Edmund Banasikowski – Wikipedia, wolna encyklopedia
pułkownik | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 3 kwietnia 2010 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1939–1945 |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska | dowódca grupy dywersyjnej |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Edmund Jerzy Banasikowski, ps. „Mundek”, „Jeż” (ur. 3 kwietnia 1914 w Siedlcach, zm. 3 kwietnia 2010 w DeWitt w stanie Michigan w USA) – pułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, działacz społeczny i polonijny.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej. Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 października 1935 i 427. lokatą w korpusie oficerów piechoty[1]. Na porucznika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 404. lokatą w korpusie oficerów piechoty[2][3]. W tym samym miesiącu pełnił służbę w 23 pułku piechoty we Włodzimierzu na stanowisku dowódcy plutonu 7. kompanii[4].
W momencie wybuchu II wojny światowej zajmował stanowisko dowódcy pododcinka Batalionu Fortecznego „Mikołów”. Po zakończeniu kampanii wrześniowej brał udział w konspiracji na terenie Siedlec oraz Warszawy (w latach 1939–1941).
W styczniu 1942 roku mianowany dowódcą grupy dywersyjnej Wachlarz, działającej w okolicach Witebska i Newela. Po reorganizacji struktur dywersji na Wschodzie wszedł w skład Inspektoratu F okręgu wileńskiego Armii Krajowej, gdzie został zastępcą majora Czesława Dębickiego (pseud. „Jarema”)[5].
Latem 1944 roku brał udział w operacji Ostra Brama. Następnie – wraz z Antonim Snarskim – redagował biuletyn „Na Zew Ziemi Ojczystej”.
Wiosną 1945 roku aresztowany przez NKWD. Zdołał zbiec z więzienia i przedostać się do Warszawy. Wobec narastającego terroru radzieckiego i represji wobec byłych żołnierzy AK, podjął decyzję o wyjeździe z kraju. Wiosną 1946 roku przedostał się do Szwecji, a w 1951 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał na stałe w Milwaukee.
Na emigracji pełnił funkcję przewodniczącego Kongresu Polonii Amerykańskiej w stanie Wisconsin (1960–1977)[6]. Korespondent Radia Wolna Europa, laureat nagrody literackiej Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1989). Pełnił również przez długi okres funkcję prezesa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Milwaukee. 10 czerwca 1989 został powołany do Oddziału Rady Narodowej RP na terenie Stanów Zjednoczonych[7].
Szlak wojenny zakończył w randze kapitana; po upadku komunizmu w Polsce awansowany do stopnia majora (1990) i następnie do stopnia pułkownika.
Autor książki Na zew Ziemi Wileńskiej (1990)[8].
Żonaty z Zofią (de domo Brzozowską), dwoje dzieci (Barbara, Ryszard).
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1993, przez prezydenta Lecha Wałęsę)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)[9]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1975)[10].
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 45.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 102.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 573.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 575.
- ↑ Cezary Chlebowski: Wachlarz, Monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej, wrzesień 1941 - marzec 1943. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1983.
- ↑ Edmund G. Banasikowski na stronie tributes.com. (ang.).
- ↑ Zarządzenie. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 49, Nr 4 z 29 czerwca 1989.
- ↑ Edmund Banasikowski: Na zew Ziemi Wileńskiej. Editions Spotkania, 1990. ISBN 0028690355.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 97, Nr 6 z 15 grudnia 1989.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 9, Nr 2 z 31 grudnia 1975.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.