Eremocrinum albomarginatum – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eremocrinum albomarginatum
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

Eremocrinum

Gatunek

Eremocrinum albomarginatum

Nazwa systematyczna
Eremocrinum albomarginatum (M.E.Jones) M.E.Jones
Zoe 4: 53 (1893)[3]
Synonimy
  • Hesperanthes albomarginata M.E.Jones[3]

Eremocrinum albomarginatum (M.E.Jones) M.E.Jonesgatunek rzadkiej, efemerycznej rośliny z monotypowego rodzaju Eremocrinum M.E.Jones z rodziny szparagowatych. Występuje endemicznie na wyżynie Kolorado[4], w południowo-wschodnim Utah i północno-wschodniej Arizonie w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów έρημος (erimos – pustynia) i κρίνος (krinos – lilia). Epitet gatunkowy po łacinie oznacza „o białych brzegach” i odnosi się do koloru brzegów blaszek liściowych tych roślin[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój rośliny
Pokrój
Wieloletnie rośliny zielne o wysokości 15–35(–40) cm[6].
Pęd
Krótkie, pionowe, podziemne kłącze z korzeniami bulwiastymi[6].
Liście
Roślina tworzy kępkę od 8 do 12 równowąskich, wzniesionych do rozpostartych liści odziomkowych, o wymiarach 10–40×0,1–0,3 cm. Kępka otoczona jest u nasady włóknistymi pochwami liściowymi o wymiarach (4–)5–8(–10) × 0,5–0,9 cm[6].
Kwiaty
Liczne[6], nawet do 24[5], zebrane w wierzchołkowy, gęsty, groniasto-kłosowaty kwiatostan[6], który jest niekiedy tak obciążony pąkami kwiatów, że łukowato się wygina[5]. Przysadki cienkie, błoniaste i białawe, niekiedy papierzaste i zielonkawe, trójkątne do szydłowatych, o długości 0,3–2 cm. Szypułki krótkie, smukłe, kołkowate, wsparte przysadką. Okwiat trwały, sześciolistkowy. Listki okwiatu podługowate, długości 1–2 cm, krótko zrosłe proksymalnie na długości 0,4–0,8(–1) cm w rurkę, powyżej rozpostarte, białe do zielonkawobiałych, z 3 paskami, zielonkawymi do brązowych, zbiegającymi się wierzchołkowo. Sześć pręcików o równowąskich, spłaszczonych nitkach, około połowy długości listków okwiatu. Pylniki osadzone u nasady, skierowane do wewnątrz, ostro wgięte, długości 2,5–3 mm. Zalążnia górna, trójkomorowa, z kilkoma zalążkami w każdej komorze. Szyjka słupka nitkowata, długości 3–4 mm, zakończona dyskowatym znamieniem[6].
Owoce
Trójklapowane, kulistawe torebki pękające komorowo, długości 0,4–0,6 cm, zawierające od 4 do 8 (rzadziej do 12) czarnych, kanciastych nasion długości 2–2,5 mm[6].
Gatunki podobne
Leucocrinum montanum, od którego różni się kwiatostanem wyrastającym na głąbiku, a nie bezpośrednio z podziemnego kłącza[7].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Rośliny z tego gatunku występują w miejscach głęboko piaszczystych, zwykle na piaskach naniesionych i na wydmach, a także w formacjach zaroślowych terenów pustynnych, w tym pustyń słonych, na wysokości 1125–1895 m n.p.m.[4] Kwitną od kwietnia do czerwca[6].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna
Gatunek z monotypowego rodzaju Eremocrinum w podrodzinie agawowych Agavoideae w obrębie rodziny szparagowatych Asparagaceae[8]. Po opisaniu zaliczony do plemienia Anthericeae[9]. W systemie Takhtajana z 1997 roku rodzaj zaliczany był do plemienia Alectorurideae w rodzinie Anthericaceae[10].
Typ nomeklatoryczny
Izotyp bazonimu znajduje się w Rocky Mountain Herbarium na Uniwersytecie Wyoming; został zebrany przez Marcusa E. Jonesa 9 maja 1890 roku w Green River (Utah)[11].

Zagrożenie i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

W Utah gatunek uznany za narażony (S3), a w Arizonie za zagrożony (S2) wyginięciem. Nie podlega ochronie prawnej na podstawie U.S. Endangered Species Act[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  3. a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-10-11]. (ang.).
  4. a b c Eremocrinum albomarginatum. NatureServe Explorer 2.0. [dostęp 2021-10-11].
  5. a b c Eremocrinum albomarginatum. Colorado Wild Flowers. [dostęp 2021-10-11].
  6. a b c d e f g h James L. Reveal, Frederick H. Utech: Eremocrinum albomarginatum in Flora of North America Vol. 26. @efloras.org. [dostęp 2021-10-11].
  7. Thomas H. Kearney: Arizona Flora. Wyd. 2. Berkeley: University of California Press, 1960, s. 177. ISBN 978-0-520-00637-9.
  8. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-10-11]. (ang.).
  9. Contributions to Western Botany. „Zoe”. 4, s. 53, 1893. Uniwersytet Kalifornijski. 
  10. Genus Eremocrinum - Hierarchy. The Taxonomicon. [dostęp 2021-10-11].
  11. Isotype of Hesperanthes albomarginata M. E. Jones [family LILIACEAE on JSTOR]. JSTOR Global Plants. [dostęp 2021-10-11].