność stosowania miejskiego sądownictwa (ius de non evocando), którego emanacją był jednak książęcy wójt (wyłączając jednak sprawy dotyczące stosunków lennych i przestępstw dokonanych poza obrębem miejskim)^[40][41]. W tym okresie doszło do rozdźwięku między radą miejską a rzemieślnikami: w 1387 cechy wytwórców żywności (m.in. rzeźników i piekarzy) stanęły w opozycji do rady, sprzeciwiając się nowym przepisom dotyczącym obrotu towarowego, dodatkowo pobudzeni wieścią o możliwej utracie przywilejów miejskich na rzecz książąt członkowie cechów dokonali zamachu stanu: po zabójstwie członków rady miejskiej ustanowiono nową, demokratyczną^[42][43][44]. W odpowiedzi na te rozruchy książę wołogoski Bogusław VI (syn Barnima IV) powołał doraźny sąd karny do osądzenia głównych inicjatorów, który wydał krwawe wyroki; samemu miastu udało się uniknąć większych strat^[42][43][45].

Wzrost znaczenia miasta spowodował, że w 1283 jego przedstawiciele brali udział w zawarciu pokoju ziemskiego w Rostocku, a samo miasto zostało wspomniane w dokumencie króla Danii Eryka Glippinga dotyczącym wolności handlu dla kupców (i opieki nad nimi) w Danii i Skanii^[46][47][33]. Od tego czasu Anklam przynależało do grupy miast nadbałtyckich (wendyjskich) Hanzy^[1], a jego przedstawiciele uczestniczyli jako pełnoprawni członkowie w ogólnych zjazdach organizacji (Hansetage) i podpisywali się pod jej postanowieniami i uchwałami (Hanserezesse; najstarsza pochodzi z 1358)^[33][48]. W 1326 król Danii Waldemar III potwierdził przywileje pomorskich miast hanzeatyckich, a w 1338 wolność połowu dla Anklam u wybrzeży Skanii, wreszcie w 1343 król Szwecji Magnus II Smek zatwierdził miejskie bazy połowowe w skańskim Falsterbo (o tamtejsze bazy połowowe miasto wiodło spór z Greifswaldem w 1345)^[49][50][51]. Miasto współpracowało z innymi miastami hanzeatyckimi księstwa wołogoskiego: Strzałowem, Gryfią i Dyminem; zawierało z nimi pokoje ziemskie w 1339 (na dwa lata; Anklam miało obowiązek wystawienia 15 konnych), 1352 (na rok) i 1353 (na dwa lata)^[37]. W wojnach Hanzy z Danią Waldemara Atterdaga miasto obok Szczecina i Kołobrzegu wzięło udział, wspierając wojska hanzeatyckie w 1361 6 kogami i 6 szkutami wraz z 600 ludźmi^[52][41]. Pod koniec XIV wieku Anklam ponownie zacieśniło współpracę z innymi miastami księstwa wołogoskiego: w 1394 w celu zwalczenia piractwa w przymierzu z Gryfią, Dyminem i Wołogoszczą wyekwipowało 2 kogi, obsadzone przez 120 zbrojnych, a w 1399 z dwoma pierwszymi oraz ze Strzałowem odnowiło pokój ziemski, zobowiązując się wystawić (wraz z Dyminem) 25 zbrojnych i 6 strzelców konnych^[53][45].

Od końca XIII i w XIV wieku nastąpił wzrost znaczenia Anklam, które weszło do grupy wielkich zachodniopomorskich ośrodków handlowych, a znaczenie handlu bałtyckiego dla miasta było nie do przecenienia^[54][55] W 1284 miasto wykupiło od książęcego wójta Hermanna von Brökera cło, co potwierdził syn Barnima I Bogusław IV, a dwa lata później miasto zgodziło się na obniżenie cła płaconego przez obywateli Malchina^[56][57][33]. Przywileje dla miasta nadane przez Ottona I w 1294 i 1295 zagwarantowały Anklam odpowiednio: prawo używania szefli sundzkich (korzec według miary Strzałowa) oraz prawo bezcłowego (w ramach księstwa) obrotu towarami oraz zbożem dostarczanymi do miasta i z niego ekspediowanymi^[58][59][33]. Książę wołogoski Bogusław IV w 1302 rozszerzył wolność celną miasta także na obszar pozostający pod jego władzą, zobowiązał się też do zapewnienia eskorty kupcom duńskim, szwedzkim i norweskim zdążającym do Anklam^[60][45]. Rok wcześniej miasto uzyskało od władcy cło z Japenzina, a w 1302 dodatkowo z Anklamer Fähre, jednocześnie określając jego wysokość w zależności od towaru^[31][61][62]. Następca Bogusława IV, jego syn Warcisław IV w 1312 w zamian za pożyczkę (100 grzywien srebra) rozszerzył wolność celną mieszkańców miasta na Świnę i Pianę i zezwolił na połowy na Zalewie Szczecińskim (co potwierdził w 1320), a w tymże roku (wraz z Ottonem I) zgodzili się na otrzymanie przez Anklam odszkodowania z powodu nadania wolności celnej miastom Marchii Wkrzańskiej, a ten ostatni w 1326 zniósł opłaty celne od kupców zmierzających do Anklam w ziemi grozwińskiej i dymińskiej^{[34][63][64][65]}  dokument Ottona I błędnie datowany na 1320. Po zniszczeniu (z pomocą księcia Ottona I i okolicznych miast hanzeatyckich: Gryfii, Dymina i Trzebiatowa) w 1322 zamku Bugewitz, będącego bazą wypadową do napadów na kupców zmierzających do i z Anklam, miasto to uzyskało także zapewnienie o książęcych sprzeciwie wobec zakładania tego typu rezydencji rycerskich w przyszłości^[66][35]. W 1325 Warcisław IV sprzedał (za 400 grzywien denarów słowiańskich) na rzecz miasta (oraz Gryfii) prawo bicia monety (przez osiem lat denarów słowiańskich (denarii slavicales), a następnie okelpennigów (denarii augmentabiles)) dla obszaru między Pianą a Świną^[67][37]. Z 1330 znany jest statut cechu kramarzy^[68]. W 1340 syn Warcisława IV Barnim IV zagwarantował miastu, że nie będzie zezwalał na budowanie umocnień wzdłuż Piany poza Jarmen^[69][37]. Pożar z roku 1367 (którego początek datuje się na 15 września) strawił niemal całe miasto (włącznie z ratuszem); ocalało kilka domostw oraz kościół Mariacki^{[70][41][71][72][73]}. W 1418 książę wołogoski Warcisław IX (prawnuk Barnima IV) potwierdził Anklam prawo do połowów na zatoce Achterwasser, a pięć lat później przeniósł olborę miasta (w wysokości 100 grzywien) na Dietricha Köllera (Kolre)^[74][45].

Jako pierwszy wspomniany w dokumentach został w 1272 szpital św. Ducha, który wsparty został wówczas (i w późniejszych – do 1277 – latach) nadaniami ze środków miejskich^[75][29]. W 1304 wydane zostało pozwolenie na erygowanie w mieście klasztoru augustianów^[76][35]. W 1312 istniała już (utrzymywana z opłat na rzecz miasta) kamienna grobla nad Pianą w kierunku Ziethen^[77][35].

W ostatniej ćwierci XIII wieku miasto pozyskało na własność wieś Tuchow (1275; kupno od książęcego marszałka Heinricha von Santzena i jego braci Johanna i Hermanna) oraz dziesięciny z tejże wsi oraz z Gnewezina (1276)^[78][79][29]. Dobra ziemskie z Tuchowa (utożsamianego z późniejszym obszarem miejskim o nazwie Neue Stadtfeld) od 1284 podlegały pod prawo miejskie^[80][81][29]. Kolejny władca zachodniopomorski Bogusław IV prócz potwierdzenia przywilejów miasta w 1278, nadał mu w cztery lata później wieś Rosenhagen, a w 1285 także Pelsin, Gellendin, Woserow i Bargischow (jako wynagrodzenie za wierność i szkody odniesione w czasie walk z Brandenburgią) oraz tereny Anklamer Fähre (olden Vir; trzymane przez książęcych wasali), których pełną własność uzyskało w 1302^[82][83][84]. W 1337 miasto nabyło (z prawem odkupu) za 800 grzywien od klasztoru w Pudagli (z którym w tym czasie oraz później, w 1360, wiodło też z sukcesem spór o łąki i torfowiska leżące na przeciwległym brzegu Piany oraz łowiska w bliskich Zecherinowi wodach zwanych Monneketoch) wieś Mönchow^[85][39]. Podobne spory graniczne wiodło Anklam z pobliskim klasztorem w Słupie w 1348 i 1393^[86][87][41]. Krwawa rywalizacja z możnym rodem von Schwerin ze Spantekowa pomimo wyroku z 1370 książąt wołogoskich: Bogusława V, jego syna Kazimierza oraz bratanków tego pierwszego Bogusława VI i Warcisława VI, w myśl którego ród rycerski jako zadośćuczynienie krzywd miał ufundować w Anklam wikarię, trwała (pomimo ugody z 1392) aż do 1417, kiedy wymuszono na uwięzionym Heinrichu Schwerinie zaprzestanie waśni^{[88][89][90][41][45]}. Z inną grupą rycerstwa: Schwerinami z Altwigshagen, Berndem Behrem i Hassonem von Blankenburgiem, miasto doszło do ugody w 1386^[91][41].

Po objęciu władzy nad całym dziedzictwem Gryfitów przez Bogusława X miasto kontynuowało współpracę zarówno z innymi miastami księstwa wołogoskiego (z Dyminem ułożyło się w 1485 w kwestii wzajemnego uznawania wolności handlu morskiego), jak i z władcami (w 1491 wsparło Bogusława X w konflikcie z Maltzanami zakończonym zdobyciem i zniszczeniem zamku Wolde)^[92]. Według rejestru popisowego z 1523 Anklam było zobowiązane do wystawienia 30 konnych i 100 pieszych (w tym 70 uzbrojonych w piki, 15 w halabardy i 15 w broń palną)^[93][92]. Do schyłku XVI wieku Anklam było jednym z najważniejszych zaodrzańskich ośrodków handlu (szczególnie zbożem)^[94]. W świetle niepełnych danych z lat 1496–1569 statki handlowe miasta stanowiły 5% jednostek pomorskich przepływających przez Sund, były też trzecimi z ziem zaodrzańskich (po strzałowskich i gryfijskich) najczęściej zawijającymi do portu w Gdańsku^[95][96]. Dalej (aż do połowy XVI w.) Anklam pozostawało też członkiem Hanzy^[97]. W 1530 synowie Bogusława X, książęta Jerzy I i Barnim IX Pobożny uzyskali od Anklam pożyczkę w wysokości 500 florenów w zastaw za miejską olborę^[92]. W 1536 dzięki zapośredniczeniu syna Jerzego I, księcia wołogoskiego Filipa I rada miejska oraz gildia kupiecka ułożyły się z rzemieślnikami, stwierdzając, że ci ostatni mają prawo do warzenia piwa na własny użytek (raz do roku mogą prowadzić wyszynk dzbanami) z pozyskiwanych przez siebie surowców, do eksportu określonej ilość mąki i ziarna rocznie oraz do połowów na własny użytek (bez tworzenia maszoperii) na Zalewie Szczecińskim, a z kolei to tylko rada (a nie starsi cechów) miała prawo zwoływania obywateli, a kupcy handlować tylko za własne lub pożyczone na procent pieniądze oraz utrzymywać zapasy ziarna na odpowiednim poziomie^[98]. Kolejne, nowe zarządzenia miejskie (Bursprake) wydano w 1544^[99][100]. Na przełomie lat 20. i 30. XVI w. na Anklam rozprzestrzenił się ruch reformacyjny^[101]. Miasto należało do pierwszej grupy ośrodków księstwa, które już w 1535 było wizytowane przez komisje Bugenhagena, mające ustalić ramy stosunków kościelnych po sejmie trzebiatowskim^[102]. Kolejne pożary miały miejsce w 1525 (objął rynek wraz ratuszem oraz zabudowania przy Baustraße i Burgstraße), w 1533 (zabudowania przy Steinstraße; połowa długu hipotecznego pokrzywdzonych została przez księcia umorzona) oraz w 1565^[92]. Jeszcze w 1540 miasto pozyskało drogą wymiany leżącą na zalewie wyspę Schadefähre^[100]. Jeszcze w początku XVII w. Anklam sytuowało się w czołówce (jako piąte) największych miast Pomorza Zachodniego, bazując na obciążeniach podatkowych, wynoszących w przeliczeniu około 2000 włók podatkowych^[103]. Jego statki w drugiej połowie XVI i w pierwszej połowie XVII w. stanowiły 2,2% jednostek z Pomorza Zachodniego, które przepływały przez Sund, kierując się do portów Europy Zachodniej^[104]. Był też wówczas ważnym ośrodkiem handlu wewnętrznego w księstwie wołogoskim (próbującym nawet ograniczyć spław towarów Pianą dokonywany przez kupców z Loitz), a także piwowarstwa, którego produkcja (nie zawsze własna) przeznaczona była również na eksport^[105][106].

W czasie wojny trzydziestoletniej w pobliskim Peenemünde 26 czerwca 1630 wylądowały wojska króla szwedzkiego Gustawa Adolfa rozpoczynając szwedzką okupację. Po zakończeniu wojny pokojem westfalskim w 1648 miasto weszło w skład Pomorza Szwedzkiego, jako jedno z czterech miast miało przedstawiciela we władzach lokalnych (od 1689 – po zmniejszeniu trzy lata wcześniej liczby landratów do trzech – przedstawiciel Anklam zasiadał we władzach naprzemiennie z przedstawicielem Greifswaldu)^[107]. W czasie II wojny północnej podmiejskie wsie zostały spalone przez oddziały polskie Stefana Czarnieckiego, który nie podjął jednak decyzji o oblężeniu Anklam^[107]. Z kolei podczas wojny skańskiej miasto nie tylko zostało zdobyte w 1676 przez wojska brandenburskie Fryderyka Wilhelma I (Wielkiego Elektora), lecz także trzymane przez nie aż do 1679; podobnie w 1711 w toku działań wielkiej wojny północnej miasto zdobyły oddziały rosyjsko-saskie^[108]. Rozkaz cara Piotra I o spaleniu miasta w 1713 dzięki uwięzieniu po drodze w Greifswaldzie carskiego posłańca (za udział w pojedynku z dowódcą tamtejszych wojsk duńskich Christianem Thomesenem Carlem i zabicie go) zdążył zostać odwołany dzięki wstawiennictwu króla Danii Fryderyka IV; Anklam zostało jedynie splądrowane, a na pamiątkę tego wydarzenia obchodzone było doroczne święto^[108]. W czasach szwedzkich doszło poza tym w 1659 do pożaru, który objął 100 domów i kościół św. Ducha, a w 1709 w mieście szerzyła się zaraza^[109]. Władze szwedzkie udzieliły z kolei Anklam po zakończeniu działań wojny skańskiej trzyletniego moratorium podatkowego^[108].

W następstwie zawarcia partykularnego pokoju sztokholmskiego z 1720, kończącego konflikt prusko-szwedzki Anklam znalazło się w granicach Prus i w krótkim czasie wybudowano 100 domów, a w 1738 odbudowano także kościół św. Ducha, który stał się świątynią garnizonową^[108]. Znaczące straty (wyceniane ówcześnie na 350 tys. talarów) odniosło Anklam w toku walk wojny siedmioletniej; rokrocznie (w latach 1757–1761) było zajmowane przez wojska szwedzkie i każdorazowo przejmowane przez wojska pruskie, w następstwie tych działań doszło do rozebrania murów miejskich (w tym bram: piańskiej i zamkowej) i zasypania fosy (tereny przez nie zajmowane przekazano mieszkańcom miasta na ogrody), aby uniemożliwić przeciwnikowi utrzymanie się w mieście^[108]. W połowie XVIII wieku powstały nowe kolonie miejskie: Kalkstein (Schwalkenheide), Leopoldshagen (Grünenberg; obie założone 1749) oraz Neu-Kosenow (założona 1752)^[110]. W ramach reformy sądownictwa w 1776 oddzielono sąd miejski od kolegium magistratu^[111]. Przejściowo (w latach 1806–1808) miasto zajęte było przez wojska francuskie^[111]. Dzięki korzystnemu położeniu nad rzeką Pianą w mieście w XIX wieku szeroko rozwinął się przemysł^[1].

Od 1905 miasto posiada sieć wodociągową, a od 1921 przyłączone jest do sieci elektrycznej^[112].

W 1943 część miasta została zniszczona przez amerykański nalot na ulokowaną nieopodal fabrykę koncernu Arado. Podczas walk w 1945 miasto zostało zniszczone w 80%. W latach 1949–1990 należało do NRD. W 1989 miało około 21,3 tys. mieszkańców, po zjednoczeniu Niemiec i związanych z tym zmian gospodarczych liczba drastycznie spadła.

Do 3 września 2011 siedziba powiatu Ostvorpommern.

W 2018 miasto liczyło 12 385 mieszkańców, a jego powierzchnia wynosiła 56,68 km²^[113].

Liczba mieszkańców w latach 1722–2018[114][111][115][113]

Miasto było już od XIII wieku ośrodkiem administracyjnym na Pomorzu Zachodnim; najpierw przejęło funkcję stolicy okręgu kasztelańskiego kosztem pobliskiego Groźwina, a następnie było siedzibą landwójta^[116][117]. W pierwszej połowie XVI wieku w Anklam z rzadka obradował sejm pomorski, a po podziale z 1532 znajdował się w mieście skarb ziemski (Landkasten) dla księstwa wołogoskiego^[118][119]. Burmistrz Anklam poświadczony jest w 1863 jako jeden z dwóch (obok swojego odpowiednika ze Strzałowa) przedstawicieli miast w kolegium zarządzającym tym skarbem^[119].

Miasto posiada umowy partnerskie z:

• gmina Burlöv (Szwecja);
• Heide (Niemcy);
• Limbaži (Łotwa);
• gmina Ustka (Polska)^[122].

W mieście funkcjonują zakłady przemysłu spożywczego, w tym mięsnego (Anklamer Fleisch- und Wurstwaren GmbH), cukrowniczego (Suikerunie Zuckerfabrik), spirytusowego (Anklamer Bioethanol GmbH), olejarskiego (AnklamExtrakt Extraktionsanlage), także tekstylnego (Antex Federbettenfabrik), meblarskiego (Kontrast Holzverarbeitung GmbH Möbel- und Türenwerke), specjalistycznych produktów sportowych (łucznictwo; BSW – Bogensportwelt – Handels GmbH) oraz budowlanego (STA –Bau- Sicherungstechnischer Anlagenbau Holger Meyer)^[123][124].

Anklam jest drogowym węzłem komunikacyjnym, w mieście znajduje się stacja kolejowa Anklam, port rzeczny na Pianie i lotnisko obsługujące loty czarterowe^[125].

W Anklam krzyżują się drogi krajowe B109, B110, B197 i B199 połączenie z autostradą A20; odległość do Greifswaldu to 35 km, do Neubrandenburga – 50 km, a do Berlina – 90 km. Miasto ma obwodnicę (ostatni odcinek otwarty w 2015)^[126][127].

Port rzeczny położony nad żeglowną Pianą dostępny zarówno od strony otwartego morza, jak i ze strony portu dalekomorskiego w Szczecinie służy jako port przeładunkowy dla transportu towarów w górę Piany^[128]. Na początku XX wieku obrót (głównie zbożem) kształtował się na poziomie 5,7–7 tys. t (w latach 1907–1911)^[129]. Współcześnie wzrost wartości przeładunku od 2003 z 85 tys. t, poprzez 110 tys. t w 2012 do 145 tys. t w 2013, a w latach późniejszych wartość dóbr w handlu na kierunku szczecińskim wzrosła^[128].

Stacja kolejowa położona na linii Angermünde–Stralsund obsługuje zarówno ruch regionalny (Meklemburgia-Pomorze Przednie, Brandenburgia), jak i dalekobieżny (zachodnie Niemcy)^[128].

W 1833 zaczął się ukazywać wydawana przez C.L. Zincka periodyk (tygodnik) „Gemeinnütziges Anclamer Wochenblatt für alle Stände” (w 1837 wychodził pod nazwą „Anclamer Kreisblatt”), który w 1843 zmienił częstotliwość ukazywania się (na 3 razy w tygodniu) i nazwę na „Anclamer Wochenblatt” i był wydawany do 1848^{[130][131][132]}. Inna gazeta „Pommersches Volks- und Anzeigeblatt” drukowana u W. Dietzego ukazywała się (3 razy w tygodniu) od 1847, a po wchłonięciu „Anclamer Wochenblatt” zmieniła początkowo (w 1848) tytuł na „Pommersches Volks- und Anzeige-Blatt vereinigt mit dem Anclamer Wochenblatt”, by później (w 1849) ukazywać się jako „Kreis- und Volksblatt für den Kreis Anclam vereinigt mit dem Anclamer Wochenblatt”, 1849–1855 poświadczona pod tytułem „Anclamer Kreis-, Volks- und Wochenblatt”, a w latach 1869–1874 poświadczona jako „Anclamer Kreis- und Volksblatt”, wreszcie od 1874 do 1940 już jako dziennik z wydaniem niedzielnym jako „Anklamer Zeitung. Kreisblatt für den Kreis Anklam”^{[133][134][135][136][137][138]}. W 1849 i 1850 poświadczone jest również ukazywanie się gazety „Der Anclamer Volksfreund. Ein volkstümliches Blatt nebst Anzeiger”^[139]. W latach 1884–1909 ukazywał się dziennik z wydaniem niedzielnym „Anklamer Nachrichten. Anzeiger für Stadt und Kreis Anklam”^[140][141].

W latach 1887–1891 ukazywał się drukowany u Poettckego tygodnik rolniczy „Der praktische Landwirt. Ratgeber zur Förderung der Landwirtschaft”^[142]. U tego samego drukarza ukazywał się w latach 1907–1908 także dziennik przeznaczony dla pobliskiego Lassan pod tytułem „Lassaner Zeitung. Amtlicher Anzeiger der Stadt Lassan”, a w latach 1931–1941 czasopismo anklamskiej gminy ewangelickiej „Evangelisches Gemeindeblatt für die Kirchengemeinden Anklams”^[143][144].

W 1907 greifswaldzki drukarz Kunike przekształcił dziennik lokalny „Greifswalder Tageblatt” w regionalny o tytule „Tageblatt für Vorpommern. Nachrichten- und Anzeigenblatt für die Städte Greifswald, Grimmen, Demmin, Stralsund, Rügen, Franzburg-Richtenberg, Anklam, Usedom-Wollin-Ueckermünde und die angrenzenden mecklenburgischen Lande”, który ukazywał się do 1921, a na przełomie lat 20. i 30. XX wieku wychodziły przeznaczone m.in. dla Anklam dodatki szczecińskiego tygodnika „Der Pommersche Landbund. Ausgabe A. Stettin”^[145][146]. W latach 1932–1933 wydawany był w Greifswaldzie dziennik (wraz z wydaniem niedzielnym) „Anklamer Tageblatt”, a w latach 1933–1934 wychodził codzienny lokalny dodatek do „Pommersche Zeitung” początkowo o tytule „Greifswald, Anklam, Demmin”, a następnie „Greifswald Stadt u. Land. P.Z.-Beilage”^{[147][148][149]}.

Od 1919 ukazywał się urzędowy periodyk (2-3 razy w tygodniu), początkowo pod nazwą „Kreisblatt für den Kreis Anklam”, a w latach 1930–1934 „Amtliches Kreisblatt für den Kreis Anklam”^[150][151]. W latach 1960–1965 wydawany był przez regionalne organy Socjalistycznej Partia Jedności Niemiec i Frontu Narodowego cotygodniowy lokalny dodatek do dziennika „Freie Erde” pod tytułem „Peene-Rundschau”^{[152][153][154]}. W latach 1991–2011 ukazywał się jako miesięcznik urzędowy biuletyn informacyjny powiatowy (powiatu Anklam, a od 1994 powiatu Ostvorpommern) o nazwie „Peene Echo”, w którym ukazywały się powiatowe ogłoszenia^[155][156]. W latach 1994–2012 wychodził jako miesięcznik urzędowy biuletyn informacyjny miasta o nazwie „Anklamer Stadtkurier”, w którym ukazywały się miejskie ogłoszenia^[155][157].

Od 1993 ukazuje się regionalny tygodnik ogłoszeniowy „Anzeigenkurier. AK. Anklam, Greifswald, Gützkow”, który począwszy od 2016 wielokrotnie zmieniał nazwę i był wydawany jako „AK mit Lokalfuchs. Anzeigenkurier am Mittwoch. Regional ist genial. Anklam, Gützkow, Jarmen, Loitz” (2016), „AK mit Lokalfuchs. Anzeigenkurier am Mittwoch. Regional ist genial. Anklam, Jarmen, Loitz” (2016-2017), wreszcie „Lokalfuchs. Regional ist genial. Anzeigenkurier für Anklam, Jarmen, Loitz” (od 2017)^{[158][159][160]}.

Od 1994 ukazuje się pod tytułem „Anklamer Zeitung” wydanie regionalne dziennika „Nordkurier” (przed 1990 noszącego nazwę „Freie Erde”; od 1994 z cotygodniowym dodatkiem telewizyjnym początkowo o tytule „Tele-Prisma”, a od 1997 „Prisma”), następnie od 2011 do 2013 wychodzące jako „Vorpommern Kurier. Zeitung für Anklam, Greifswald, Jarmen, Loitz, Wolgast und den Landkreis”, od 2013 zaś jako „Vorpommern-Kurier. Anklam, Ducherow, Spantekow und die Region” (od 2014 także w formie elektronicznej)^{[161][162][163][164][165][166][167]}.

W 2020 w Anklam czynnych było 6 instytucjonalnych placówek dziennej opieki nad dziećmi i 5 placówek prowadzonych przez opiekunki upoważnione do dziennej opieki nad dziećmi^[168][169].

Miasto jest siedzibą kilku placówek szkolnych (umożliwiających kształcenie na poziomie podstawowym i średnim), do których uczęszczają także uczniowie z obszaru dawnego powiatu Anklam^[170]. W 2020 w mieście funkcjonowały 4 szkoły podstawowe (Grundschule; w tym jedna niepubliczna – luterańska), sieć placówek szkolnictwa średniego tworzą: Lilienthal-Gymnasium oraz 2 szkoły regionalne (Regionalschulen), ponadto w Anklam mieszczą się 2 szkoły specjalne, uniwersytet ludowy (Volkshochschule) oraz 2 centra kształcenia zawodowego^{[171][172][173]}.

Szkolnictwo wyższe okresowo (jako wędrowne studium dla zakonników, zawiązane m.in. przez anklamskich augustianów) istniało w mieście od 1415^[174]. Około 1500 poświadczone jest istnienie szkolnictwa elementarnego^[175].

W 1847 przekształcono wyższą szkołę miejską (höhere Bürgerschule) w gimnazjum^[111]. Rozwój szkolnictwa w Anklam nastąpił szczególnie w ciągu drugiej połowy XIX wieku: w 1851 oddano do użytku nowy budynek gimnazjum, a w 1864 budynek wyższej szkoły żeńskiej^[176]. W tym samym roku utworzono średnią szkołę miejska (mittlere Bürgerschule), a w 1870 powołano do życia szkołę oficerską (Kriegsschule)^[176]. Kolejne inwestycje tyczyły się nowych budynków dla szkoły miejskiej (Stadtschule) w 1882 i dla wyższej szkoły żeńskiej w 1905 (stary budynek objął naczelnik poczty)^[177].

W 2006 powołano do życia niepubliczną luterańską szkołę podstawową Evangelische Schule Anklam (od 2010 pod nazwą Evangelische Schule Peeneburg), która od 2009 zajmuje budynek dawnego gimnazjum przy Baustraße^[178][179]. W sześcioklasowej szkole uczy się około 100 uczniów, a zarządza nią stowarzyszenie Förderverein Evangelische Schule Anklam e.V.^[179]

Anklam znane jest przede wszystkim jako miejsce urodzin Ottona Lilienthala, pioniera lotnictwa i konstruktora pierwszych szybowców^[1]. Jego osobie poświęcone jest miejscowe muzeum^[1].

 Osobna strona: Kategoria:Ludzie urodzeni w Anklam.

• Dieter Berger: Geographische Namen in Deutschland. Mannheim: Dudenverlag, 1993.
• Ernst Eichler: Städtenamenbuch der DDR. Lipsk: 1986.
• Jarosław Kociuba: Pomorze. Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach dawnego Księstwa Pomorskiego. Szczecin: Walkowska Wydawnictwo, 2012.
• Gustav Kratz: Die Städte der Provinz Pommern. Abriss ihrer Geschichte, zumeist nach Urkunden. Berlin: 1865.
• Manfred Niemeyer: Deutsches Ortsnamenbuch. Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG, 2012. ISBN 978-3-11-018908-7.
• Tadeusz Persz: Miasta w Euroregionie Pomerania. Urząd Statystyczny w Szczecinie, 1998. ISBN 83-906504-4-4.
• Max Sander: Führer durch Anklam. Mit Abbildungen und Plan der Stadt. Anklam: 1911.
• C.F. Stavenhagen: Topographische und Chronologische Beschreibung der Pommerschen Kauf- und Handels-Stadt Anklam aus Urkunden und historischen Nachrichten verfasset. Greifswald: 1773.
• Kazimierz Ślaski: Przemiany etniczne na Pomorzu Zachodnim w rozwoju dziejowym. Poznań: Instytut Zachodni, 1954.
• B. Wachowiak: Pomorze Zachodnie w schyłkowej epoce feudalizmu (1464-1815). Okres IV: Pomorze Zachodnie w początkach czasów nowożytnych (1464-1648). Odrodzenie się i upadek państwa pomorskiego. W: Gerard Labuda: Historia Pomorza. Wyd. drugie, uzupełnione. T. II. Cz. 1. Poznań: 1976. (pol.).
• Zur Geschichte der Besiedlung des mittleren Peeneraums. W: Joachim Wächter: Beiträge zur Geschichte Vorpommerns. Die Demminer Kolloquien 1985-1994. Schwerin: H.T. Porada, 1997.
• Horst Wernicke. Anklam in der Hanse. Landesherrliche Förderung und hansische Möglichkeiten. „Pommern. Zeitschrift für Kultur und Geschichte”, 2004. 
• E. Włodarczyk. Tendencje rozwojowe miast prowincji zachodniopomorskiej w latach 1850–1918. „Zapiski Historyczne”, 1998. 
• Benedykt Zientara: Pomorze Zachodnie w dobie rozwijającego się feudalizmu (1124-1464). Okres III: Rozdrobnienie feudalne (1295–1464). W: Gerard Labuda: Historia Pomorza. Wyd. drugie, uzupełnione. T. I. Cz. 2. Poznań: 1972. (pol.).
• Matrikeln und Verzeichnisse der Pommerschen Ritterschaft vom XIV bis in das XIX Jahrhundert, Berlin: R. Klempin, G. Kratz, 1863 .

• Anklam, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 38 .