French
DeutschArbogóralek – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Dendrohyrax | |||
| J.E. Gray, 1868[1] | |||
 Arbogóralek drzewny (D. arboreus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | arbogóralek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Hyrax arboreus A. Smith, 1827 | |||
| Gatunki | |||
| |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Arbogóralek[2] (Dendrohyrax) – rodzaj ssaków z rodziny góralkowatych (Procaviidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w wilgotnych lasach równikowych Afryki[3][4][5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 32–60 cm; masa ciała 1,7–4,5 kg[4][6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1868 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym rewizji taksonomicznej gatunków z obrębu Hyrax, opartej na okazach w Muzeum Brytyjskiego, opublikowanym w czasopiśmie The Annals and magazine of natural history[1]. Gray wymienił dwa gatunki – Hyrax arboreus A. Smith, 1827 i Hyrax dorsalis L. Fraser, 1854 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)[7] Hyrax arboreus A. Smith, 1827 (arbogóralek drzewny).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Dendrohyrax: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; rodzaj Hyrax Hermann, 1783 (góralek)[8].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[9][6][3][10]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6][a] | Status IUCN[11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | Dendrohyrax dorsalis | (L. Fraser, 1854) | arbogóralek szary | 6 podgatunków | zachodnia-środkowa Afryka, od górnej części Gwinei na wschód do południowo-zachodniego Sudanu Południowego i Ugandy (zalesione wyspy) oraz wyspa Bioko; zakres wysokości: 1500–3500 m n.p.m. | DC: 44–57 cm MC: 1,8–4,5 kg | LC |
 | Dendrohyrax arboreus | (A. Smith, 1827) | arbogóralek drzewny | 7 podgatunków | wschodnia i południowa Demokratyczna Republika Konga, południowo-zachodnia Uganda, Rwanda, Burundi, Kenia, Tanzania, północno-wschodnia Angola, Zambia, Malawi, Mozambik i południowo-wschodnia Południowa Afryka; zakres wysokości: 0–4500 m n.p.m. | DC: 32–60 cm MC: 1,7–4,5 kg | LC |
 | Dendrohyrax interfluvialis | Oates, Woodman, Gaubert, Sargis, Wiafe, Lecompte, Dowsett-Lemaire, Dowsett, Gonedelé Bi, Ikemeh, Djagoun, Tomsett & Bearder, 2021 | gatunek monotypowy | znany tylko z obszaru między rzekami Wolta i Niger (południowo-wschodnia Ghana, południowe Togo, południowy Benin i południowo-zachodnia Nigeria) | DC: 50–55 cm MC: brak danych | NE | |
 | Dendrohyrax validus | F.W. True, 1890 | arbogóralek leśny | 3 podgatunki | południowa Kenia i północna Tanzania: Eastern Arc Mountains, Kilimandżaro, Meru i wybrzeża (włącznie z archipelagiem Zanzibarem); zakres wysokości: poniżej około 3500 m n.p.m. | DC: 32–60 cm MC: 1,7–3 kg | NT |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Opisano również gatunek wymarły z miocenu Kenii[12]:
- Dendrohyrax samueli Pickford, 2005
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b J.E. Gray. Revision of the species of Hyrax, founded on the specimens in the British Museum. „The Annals and magazine of natural history”. Fourth series. 1 (1), s. 48, 1868. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 22–23. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e H. Hoeck: Family Procaviidae (Hyraxes). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 46–47. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dendrohyrax. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 76. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ W.L. Sclater: The mammals of South Africa. Cz. 1: Primates, Carnivora and Ungulata. London: R.H. Porter, 1900, s. 310. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 221, 1904. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).
- ↑ J.F. Oates, N. Woodman, P. Gaubert, E.J. Sargis, E.D. Wiafe, E. Lecompte, F. Dowsett-Lemaire, R.J. Dowsett, S. Gonedelé Bi, R.A. Ikemeh, C.A.M.S. Djagoun, L. Tomsett & S.K. Bearder. A new species of tree hyrax (Procaviidae: Dendrohyrax) from West Africa and the significance of the Niger–Volta interfluvium in mammalian biogeography. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 194 (2), s. 527–552, 2021. DOI: 10.1093/zoolinnean/zlab029. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Dendrohyrax – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).
- ↑ M. Pickford. Fossil hyraxes (Hyracoidea: Mammalia) from the Late Miocene and Plio-Pleistocene of Africa, and the phylogeny of the Procaviidae. „Palaeontologia africana”. 41, s. 149, 2005. (ang.).