Ella z Nortumbrii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ella z Nortumbrii

Król Nortumbrii
Okres	od ok. 862 do 867
Poprzednik	Osbert
Następca	Egbert I
Dane biograficzne
Data śmierci	21 marca 867

Ella z Nortumbrii, Alle, Alli, Ælla, Ælle, Aelle (zm. 21 marca 867) – władca anglosaskiego królestwa Nortumbrii w II połowie IX wieku.

Nieznane jest pochodzenie Elli. Symeon z Durham stwierdza w swej kronice, że nie miał królewskiego pochodzenia^[1]. Jest jednak niewykluczone, że był powiązany z dawnym królem Nortumbrii, Redwulfem. Z kolei Roger z Wendover nazywa go bratem Osberta^[2].

Trudne jest również datowanie jego panowania: według relacji kronikarzy miał objąć władzę w 862 lub 863 roku, z kolei analiza numizmatów wskazuje, że jeszcze w 866 roku władcą był Osbert.

Według zapisów kronik Ella usunął Osberta z tronu. Kronikarze nazywają go tyranem i uzurpatorem. Według relacji Symeona z Durham, Osbert zdecydował się na próbę odzyskania władzy. Aby sfinansować zbrojnych, zajął ziemie kościelne w Wercewurde (ob. Warkworth) i Tillemuthe (ob. Tillmouth), leżące w północnej części dawnej Bernicji^[3]. Z kolei Ella sięgnął po nieruchomości położone w dawnej Deirze: Ileclif (ob. Cliffe) oraz Wigeclif (ob. Wycliffe)^[4]. Nortumbria znalazła się na progu wojny domowej.

W tym samym jednak czasie na kraj po raz kolejny najechali wikingowie pod dowództwem Halfdana Ragnarssona i Ivara Ragnarssona, którzy właśnie podbili Królestwo Anglii Wschodniej^[5]. Aby stawić im opór, obaj pretendenci do tronu Nortumbrii zdecydowali się zjednoczyć swe siły i stawić opór najeźdźcom w Yorku^[1]. 1 listopada 866 Normanowie zaatakowali York. Oblężenie trwało do 21 marca 867 roku, kiedy to wikingom udało się zrobić wyłom w fortyfikacjach. Zaatakowali miasto, zabijając Osberta, Ellę i ośmiu innych ealdormanów^[1][2]. Skandynawska Saga o synach Ragnara wspomina, że Ella został pojmany, a następnie rytualnie zamordowany przez Ivara Ragnarssona, który wykonał na nim rytuał krwawego orła^[6]. Miała to być zemsta za to, że Ella zabił ojca braci Ragnarssonów, Ragnara Lodbroka^[7].

Po tej bitwie Nortumbria utraciła swą suwerenność i została podzielona: dawna Deira przeszła w ręce zwycięskich Normanów, zaś w Bernicji pozostawili oni marionetkowych lokalnych władców, którzy do 895 roku posiadali tytuł króla Nortumbrii, a później króla Yorku i eldormana Yorku (od 927)^[1].

Śmierć króla Elli została wspomniana we wstępie do powieści historycznej Sea Kings in England angielskiego romantyka Edwin Atherstone'a^[8].

Wikingowie - w czterech pierwszych sezonach serialu pojawia się postać króla Aelli, wzorowana na Elli z Nortumbrii. Gra go Ivan Kaye^[9][10].

Seria Crusader Kings - jednym z grywalnych władców jest Ælla Oswulfson, przedstawiony jako książę Nortumbrii^[11].

Wikingowie - w tym filmie z 1958 roku, Aella grany przez Franka Thringa jest głównym antagonistą^[12].

• Barbara Yorke: Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16169-9. (pol.). Brak numerów stron w książce
• Magnus Magnusson, Mark Harrison: The Vikings: Voyagers of Discovery and Plunder. Osprey Publishing, 2008. ISBN 978-1-84603-340-7. Brak numerów stron w książce
• Katherine Holman: The A to Z of the Vikings. Scarecrow Press, 2009, s. 117. ISBN 978-0-8108-6813-7.
• William M. Aird: St Cuthbert and the Normans: the Church of Durham, 1071–1153 (Studies in the History of Medieval Religion Vol. 14). Boydell & Brewer, 1998. ISBN 978-0-85115-615-6. (ang.). Brak numerów stron w książce