Eremocrinum albomarginatum – Wikipedia, wolna encyklopedia
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | Eremocrinum | ||
Gatunek | Eremocrinum albomarginatum | ||
Nazwa systematyczna | |||
Eremocrinum albomarginatum (M.E.Jones) M.E.Jones Zoe 4: 53 (1893)[3] | |||
Synonimy | |||
|
Eremocrinum albomarginatum (M.E.Jones) M.E.Jones – gatunek rzadkiej, efemerycznej rośliny z monotypowego rodzaju Eremocrinum M.E.Jones z rodziny szparagowatych. Występuje endemicznie na wyżynie Kolorado[4], w południowo-wschodnim Utah i północno-wschodniej Arizonie w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej[3].
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów έρημος (erimos – pustynia) i κρίνος (krinos – lilia). Epitet gatunkowy po łacinie oznacza „o białych brzegach” i odnosi się do koloru brzegów blaszek liściowych tych roślin[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne o wysokości 15–35(–40) cm[6].
- Pęd
- Krótkie, pionowe, podziemne kłącze z korzeniami bulwiastymi[6].
- Liście
- Roślina tworzy kępkę od 8 do 12 równowąskich, wzniesionych do rozpostartych liści odziomkowych, o wymiarach 10–40×0,1–0,3 cm. Kępka otoczona jest u nasady włóknistymi pochwami liściowymi o wymiarach (4–)5–8(–10) × 0,5–0,9 cm[6].
- Kwiaty
- Liczne[6], nawet do 24[5], zebrane w wierzchołkowy, gęsty, groniasto-kłosowaty kwiatostan[6], który jest niekiedy tak obciążony pąkami kwiatów, że łukowato się wygina[5]. Przysadki cienkie, błoniaste i białawe, niekiedy papierzaste i zielonkawe, trójkątne do szydłowatych, o długości 0,3–2 cm. Szypułki krótkie, smukłe, kołkowate, wsparte przysadką. Okwiat trwały, sześciolistkowy. Listki okwiatu podługowate, długości 1–2 cm, krótko zrosłe proksymalnie na długości 0,4–0,8(–1) cm w rurkę, powyżej rozpostarte, białe do zielonkawobiałych, z 3 paskami, zielonkawymi do brązowych, zbiegającymi się wierzchołkowo. Sześć pręcików o równowąskich, spłaszczonych nitkach, około połowy długości listków okwiatu. Pylniki osadzone u nasady, skierowane do wewnątrz, ostro wgięte, długości 2,5–3 mm. Zalążnia górna, trójkomorowa, z kilkoma zalążkami w każdej komorze. Szyjka słupka nitkowata, długości 3–4 mm, zakończona dyskowatym znamieniem[6].
- Owoce
- Trójklapowane, kulistawe torebki pękające komorowo, długości 0,4–0,6 cm, zawierające od 4 do 8 (rzadziej do 12) czarnych, kanciastych nasion długości 2–2,5 mm[6].
- Gatunki podobne
- Leucocrinum montanum, od którego różni się kwiatostanem wyrastającym na głąbiku, a nie bezpośrednio z podziemnego kłącza[7].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Rośliny z tego gatunku występują w miejscach głęboko piaszczystych, zwykle na piaskach naniesionych i na wydmach, a także w formacjach zaroślowych terenów pustynnych, w tym pustyń słonych, na wysokości 1125–1895 m n.p.m.[4] Kwitną od kwietnia do czerwca[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna
- Gatunek z monotypowego rodzaju Eremocrinum w podrodzinie agawowych Agavoideae w obrębie rodziny szparagowatych Asparagaceae[8]. Po opisaniu zaliczony do plemienia Anthericeae[9]. W systemie Takhtajana z 1997 roku rodzaj zaliczany był do plemienia Alectorurideae w rodzinie Anthericaceae[10].
- Typ nomeklatoryczny
- Izotyp bazonimu znajduje się w Rocky Mountain Herbarium na Uniwersytecie Wyoming; został zebrany przez Marcusa E. Jonesa 9 maja 1890 roku w Green River (Utah)[11].
Zagrożenie i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Utah gatunek uznany za narażony (S3), a w Arizonie za zagrożony (S2) wyginięciem. Nie podlega ochronie prawnej na podstawie U.S. Endangered Species Act[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-10-11]. (ang.).
- ↑ a b c Eremocrinum albomarginatum. NatureServe Explorer 2.0. [dostęp 2021-10-11].
- ↑ a b c Eremocrinum albomarginatum. Colorado Wild Flowers. [dostęp 2021-10-11].
- ↑ a b c d e f g h James L. Reveal, Frederick H. Utech: Eremocrinum albomarginatum in Flora of North America Vol. 26. @efloras.org. [dostęp 2021-10-11].
- ↑ Thomas H. Kearney: Arizona Flora. Wyd. 2. Berkeley: University of California Press, 1960, s. 177. ISBN 978-0-520-00637-9.
- ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-10-11]. (ang.).
- ↑ Contributions to Western Botany. „Zoe”. 4, s. 53, 1893. Uniwersytet Kalifornijski.
- ↑ Genus Eremocrinum - Hierarchy. The Taxonomicon. [dostęp 2021-10-11].
- ↑ Isotype of Hesperanthes albomarginata M. E. Jones [family LILIACEAE on JSTOR]. JSTOR Global Plants. [dostęp 2021-10-11].
- EoL: 1087911
- Flora of North America: 220004847
- GBIF: 2766207
- identyfikator iNaturalist: 148941
- IPNI: 93380-2
- ITIS: 42925
- NCBI: 796870
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-305424
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:93380-2
- identyfikator Tropicos: 18401149
- USDA PLANTS: ERAL
- CoL: 6GGMQ