Bolesław Feliks Stachoń – Wikipedia, wolna encyklopedia
Bolesław Feliks Stachoń (1934) | |
pułkownik pilot | |
Data i miejsce urodzenia | 18 maja 1897 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 4 lipca 1941 |
Przebieg służby | |
Lata służby | do 1941 |
Siły zbrojne | Cesarsko-królewska Obrona Krajowa |
Formacja | |
Jednostki | 37 pułk piechoty |
Stanowiska | dowódca pułku |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Bolesław Feliks Stachoń (ur. 18 maja 1897 w Woli Wadowskiej, zm. 4 lipca 1941 nad Holandią) – pułkownik pilot Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, pośmiertnie mianowany na stopień generała brygady, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 18 maja 1897 w majątku Kądzielnia we wsi Wola Wadowska, w rodzinie Wojciecha i Honoraty z Dobrowolskich[1][2]. Był bratem: Stefanii (ur. 1894), Karoliny Stachoń-Weit (1895–1987), Władysława (1902–1977) i Marii (1918–1922). Jego dziadek Jakub Dobrowolski pełnił obowiązki kasjera miejskiego Ropczyc, a następnie wiceburmistrza (od 1878) i burmistrza Ropczyc (1892–1895).
Uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego w Dębicy, w którym w 1915 zdał maturę. Działał w dębickiej Drużynie Strzeleckiej[3]. Następnie ukończył studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej[4].
W czasie I wojny światowej wcielony 15 października 1915 do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej, służył w 17 Pułku Piechoty Obrony Krajowej[5]. Po ukończeniu szkoły oficerskiej piechoty w Lubaczowie (marzec 1916) skierowany na front włoski w składzie 33 Pułku Piechoty Obrony Krajowej, który w następnym roku został przemianowany na Pułk Strzelców Nr 33[5]. W maju 1918 ukończył kurs karabinów maszynowych w Trebinie i otrzymał nominację na stopień podporucznika ze starszeństwem z 1 listopada 1917[3]. Powrócił do kraju i od 8 listopada 1918 dowodził kompanią Karabinów Maszynowych Baonu Zapasowego „Ziemi Ropczyckiej”, z którą dotarł do Przemyśla[5][4].
Od listopada 1918 do grudnia 1919 dowodził kompanią i batalionem w Pułku Ziemi Ropczyckiej, a następnie w 37 pułku piechoty Ziemi Łęczyckiej. 25 lutego 1920 został warunkowo (do czasu zakończenia prac Komisji Weryfikacyjnej) mianowany z dniem 1 grudnia 1919 na stopień porucznika w piechocie[6][3][7]. Uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. Walczył w wyprawie kijowskiej i bitwie warszawskiej[5]. Szczególnie zasłużył się w walkach na froncie ukraińskim, za które został później odznaczony Orderem Virtuti Militari[4].
Ranny pod Płońskiem 18 sierpnia[5]. 20 września, po wyleczeniu, został przydzielony do batalionu zapasowego 37 pułku piechoty na stanowisko dowódcy kompanii karabinów maszynowych[8]. 30 listopada tego roku został urlopowany celem ukończenia studiów. 1 sierpnia 1921, na własną prośbę, wrócił do służby w baonie zapasowym 37 pp[8]. 27 października tego roku został odkomenderowany na kurs dowódców batalionów w Głównym Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie[3]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 1541. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był wówczas 72 pułk piechoty w Radomiu[9]. W tym samym roku ukończył Niższą Szkołę Pilotażu w Bydgoszczy i Wyższą Szkołę Pilotów w Grudziądzu. W 12 stycznia 1923 przejął po kpt. Władysławie Kalkusie dowództwo nad 6 Eskadrą Wywiadowczą. Od grudnia 1923 do 15 lipca 1924 pracował w Departamencie IV MSWojsk. W sierpniu tego roku przekazał dowództwo eskadry kpt. obs. Zygmuntowi Pistlowi i przeniesiony został do Centralnych Zakładów Lotniczych w Warszawie na stanowisko oblatywacza. W latach 1925–1926 był pilotem doświadczalnym w Polskiej Misji Zakupów w Paryżu. Następnie zajmował stanowiska komendanta parku lotniczego w 11 Pułku Myśliwskim[10] w Lidzie i 6 Pułku Lotniczym we Lwowie. 12 kwietnia 1927 został mianowany na stopień majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 i 6. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[11]. Z dniem 30 czerwca tego roku, na własną prośbę, został przeniesiony do rezerwy[12]. 24 sierpnia 1927 roku zarządzenie Prezydenta RP o przeniesieniu go do rezerwy zostało unieważnione[13]. W latach 1928–1929 był szefem pilotażu w Centralnej Szkole Podoficerów Pilotów Lotnictwa w Bydgoszczy, a w latach 1929–1932 komendantem Lotniczej Szkoły Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu[14][15][1]. Z dniem 7 stycznia 1930 został przydzielony na trzymiesięczny kurs oficerów sztabowych lotnictwa przy Wyższej Szkole Wojennej[16].
W październiku 1931 ukończył kurs szybowcowy, a we wrześniu 1932 uzyskał kategorię C pilota szybowcowego w Bezmiechowej. Uczestniczył w tworzeniu szybownictwa w Polsce: współorganizował Wojskowy Obóz Szybowcowy w Ustjanowej i pełnił tam funkcję komendanta I Kursu Szybowcowego (czerwiec 1934), przetłumaczył niemiecki podręcznik, „Praktyczny podręcznik pilota szybowcowego” (E. Bachema), był to pierwszy tego typu podręcznik wydany w Polsce.
5 marca 1934 został awansowany na stopień podpułkownika ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 4. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki[17]. 18 stycznia 1936 został zwolniony ze stanowiska komendanta szkoły i oddany do dyspozycji dowódcy 3 Grupy Aeronautycznej z równoczesnym skierowaniem do Moskwy w charakterze szefa misji lotniczej[3]. Od 5 maja 1936 do sierpnia 1939 dowodził 4 Pułkiem Lotniczym w Toruniu[3][18]. W międzyczasie ukończył kurs informacyjny w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie (19–31 października 1936) oraz I Kurs Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie (1 listopada 1936 – 3 listopada 1937)[3]. Na stopień pułkownika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 2. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[19][20].
W latach 1936–1939 był członkiem Aeroklubu Pomorskiego. Był pilotem bardzo wszechstronnym, od lekkich maszyn turystycznych i szybowców, przez samoloty obserwacyjne, liniowe, do myśliwców i wielosilnikowych bombowców. Był pierwszym w Polsce pilotem wiropłata, sprowadzając lotem z Anglii do Polski zakupiony wiatrakowiec Cierva C.30A i lądując po trudnym przelocie (w warunkach zimowych) w Warszawie 10 grudnia 1934.
W kampanii wrześniowej 1939 dowodził lotnictwem i obroną przeciwlotniczą Armii „Pomorze”[21]. Ewakuował się do Rumunii. W ambasadzie RP w Bukareszcie kierował (październik – listopad) akcją przerzutu polskich lotników do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF 76608[22]. 18 grudnia 1939 objął dowództwo nad Obozem Lotnictwa Polskiego w Eastchurch w Wielkiej Brytanii, 1 lipca 1940 został przeniesiony na stanowisko komendanta stacji RAF w Bramcote. Był również komendantem polskiej Stacji Lotniczej w Swinderby[23]. Na własną prośbę przeszedł do służby w linii i po przeszkoleniu na samolotach „Wellington” latał jako drugi pilot w 301 Dywizjonie Bombowym. Zginął 4 lipca 1941 podczas lotu na bombardowanie Bremy. Jego samolot zestrzeliły myśliwce niemieckie k. Absen w Holandii. Reszta załogi uratowała się i dostała do niewoli. Został pochowany na cmentarzu Exloermond Odoorn Drenthe (grób 1, rząd 4, działka płd.-wsch.)[3]. W 1962 prochy pułkownika spoczęły na cmentarzu wojskowym w Bredzie w Holandii.
Generał broni Władysław Anders mianował go pośmiertnie na stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964[24][3][25].
Bolesław Feliks Stachoń był żonaty z Jadwigą Marią z Konopińskich, z którą miał syna Zygmunta (ur. 14 października 1927)[3][4].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4505 (18 września 1921)[4][26][27]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)[28][29]
- Krzyż Walecznych (1921 - „za czyny męstwa i odwagi wykazane w bojach toczonych w latach 1918–1921”)[30][31]
- Krzyż Walecznych („za czyny męstwa i odwagi wykazane w wojnie rozpoczętej 1 września 1939 roku”)[32][a]
- Medal Lotniczy[32]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[33][31]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Polowy Znak Pilota
- Odznaka za Rany i Kontuzje[34]
- Krzyż Kawalerski I Klasy Orderu Miecza (Szwecja, 19 marca 1935)[35][36]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[34]
- łotewska Odznaka Lotnicza (1929)[37]
- rumuńska Odznaka Pilota (1929)[37]
- francuska Odznaka Pilota
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Jego imię nadano Szkole Podstawowej w Woli Wadowskiej.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Kolekcja GiO ↓, s. 1.
- ↑ Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 176.
- ↑ a b c d e f g h i j Glass 2002 ↓, s. 317–319.
- ↑ a b c d e Polak (red.) 1991 ↓, s. 140.
- ↑ a b c d e Kolekcja GiO ↓, s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 13 marca 1920 roku, s. 194.
- ↑ Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 177, autorzy błędnie podali, że został awansowany w kwietniu 1919.
- ↑ a b Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 177.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 64.
- ↑ 14 lipca 1928 Minister Spraw Wojskowych przemianował 11 Pułk Myśliwski w Lidzie na 5 Pułk Lotniczy.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927 roku, s. 120.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 maja 1927 roku, s. 142.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 10 września 1927 roku, s. 268.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 127.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 229, 820.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930 roku, s. 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 5 marca 1934 roku, s. 81.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 781.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 205.
- ↑ Awanse w wojsku. „Słowo Pomorskie”. Nr 67, s. 9, 22 marca 1939.
- ↑ Stachoń 1941 ↓, s. 1.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 532.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 9.
- ↑ a b Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 170.
- ↑ Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 178, autorzy podali błędnie, że został awansowany „przez Prezydenta RP na wychodźstwie”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921 roku, s. 1724.
- ↑ a b Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 178.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922 roku, s. 78.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 229.
- ↑ a b Lista Krzystka ↓.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ a b Stachon, Boleslaw Feliks - TracesOfWar.com [online], www.tracesofwar.com [dostęp 2022-10-27] .
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 19 marca 1935 roku, s. 20.
- ↑ Sveriges statskalender / 1940. Bihang, s. 66.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stachoń Bolesław Feliks. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.498 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-02-12].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1923, s. 930, 944.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 851, 859, 863.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 541, 548.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Adolf Kozubal: Zarys historji wojennej 37-go pułku piechoty Ziemi Łęczyckiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Witkowski Wiropłaty w Polsce WKiŁ 1986.
- Olgierd Cumft, Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07329-5.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Władysław Chodor, Bohaterom Chwała, Dębica 1998, ISBN 83-83-86744-83-9.
- Andrzej Glass: Bolesław Feliks Stachoń. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XLI. Polska Akademia Nauk, 2002.
- Robert Budziński, Zbigniew Otremba, Z Grudziądza nad Anglię, Wyd. REGNUM, Gdańsk 2003, ISBN 83-907707-4-1.
- Stefan Czmur, Waldemar Wójcik: Generałowie w stalowych mundurach. Warszawa-Poznań: Dom Wydawniczy „Bellona” i Redakcja Czasopism Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, 2003. ISBN 83-11-09587-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bolesław Feliks Stachoń. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2020-04-15].
- Edward Michocki: Mieleckie historie śmigłowcowe – Pionierskie wyczyny Bolesława Stachonia a kontekst Sikorskich. Urząd Miejski w Mielcu. [dostęp 2020-04-15].
- Muzeum Lotnictwa – Stachoń 122EM.
- Bolesław Stachoń: Sprawozdanie z działań lotnictwa Armii „Pomorze”. [w:] sygn. B.I.25b [on-line]. IPMS, 1941. [dostęp 2020-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-07)].