Coca-Cola – Wikipedia, wolna encyklopedia

Coca-Cola
napój bezalkoholowy
{{{alt grafiki}}}
Inne nazwy

Coke

Data i miejsce wprowadzenia

1886
Atlanta, Stany Zjednoczone

Twórca John Pemberton
Producent The Coca-Cola Company
Odmiany

Caffeine-Free, Cherry, New Coke, with Lemon, Vanilla, Lime, Raspberry, Black Cherry Vanilla, Blāk, Citra, Orange, Zero, Light, Coca Cola Life

Składniki

woda, cukier, dwutlenek węgla, karmel amoniakalno-siarczynowy (E150d), kwas fosforowy (E338), aromaty, kofeina

Uwagi
Strona internetowa
Coca-cola

Coca-Cola (w USA, Kanadzie, Australii i Wielkiej Brytanii znana jako Coke) – marka napoju gazowanego przedsiębiorstwa The Coca-Cola Company. Powstała pod koniec XIX wieku i jest jedną z najpopularniejszych i najbardziej rozpoznawalnych marek na świecie. Od 1960 roku kształt butelki jest prawnie zastrzeżony. Coca-cola jest jedną z ikon kultury masowej XX wieku, jak również jednym z symboli Stanów Zjednoczonych.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Reklama Coca-Coli z 1900 roku przedstawiająca Hildę Clark

Oryginalna receptura coca-coli została opracowana przez Johna S. Pembertona, farmaceutę z Atlanty[1]. Był to jego drugi napój na bazie liści koki i orzechów koli (pierwszy nosił nazwę Pemberton’s French Wine Coca)[potrzebny przypis]. Sprzedaż rozpoczął 8 maja 1886 r. na ulicy, mieszając wytworzony przez siebie koncentrat z wodą sodową, w cenie 5 centów za szklankę[1]. Początkowo sprzedaż coca-coli nie była rentowna, jednak po przejęciu jej przez Asę Candlera (który w 1893 roku zarejestrował oficjalnie markę) i jego sprawnym zabiegom marketingowym napój stał się hitem, a zyski ze sprzedaży osiągnęły 50 mln USD w 1912 roku. Po śmierci Candlera w 1919 przedsiębiorstwo przeszło w ręce bankiera, Ernesta Woodruffa, a później w ręce jego syna, Roberta Woodruffa, który kierował spółką do śmierci w 1985 roku.

W 1906 roku rozpoczęła się ekspansja przedsiębiorstwa poza Stany Zjednoczone. Coca-cola trafiła m.in. na Kubę i do Panamy.

Coca-cola pojawiła się w butelkach w 1894 roku za sprawą dwóch przedsiębiorców, którzy otrzymali od Asy Candlera prawa do rozlewania napoju za cenę symbolicznego jednego dolara. W 1955 roku coca-cola pojawiła się także w puszkach.

Napój trafił nawet do Chińskiej Republiki Ludowej, gdzie w 1978 roku władze państwowe zezwoliły na jego sprzedaż.

W 1985 roku przedsiębiorstwo próbowało zmienić formułę napoju, wprowadzono ją na rynek, jednak na skutek protestów przywrócono poprzednią recepturę coca-coli i sprzedawano równocześnie pod nazwą „Coca-Cola Classic”. Ostatecznie nowa formuła napoju nie przyjęła się i produkcja została wstrzymana.

W 2009 roku wprowadzono automat Coca-Cola Freestyle.

Wartość odżywcza

[edytuj | edytuj kod]
Wartość odżywcza
(w 100 ml produktu)
Wartość energetyczna 176 kJ (42 kcal)
Białka 0 g
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Węglowodany
Przyswajalne 10,6 g
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 8,2% 8,2% 8,2% 8,2%
M 8,2% 8,2% 8,2% 8,2%
Tłuszcze 0 g
Etanol 0 g
Kofeina 12 mg
Dane liczbowe na podstawie: https://www.coca-cola.com/pl/pl/brands/brand-products-coca-cola#accordion-6567c3281b-item-22820c2e3a
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[2]

Warianty

[edytuj | edytuj kod]
Coca-Cola w wersji zwykłej i light w Izraelu

Dostępne

[edytuj | edytuj kod]
  • Coca-Cola – klasyczna wersja napoju.
    • Coca-Cola Cherry – wersja napoju o smaku wiśniowym.
    • Coca-Cola Vanilla – wersja napoju o smaku waniliowym.
    • Coca-Cola Georgia Peach – wersja napoju o smaku brzoskwiniowym.
    • Coca-Cola California Raspberry – wersja napoju o smaku malinowym.
    • Coca-Cola Lime - wersja napoju o smaku limonki.
  • Caffeine Free Coca-Cola – odmiana niezawierająca kofeiny.
  • Caffeine Free Diet Coke – niskokaloryczna odmiana niezawierająca kofeiny.
  • Diet Coke – niskokaloryczna, klasyczna wersja napoju.
    • Diet Coke Zesty Blood Orange – niskokaloryczna wersja napoju o smaku pomarańczowym.
    • Diet Coke Feisty Cherry – niskokaloryczna wersja napoju o smaku wiśniowym.
    • Diet Coke Twisted Mango – niskokaloryczna wersja napoju o smaku mango.
    • Diet Coke Ginger Lime – niskokaloryczna wersja napoju o smaku limonki i imbiru.
    • Diet Coke Lime – niskokaloryczna wersja napoju o smaku limonki.
  • Coca-Cola Life – niskokaloryczna wersja napoju, słodzona stewią.
  • Coca-Cola Raspberry Zero – niskokaloryczna wersja o smaku malinowym.
  • Coca-Cola Zero – niskokaloryczna, bezcukrowa wersja o smaku zbliżonym do oryginalnej Coca-Coli.
    • Coca-Cola Cherry Zero – niskokaloryczna wersja napoju o smaku wiśniowym.
    • Coca-Cola Peach Zero – niskokaloryczna wersja napoju o smaku brzoskwiniowym, dostępna w Polsce od 2019.
  • Coca-Cola Light – coca-cola bez cukru, o smaku nieco innym niż oryginalny napój. Była dostępna w Polsce w latach 1993–2016. Nadal oferowana na innych rynkach.
  • Coca-Cola Energy – napój energetyczny Coca-Cola.
  • Coca-Cola Clear – jest zupełnie pozbawiona koloru, ma zero kalorii i wyraźny smak cytryny.

Wycofane

[edytuj | edytuj kod]

Coca-Cola w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
Zakład Coca-Cola w Warszawie
Butelkowanie coca-coli w kanadyjskiej fabryce (1941)

Coca-Cola pojawiła się w Polsce tuż przed II wojną światową i była oferowana w warszawskiej Adrii[4]. Napój został wstępnie zaprezentowany na Targach Poznańskich w 1957 roku. W tym czasie Coca-Cola była otwarta na uruchomienie produkcji w Polsce. Miała być wytwarzana w przedsiębiorstwie pn. Polskie Zakłady Coca-Coli na Podstawie Oryginalnej Licencji w Gdańsku. Polska miała mieć prawo do eksportu Coca-Coli do innych krajów Bloku Wschodniego, w tym Związku Radzieckiego. Zapłata miałaby następować w eksporcie gotowego produktu, a także w produkcji i eksporcie oryginalnych szklanych butelek Coca-Coli do Stanów Zjednoczonych i krajów Europy Zachodniej. Mimo poparcia władz wojewódzkich i komitetu przeciwalkoholowego, polskie władze centralne zablokowały projekt z różnych przyczyn (np. konieczność ustalania ze stroną zagraniczną osób w zarządzie przedsiębiorstwa)[5].

Dostępność coca-coli była więc ograniczona w następnych latach wyłącznie do sklepów walutowych. W 1972 roku dzięki umowie między władzami PRL a koncernem rozpoczęto produkcję w kraju i zwiększono dystrybucję. Coca-cola produkowana była na amerykańskiej licencji przez Browary Warszawskie oraz Górnośląskie Zakłady Piwowarskie w Zabrzu i Tychach. Obecnie produkcja napoju odbywa się w dwóch zakładach: w Staniątkach (koło Niepołomic, kilkanaście kilometrów od Krakowa) i w Radzyminie (koło Warszawy). Do Coca-Cola HBC Polska należy również rozlewnia wód butelkowanych w Tyliczu. Łącznie zakłady zatrudniają ponad 2800 pracowników, a od 1991 roku inwestycje w Polsce przekroczyły 500 mln dolarów. Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku produkowały ręczniki promocyjne dla Coca-Coli[6].

Coca-Cola w latach 2017–2020 zamierza przeznaczyć kolejne fundusze na rozwój swojego oddziału i prowadzonych działań w Polsce. Tym razem na polski rynek trafi 500 milionów złotych, których inwestycja ma pomóc w uzyskaniu jeszcze większego wzrostu sprzedaży[7].

W kulturze – krytyka Coca-Coli

[edytuj | edytuj kod]

W połowie lat 50. polska prasa nazywała Coca-Colę stonką ziemniaczaną w płynie[8].

Polski poeta Adam Ważyk w socrealistycznym okresie swojej twórczości poświęcił coca-coli wiersz Piosenka o Coca-Cola[9]. Krytycznie odnosił się do coca-coli także Julian Tuwim[10].

Ola Synowiec w książce Dzieci szóstego słońca. W co wierzy Meksyk (Wydawnictwo Czarne, 2018) poświęciła jeden z reportaży problemom społecznym i środowiskowym, jakie powoduje Coca-Cola wśród rdzennych społeczności w stanie Chiapas w Meksyku[11].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b The Birth of a Refreshing Idea - News & Articles [online], The Coca‑Cola Company [dostęp 2023-06-13].
  2. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
  3. Coca-cola light sango. coca-cola.fr. [dostęp 2015-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]. (fr.).
  4. Maria Fredro-Boniecka Vogue Polska 10-11/2020
  5. Kamil Wrotkowski, Odrzucona propozycja produkcji napoju Coca-Cola w Polsce. Przyczynek do badań, „UR Journal of Humanities and Social Sciences”, 5 (4), 2017, s. 116–133, DOI10.15584/johass.2017.4.5, ISSN 2543-8379 [dostęp 2018-07-01].
  6. Beata Dżon-Ozimek, Wiosną stanęły zegary Froteksu [online], Przegląd, 24 kwietnia 2023 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
  7. Pap, Wczoraj 16:05, 11 134, 500 mln zł na kolejne inwestycje Coca-Coli w Polsce [online], Business Insider, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  8. Stonka w płynie. Newsweek, 29 lipca 2007. [dostęp 2009-10-23].
  9. Vadim Makarenko: Piosenka o Coca-Cola. Wyborcza.pl, 2008-06-18. [dostęp 2020-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-06)].
  10. Marci Shore, Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, Warszawa, 2008.
  11. Błogosławiona Coca-Cola. O coca-colonizacji meksykańskich dusz, [w:] Ola Synowiec, Dzieci szóstego słońca. W co wierzy Meksyk, Wydawnictwo Czarne, 2018, ISBN 978-83-8049-704-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]