Eimuntas Nekrošius – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eimuntas Nekrošius
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 listopada 1952
Pažobris

Data i miejsce śmierci

20 listopada 2018
Wilno

Narodowość

litewska

Dziedzina sztuki

teatr

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP
Strona internetowa

Eimuntas Nekrošius (ur. 21 listopada 1952 w Pažobris, w rejonie rosieńskim, zm. 20 listopada 2018[1]) – litewski reżyser teatralny.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Eimuntas Nekrošius ukończył w 1978 wydział reżyserii w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej w Moskwie, obecnie GITIS. Po powrocie na Litwę od 1978 do 1979 pracował w Państwowym Teatrze Młodzieżowym w Wilnie. Debiutował spektaklem Smak miodu Shelagh Delaney (1977). W 1979 przeniósł się do Państwowego Teatru Dramatycznego w Kownie, gdzie pracował do 1980. W tym samym roku wrócił do Państwowego Teatru Młodzieżowego w Wilnie. Uwagę krytyków zwrócił kilka lat później głośnymi adaptacjami prozy. W latach dziewięćdziesiątych powstały jego słynne spektakle Mozart i Salieri. Don Juan. Dżuma według Aleksandra Puszkina, Trzy siostry Antona Czechowa i Hamlet Wiliama Shakespeare’a, które stanowią kanon twórczości litewskiego reżysera. Te spektakle wprowadziły go na główne sceny europejskie[2].

28 stycznia 1998 Nekrošius utworzył własny teatr Meno Fortas. Pierwszym spektaklem granym pod szyldem Meno Fortas był Hamlet Shakespeare’a w 1997. Była to pierwsza z wielkich inscenizacji szekspirowskich Nekrošiusa. Dwa lata później powstał Makbet, a w 2000 roku Otello. W szekspirowskich przedstawieniach ukazał nowe możliwości podejścia do tekstu, które stały się dla litewskiego teatru punktem odniesienia. Do dzisiaj reżyserzy, sięgając po utwory Shakespeare’a, podejmują dialog z inscenizacjami Nekrošiusa[3].

Charakterystyczną cechą jego sztuk jest kojąca muzyka w tle o powtarzalnym wzorcu w całym spektaklu, szerokie zastosowanie tańca i ruchu oraz unikalne rekwizyty na scenie, a także wykorzystanie naturalnych substancji takich jak woda, ogień, wiatr, lód i kamień. Długość pojedynczego wykonania często przekracza konwencjonalny czas oglądania, ponieważ Nekrošius faworyzuje skomplikowane i wymagające utwory na scenie, takie jak Pieśń nad pieśniami według Starego Testamentu czy Pory roku autorstwa Kristijonasa Donelaitisa[4].

Na Litwie jest obecnie 13 teatrów dramatycznych, na czele których stoją uznani reżyserzy. Eimuntas Nekrošius należał do ścisłej litewskiej czołówki reżyserskiej, laureat wielu nagród litewskich i międzynarodowych. Wystawił m.in. operę rockową Sigitasa Gedy i Kęstutisa Antanėlisa Miłość i śmierć w Weronie (1982, 1996) a także sztuki znanych dramaturgów jak Czingiz Ajtmatow, Anton Czechow, Nikołaj Gogol. W 1997 Nekrošius wyreżyserował Hamleta Williama Shakespeare’a, za który otrzymał najwyższe nagrody na prestiżowych europejskich festiwalach teatralnych. W 1998 Nekrošius stworzył własny teatr Meno fortas (Fort sztuki) w którym kreuje swoje innowacyjne dzieła reżyserskie. W 2001 reżyser otrzymał prestiżową międzynarodową nagrodę im. Konstantina Stanisławskiego, m.in. za oryginalne koncepcje interpretacji klasyki[2].

Nekrošius wystawia swoje sztuki i widowiska także poza granicami Litwy, m.in. w Rosji, we Włoszech, Izraelu, Szwajcarii, Argentynie, Stanach Zjednoczonych, Austrii. W Polsce pracował wielokrotnie, po raz pierwszy w 1986. W 1997 otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik Teatr, jako jedyny do dziś zagraniczny reżyser w historii tego wyróżnienia. W 2013 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej wyreżyserował operę Pawła Szymańskiego Qudsja Zaher, a w 2016 w Teatrze Narodowym odbyła się premiera Dziady Adama Mickiewicza[5].

W 1997 otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego za reżyserię spektaklu „Hamlet” Shakespeare’a – spektaklu wileńskiego Festiwalu LIFE, przedstawianego na Festiwalu „Kontakt” w Toruniu, a w 2016 za reżyserię "Dziadów" Adama Mickiewicza w adaptacji Rolandasa Rastkauskasa, ze scenografią Mariusa Nekrošiusa, do muzyki Pawła Szymańskiego w Teatrze Narodowym w Warszawie[6].

Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2001)[7].

Dzieła sceniczne

[edytuj | edytuj kod]
Rok wystawienia Tytuł sztuki/widowiska Autor dzieła Miejsce wystawienia
1977 Smak miodu Shelagh Delaney Teatr Młodzieżowy w Wilnie
1978 Duokiškio baladės Saulius Šaltenis Państwowy Teatr Dramatyczny w Kownie
1978 Iwanow Anton Czechow Państwowy Teatr Dramatyczny w Kownie
1980 Katė už durų Grigorij Kanowicz, Saulius Šaltenis Tetr Młodzieżowy w Wilnie
1981 Pirosmani, Pirosmani Wadim Korostylow, Saulius Šaltenis Tetr Młodzieżowy w Wilnie
1982 Miłość i śmierć w Weronie, (rock opera) Sigitas Geda, Kęstutis Antanėlis Tetr Młodzieżowy w Wilnie
1983 Dzień dłuższy niż stulecie Czingiz Ajtmatow Tetr Młodzieżowy w Wilnie
1986 Wujaszek Wania Anton Czechow Tetr Młodzieżowy w Wilnie
1991 Nos Nikołaj Gogol Tetr Młodzieżowy w Wilnie
1994 Mozart i Salieri. Don Juan. Dżuma Aleksander Puszkin lisfestiva LIFE
1995 Trzy siostry Anton Czechow Międzynarodowy Festiwal Teatralny LIFE
1996 Miłość i śmierć w Weronie (rock opera) Sigitas Geda, Kęstutis Antanėlis Międzynarodowy Festiwal Teatralny LIFE
1997 Hamlet William Shakespeare Międzynarodowy Festiwal Teatralny LIFE
1999 Makbet William Shakespeare Meno Fortas, Wilno
2000 Mewa Anton Czechow École des Mitres (warsztaty teatralne)
2001 Otello William Shakespeare Meno Fortas, Wilno
2002 Iwanow Anton Czechow Teatr Argentyna, Rzym, Włochy
2002 Makbet (opera) Giuseppe Verdi opera Opera di Firenze – Maggio Musicale Fiorentino, Florencja, Włochy
2003 Donelaitis. Metai. Pavasario linksmybės Kristijonas Donelaitis Meno Fortas, Wilno
2003 Makbet (opera) Giuseppe Verdi Teatro Massimo, Palermo, Włochy
2003 Wiśniowy sad Anton Czechow Meno Fortas, Wilno; Międzynarodowa Fundacja Stanisławskiego, Moskwa, Rosja
2003 Makbet (opera) Giuseppe Verdi Teatr Bolszoj, Moskwa, Rosja
2004 Pieśń nad pieśniami na podstawie Starego Testamentu Meno Fortas, Wilno
2005 Dzieci Rozenthala opera Leonida Diesiatnikowa, libretto Władimira Sorokina Teatr Bolszoj, Moskwa, Rosja
2006 Faust Johann Wolfgang von Goethe Meno Fortas, Narodowy Teatr Dramatyczny
2007 Walkiria Richard Wagner Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu
2008 Anna Karenina Lew Tołstoj Teatro Storchi, Modena, Włochy
2008 Sakmė apie nematomąjį Kitežo miestą ir mergelę Fevroniją Teatro Lirico di Cagliari, Włochy; Teatr Bolszoj, Moskwa, Rosja
2009 Idiota Fiodor Dostojewski Meno Fortas, Wilno
2010 Faust (opera Charles’a Gounoda) Charles Gounod La Scala, Mediolan, Włochy
2011 Kaligula Albert Camus Teatr Narodowy, Moskwa, Rosja
2011 Otello (opera) Giuseppe Verdi Litewski Narodowy Teatr Opery i Baletu
2012 Boska komedia Dante Alighieri Meno Fortas, Wilno
2012 Raj Dante Alighieri Meno Fortas, Wilno
2013 Qudsja Zaher Paweł Szymański Teatr Wielki, Warszawa, Polska
2014 Księga Jakuba na podstawie Starego Testamentu Meno Fortas, Wilno
2015 Borys Godunow Aleksandr Puszkin Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny
2015 Głodomór Franz Kafka Meno Fortas, Wilno
2016 Dziady Adam Mickiewicz Teatr Narodowy, Warszawa, Polska
2018 Ślub Witold Gombrowicz Teatr Narodowy, Warszawa, Polska

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. The famous theater director Eimuntas Nekrošius died, tech2.org/lithuania (dostęp: 20 listopada 2018).
  2. a b Eimuntas Nekrošius. Theatre Olympics. [dostęp 2018-04-01].
  3. Introduction. Meno Fortas. [dostęp 2018-04-01]. (ang.).
  4. Kultura. Lietuva.pl. [dostęp 2018-04-01].
  5. Dziady. Teatr Narodowy. [dostęp 2018-04-01].
  6. Nagroda im. Konrada Swinarskiego. Miesięcznik „Teatr”. [dostęp 2022-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-06)].
  7. M.P. z 2001 r. nr 43, poz. 691.