Bitwa żorska (1945) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bitwa żorska

II wojna światowa, front wschodni operacja morawsko-ostrawska
Czas	27 stycznia – 24 marca 1945
Miejsce	Żory i sąsiednie miejscowości
Terytorium	Polska pod okupacją III Rzeszy
Przyczyna	ofensywa radziecka
Wynik	zwycięstwo wojsk ZSRR i Czechosłowacji
Strony konfliktu
III Rzesza  ZSRR  Czechosłowacja
Dowódcy
Kiriłł Moskalenko Vladimir Janko
Siły
68 Dywizja Piechoty 38 Armia 1 Czechosłowacka Brygada Pancerna[1]
Położenie na mapie Polski w latach 1945–1951 miejsce bitwy
50°02′39,0″N 18°41′40,6″E/50,044167 18,694611

Bitwa żorska – starcie zbrojne mające miejsce w dniach 27 stycznia–24 marca 1945 roku między oddziałami armii niemieckiej a wojskami Armii Czerwonej wspieranymi przez żołnierzy z 1 Czechosłowackiej Brygady Pancernej, skutkujące zdobyciem Żor i zakończeniem władzy reżimu III Rzeszy na ich terenie^[1].

W rejon Żor wojska radzieckie dotarły z końcem stycznia 1945 roku. Miasto stanowiło jeden z głównych punktów obrony niemieckiej. Zostało solidnie przygotowane do obrony. Na jego przedpolach biegły ciągłe linie okopów, chronione przez zapory przeciwczołgowe, pola minowe i zasieki z drutu kolczastego. Dowództwo niemieckie do obrony Żor przeznaczyło m.in. 68 Dywizję Piechoty która do dyspozycji miała czołgi i działa pancerne. To spowodowało, że walki o zdobycie miasta trwały do 24 marca 1945 roku. Dowództwo radzieckie do ataku na Żory wyznaczyło 38 Armię dowodzoną przez gen. Kiriłła Moskalenkę i 1 Czechosłowacką Brygadę Pancerną dowodzoną przez Vladimira Janko^[2]. Wojska te prowadzące atak na Żory w ramach operacji morawsko-ostrawskiej poniosły znaczne straty. 1 Czechosłowacka Brygada Pancerna utraciła 41 żołnierzy i oficerów oraz 7 czołgów. Dwa zostały zniszczone a pięć uszkodzonych. Wspomniana czechosłowacka Brygada zadała jednak wrogowi znaczniejsze straty, 67 Niemców zostało zabitych a 26 wziętych do niewoli. Zdobyła też wiele uzbrojenia i sprzętu bojowego^[3].

Na skutek długotrwałej wymiany ognia między wojskami niemieckimi, radzieckimi i czechosłowackim mającym miejsce od 27 stycznia do 24 marca 1945 roku miasto legło w gruzach, jego zabudowa została zniszczona w około 80%^[4][5].

• 27 stycznia 1945 – oddziały Wehrmachtu oraz Waffen-SS zajęły pozycje obronne na linii Żory–Pawłowice^{[potrzebny przypis]},
• 30 stycznia 1945 – pierwszy radziecki ostrzał artyleryjski miasta^{[potrzebny przypis]},
• 2 lutego 1945 – radzieckie przygotowanie artyleryjskie i bombowe^{[potrzebny przypis]},
• 5–6 lutego 1945 – ewakuacja niemieckich mieszkańców Żor przez Borynię, Ostrawę, Linz do Braunau am Inn^{[potrzebny przypis]},
• 10 marca 1945 – radzieckie przygotowanie artyleryjskie i bombowe^{[potrzebny przypis]},
• 17 marca 1945 – 38 Armia pod dowództwem gen. Kiryła Moskalenki otrzymała definitywny rozkaz zdobycia Żor^{[potrzebny przypis]},
• 24 marca 1945 – radziecka 38 Armia oraz 1 Czechosłowacka Samodzielna Brygada Pancerna zdobyły miasto.

W 1975 roku z okazji 30 rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem na pl. Braterstwa Broni w Żorach zbudowano Pomnik Braterstwa Broni upamiętniający wyzwolenie miasta spod okupacji niemieckiej przez żołnierzy wojsk czechosłowackich i radzieckich^[6].

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939–1945. Warszawa: 1977.
• Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
• Czesław Czubryt-Borkowski: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945. Warszawa: 1988. ISBN 83-217-2709-3.
• Kazimierz Popiołek: Historia Śląska. Od pradziejów do 1945 roku. Katowice: 1972. ISBN 83-216-0151-0.

• Dokładnie 72 lata temu rozpoczęła się bitwa o Żory - wspomnienia mieszkańców
• Bitwa o Żory! Wspomnienia 1945 roku
• Żory: Czołg był kiedyś wizytówką naszego miasta