Benedykt Gajewski – Wikipedia, wolna encyklopedia
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | cmentarz w Domaradzu |
Zawód, zajęcie | nauczyciel |
Narodowość | polska |
Alma Mater | |
Rodzice | Feliks |
Małżeństwo | Ewa |
Odznaczenia | |
Benedykt Marian Gajewski (ur. 21 marca 1927 w Łobaczówce, zm. 13 stycznia 2018 w Sanoku) – polski nauczyciel–geograf, autor publikacji w dziedzinie historii regionalnej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 21 marca 1927 w Łobaczówce jako syn Feliksa[1][2]. Pochodził z Beresteczka[3]. Podczas II wojny światowej w 1942 wobec zagrożenia opuścił wraz z rodziną teren Wołynia i osiadł w Domaradzu, gdzie spędził dalszy czas okupacji niemieckiej, a po zakończeniu wojny w 1946 zdał egzamin dojrzałości w gronie sześciu pierwszych wychowanków Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego Zarządu Gminnego w Domaradzu[4][3]. Ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[2]. Z wykształcenia był geografem[5]. Pracował jako nauczyciel geografii w Liceum Pedagogicznym w Sanoku, Studium Nauczycielskim w Krośnie[3][2]. W niepełnym wymiarze godzin był także nauczycielem w sanockich szkołach średnich: w szkołach mechanicznych[3] (1957)[6], szkołach ekonomicznych[7]. W latach 70. sprawował funkcję wizytatora Oddziału Oświaty i Wychowania szkół średnich Urzędu Miejskiego w Sanoku[8][3][2]. Na przełomie lat 70. i 80. pełnił funkcję prezesa Rady Zakładowej ZNP[9]. W latach 80. był pedagogiem szkolnym w Szkole Podstawowej nr 7 w Sanoku[3].
Był członkiem zespołu wokalnego pod nazwą „Czwórka Rewelersów”, działającego w Powiatowym Domu Kultury w budynku przy ul. Adama Mickiewicza 24 w Sanoku (prócz niego także m.in. Adam Bieniasz, Zbigniew Dańczyszyn)[10]. Został kierownikiem i dyrygentem zespołu wokalno-muzycznego (żeński kwintet oraz orkiestra) działającego przy oddziale ZNP w Sanoku[11].
Został autorem publikacji z dziedziny historii regionalnej, w tym stworzył szereg monografii opisujących miejscowości z obszaru ziemi sanockiej i Beskidu Niskiego[2]. W sposób szczególny zainteresował się kwestią działań Ukraińskiej Powstańczej Armii na obszarze Bieszczadów, a celem gromadzenia informacji na ten temat wystąpił do ministra spraw wewnętrznych Stanisława Radkiewicza o zezwolenie na dostęp na korzystanie z dokumentów archiwalnych[3]. Rezultatem pięcioletnich prac był maszynopis pt. Walka o utrwalanie władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie w latach 1945–1948, który według autora został przekazany docentowi historii z Warszawy w celu zrecenzowania, a następnie wydany przez tegoż nosząc znamiona plagiatu[3]. Przez cztery lata pracował nad opracowaniem historii kpt. Antoniego Żubryda i dowodzonego przez niego Samodzielnego Batalionu Operacyjnego NSZ „Zuch”, czego efektem był w 1983 maszynopis pt. Wszędzie za nim szła trwoga[3]. W cyklu dziewięciu artykułów pt. Na tropach Żubryda publikowanych na łamach krośnieńskiego tygodnika „Podkarpacie” na początku 1987 dokonał wraz z Arturem Batą krytycznej analizy osoby tego dowódcy i dowodzonego przez niego oddziału[12][13][14][15][16][17][18][19][20][21]. Publikował w czasopismach „Tygodnik Sanocki”[22][23], „Zeszyty Historyczne WiN-u”[24], „Wiadomości Brzozowskie”. Pod koniec lat 80. zaangażował się w ratowanie przed zrujnowaniem kościoła Trójcy Świętej w Beresteczku[25][26]. W 2000 otrzymał nominację na stopień oficerski podporucznika, przyznaną postanowieniem prezydenta RP[27].
Jego żoną została Ewa[1]. Zmarł 13 stycznia 2018 w Sanoku[28]. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Domaradzu 16 stycznia 2018[29].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Dawny obrzęd weselny w Domaradzu („Rocznik Sanocki” 1963)
- Domaradz. Szkice i materiały („Rocznik Sanocki” 1971)
- Golcowa. Szkice z dziejów wsi (1989)
- Bieliny. Wieś nad Sanem (1991)
- Beresteczko. Szkice i materiały z dziejów miasteczka (1993)
- Kombornia. Zarys dziejów wsi (1995)
- Besko. Wieś nad Wisłokiem (1996)
- Jaśliska (1366–1996). Zarys monograficzny (1996)
- Konspiracyjny ruch ludowy w powiecie brzozowskim 1940–1944 (1997, współautorzy: Wojciech Dudek, Tadeusz Miciak)
- Rys historyczny parafii Bieliny (1997)
- Domaradz. Wieś nad Stobnicą (1997)
- Antoni Żubryd. Od legendy do dokumentów (1998)
- Jurowce. Wieś nad Różowym (1998)
- Myczkowce. Wieś nad Zalewem Myczkowskim. Zarys monograficzny (2001)
- Średnia Wieś. Monografia i przewodnik (2002)
- Jaćmierz. Zarys monograficzny (2003)
- Strachocina. Zarys monograficzny (2004)
- Kult Dzieciątka Jezus w Golcowej (2005)
- Walka z ukraińskim podziemiem na południowo-wschodnim obszarze Polski w latach 1944–1948. Publikacje, raporty, relacje, zeznania (2005)
- Kaplica grobowa Wiktorów w Załużu (2005)
Odznaczenia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983)[30].
- Złoty Krzyż Zasługi (1975)[31].
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1978)[32].
- Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1997)[1].
- Nagrody i wyróżnienia
- Nagroda od sekretarza KW PZPR w Krośnie (1976)[33].
- Nagroda Miasta Sanoka w dziedzinie upowszechniania kultury i sztuki za rok 2005[34].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c M.P. z 1997 r. nr 18, poz. 171
- ↑ a b c d e Izabella Dmitrzak: Benedykt Gajewski. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2016-12-22].
- ↑ a b c d e f g h i Czesław Skrobała. Kronikarz z Sanoka. „Podkarpacie”, s. 9, nr 12 z 24 marca 1983.
- ↑ Instytucje wiejskie. Gimnazjum w Domaradzu. W: Benedykt Gajewski: Domaradz. Wieś nad Stobnicą. Krosno: PUW Roksana, 1997, s. 259, 260. ISBN 83-87282-22-7.
- ↑ Józef Ząbkiewicz. Jubileusz zespołu ZNP. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, nr 16 (307) z 1–10 czerwca 1984.
- ↑ Grono pedagogiczne. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 217. ISBN 83-87450-00-6.
- ↑ Grono pedagogiczne. W: Księga pamiątkowa szkół ekonomicznych w Sanoku 1925–1995. Sanok: 1995, s. 313. ISBN 83-903469-0-7.
- ↑ Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 205.
- ↑ Bronisław Kielar: Kalendarium działań „Solidarności” w sanockiej oświacie na tle przemian ustrojowych w Polsce. sokolsanok.pl. [dostęp 2015-12-29].
- ↑ Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 58. ISBN 83-909787-3-3.
- ↑ Józef Ząbkiewicz, W latach powojennych. Życie kulturalne, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 906.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (I). „Podkarpacie”, s. 9, nr 2 z 8 stycznia 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (II). „Podkarpacie”, s. 9, nr 3 z 15 stycznia 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (III). „Podkarpacie”, s. 9, nr 4 z 22 stycznia 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (IV). „Podkarpacie”, s. 9, nr 5 z 29 stycznia 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (V). „Podkarpacie”, s. 9, nr 6 z 5 lutego 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (VI). „Podkarpacie”, s. 9, nr 7 z 12 lutego 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (VII). „Podkarpacie”, s. 9, nr 8 z 19 lutego 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (VIII). „Podkarpacie”, s. 9, nr 9 z 26 lutego 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (IX). „Podkarpacie”, s. 9, nr 10 z 5 marca 1987.
- ↑ Artur Bata, Benedykt Gajewski. Na tropach Żubryda (posłowie). „Podkarpacie”, s. 9, nr 11 z 12 marca 1987.
- ↑ Benedykt Gajewski. Trójco Święta, pomóż!. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, nr 38 (880) z 19 września 2008.
- ↑ Benedykt Gajewski. Kaplica grobowa Wiktorów w Załużu. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, nr 37 (931) z 11 września 2009.
- ↑ Autorzy i redaktorzy Zeszytów Historycznych WiN-u. zhwin.pl. [dostęp 2015-12-29].
- ↑ Zbigniew Wawszczak. Na ratunek kresowej świątyni. „Nowiny”, s. 1, 3, Nr 53 z 15-17 marca 1991.
- ↑ Zbigniew Wawszczak. Dobre wieści z Beresteczka. „Nowiny”, s. 3, Nr 25 z 5 lutego 1992.
- ↑ Maria Boczar. Święto Wojska Polskiego. „Tygodnik Sanocki”. Nr 33 (458), s. 2, 18 sierpnia 2000.
- ↑ Klepsydra zawiadamiająca o zgonie i pogrzebie Benedykta Gajewskiego.. commons.wikimedia.org. [dostęp 2018-01-18].
- ↑ Pogrzeb śp. Benedykta Gajewskiego. brzozow24.pl, 2018-01-16. [dostęp 2018-01-18].
- ↑ Nauczycielskie święto. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 3, nr 30 (286) z 1–10 listopada 1983.
- ↑ Dzień Nauczyciela. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 20 (39) z 1-15 listopada 1975.
- ↑ Uroczyste obchody „Dnia Nauczyciela”. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 6, nr 30 (123) z 20–31 października 1978.
- ↑ Inauguracja roku szkolenia partyjnego w Krośnie. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, nr 19 (1964) z 15–31 października 1976.
- ↑ Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 549–550, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Czesław Skrobała. Kronikarz z Sanoka. „Podkarpacie”, s. 9, Nr 12 z 24 marca 1983.
- Izabella Dmitrzak: Życiorys i bibliografia Benedykta Gajewskiego na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2018-08-16].