Barrakka Lift (1905) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy windy istniejącej w latach 1905-1973. Zobacz też: Barrakka Lift zbudowana w roku 2012.

Barrakka Lift

winda
Barrakka Lift w 1910
Państwo	Malta
Lokalizacja	Valletta
Lata funkcjonowania	1905–1973
Infrastruktura
Długość sieci	51 m
Liczba stacji	2
Tabor
Liczba pojazdów	dwie kabiny

Barrakka Lift – nieistniejąca winda w stolicy Malty, Valletcie, łącząca Wielki Port z górnymi ogrodami Barrakka, działająca w latach 1905–1973. Po zamknięciu windy w 1973 roku, jej konstrukcja przetrwała aż do roku 1983, kiedy to dokonano jej rozbiórki. W 2012 roku w tym samym miejscu zbudowano nową windę^[1].

Winda znajdowała się we fragmencie fosy mającej łączyć Wielki Port z zatoką Marsamxett, której budowę rozpoczął Zakon Maltański^[2]. Winda łączyła przystań Wielkiego Portu ze znajdującymi się na szczycie Bastionu św. Piotra i Pawła górnymi ogrodami Barrakka^[3].

W 1901 Sacco Albanese, były pracownik Edison Manufacturing Company, zaproponował budowę na Malcie linii tramwajowej^[4]. W ogłoszonym przetargu zwyciężyła firma Macartney, McElroy & Co. Ltd, która oprócz linii tramwajowej przedstawiła także plan budowy dwóch wind osobowych w Valletcie: w okolicy portu Marsamxett oraz w okolicy górnych ogrodów Barrakka^[5][3]. Ostatecznie zdecydowano się na budowę tylko jednej z wind i kontrakt został podpisany 24 grudnia 1903^[6].

Macartney i McElroy jako podwykonawców zatrudnili londyńską firmę Joseph Richmond & Co Ltd^[3]. Kosztująca 5000 funtów budowa zakończyła się we wrześniu 1905, a oficjalne otwarcie windy odbyło się 18 grudnia 1905^[2].

Podczas I wojny światowej nastąpiły problemy w zaopatrzeniu – pojawiły się trudności z zakupem części zapasowych oraz węgla, używanego w elektrowni firmy do produkcji prądu^[7]. Krytyczny okres nastąpił w 1917 roku – w październiku firma zmuszona została do zawieszenia działalności windy ze względu na brak części zapasowych^[8]. Wznowienie funkcjonowania windy nastąpiło dopiero po zakończeniu wojny, pod koniec czerwca 1919^[8].

W 1929 zlikwidowano sieć tramwajową^[8]. Elektrownia, która wykorzystywana była także do zasilania windy, funkcjonowała jeszcze do 1931 roku, kiedy to firma otrzymała od rządu działkę znajdującą się przy windzie w celu budowy na niej nowej stacji zasilającej, która pozwoliłaby na zasilanie windy za pomocą prądu z sieci energetycznej^[8]. W nowym budynku mieściła się także poczekalnia^[8].

II wojna światowa przyniosła znaczny spadek liczby klientów ze względu na wzrost cen biletów, spowodowany wzrostem kosztów energii elektrycznej oraz nieregularne kursowanie promów^[9][10].

Kolejny znaczny spadek liczby klientów nastąpił w wyniku zmian politycznych na Malcie – w 1964 roku kolonia została przekształcona w Państwo Malta, a następnie w niezależną od Wielkiej Brytanii Republikę Malty^[10]. Zmiany te wiązały się z ograniczeniem działalności brytyjskich baz wojskowych, pracownicy których stanowili znaczną grupę klientów^[10].

22 stycznia 1973 firma poinformowała o znacznych stratach przynoszonych przez windę i zaproponowała rządowi jej przejęcie^[11]. Kilka dni później, 1 lutego 1973, nastąpiło zakończenie działalności^[12]. Firma Macartney, McElroy & Co. została zlikwidowana w roku 1975^[11]. W latach kolejnych pojawiały się propozycje ponownego uruchomienia windy, jednak nie zostały one zrealizowane^[13]. Pod koniec lat 70. XX w. podjęto decyzję o rozbiórce windy, co jednak nie nastąpiło ze względu na znaczne koszty^[13]. Ostatecznie rozbiórki dokonano pomiędzy czerwcem a sierpniem 1983^[13].

Wieża windy wykonana była ze stali o łącznej wadze około 75 ton i miała 60 metrów wysokości^[2]. Ze względu na pochyłość bastionu i w celu zmniejszenia długości pomostu koniecznego u szczytu windy, wieża przy podstawie umieszczona była w wycięciu wykonanym w ścianie^[2]. U góry dla zapewnienia stabilności przymocowana była do ściany stalowymi dźwigarami^[2][14]. Na dole szybów znajdowały się hydrauliczne bufory mające hamować windę^[14].

Mogące pomieścić 12 pasażerów kabiny zawieszone były na 4 linach^[2]. Kabina numer 1 znajdowała się od strony Wielkiego Portu, natomiast numer 2 po stronie przeciwnej^[2]. Pokonywały one 51 metrów wysokości^[2]. W budce na szczycie wieży znajdowały się dwa silniki zasilane prądem o napięciu 500 V, które pozwalały na osiągnięcie maksymalnej prędkości 1,3 m/s^[14].

Początkowo cena biletu normalnego wynosiła 0,5 pensa dla pracowników wojskowych oraz 1 pens dla pozostałych klientów^[3]. Dzienne zyski w tym okresie wynosiły nawet 10 funtów, a w niedziele dochodziły do 14 funtów^[15].

W 1941 roku w związku ze spadkiem liczby pasażerów firma zaproponowała podwyższenie opłat o pół pensa, ostatecznie jednak zdecydowano się o podniesienie cen o całego pensa – bilet dla pracowników wojskowych kosztował 1,5 pensa, a bilet normalny 2 pensy^[9][10]. W lutym 1942 średnio dziennie przewożono ponad 650 pasażerów^[16]. W lutym 1941 przewieziono 18 224 osób, co przełożyło się na zysk w wysokości 128 funtów 19 szylingów i 8 pensów^[16].

W 1958 ceny wzrosły po raz kolejny o 0,5 pensa^[17]. W 1964 roku firma zaproponowała kolejną podwyżkę opłat – do 3 pensów, co jednak nie zostało zaakceptowane przez rząd^[17].

• Joseph Bonnici, Michael Cassar: The Malta Tramways and the Barracca Lift. Malta: 1991. LCCN 94959739. OCLC 34887183. (ang.).

• The Barrakka Lift. [dostęp 2017-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-23)]. (ang.).