Franciszek Karol Habsburg – Wikipedia, wolna encyklopedia

Franciszek Karol Habsburg

Arcyksiążę austriacki
Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie Lotaryńscy
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1802 Wiedeń
Data i miejsce śmierci	8 marca 1878 Wiedeń
Ojciec	Franciszek II Habsburg
Matka	Maria Teresa Burbon-Sycylijska
Żona	Zofia Wittelsbach
Dzieci	Franciszek Józef Maksymilian Karol Ludwik Maria Anna Ludwik Wiktor
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Karol Józef Habsburg-Lotaryński (ur. 17 grudnia 1802 w Wiedniu, zm. 8 marca 1878 tamże) – arcyksiążę austriacki.

Syn cesarza Franciszka II i jego drugiej żony Marii Teresy Burbon. Był młodszym bratem Ferdynanda I, który z powodu swojej choroby nie rokował szans na przedłużenie dynastii męskim potomkiem^[1]. W związku z chorobą Ferdynanda, która nie była żadną tajemnicą, i o której wiedział cesarz Franciszek, Franciszek Karol był jego następcą. Istniała możliwość, że cesarz w związku z chorobą Ferdynanda zmieni prawo sukcesji. Tak się jednak nie stało. Cesarz nie chciał robić wyjątków od zasady primogenitury^[2].

W latach 1835–1842 zasiadał w radzie regencyjnej, której przewodniczył kanclerz Klemens von Metternich. Sam nie lubił zajmować się polityką, nie odegrał żadnej roli dziejowej^[3]. Pod wpływem wydarzeń z okresu Wiosny Ludów cesarz Ferdynand I abdykował. Arcyksiężna Zofia oraz Felix zu Schwarzenberg przekonali Franciszka Karola, że tron należy przekazać nie jemu, ale jego synowi Franciszkowi Józefowi. W dokumencie abdykacyjnym wydanym 1 grudnia 1848 przez ustępującego cesarza znalazł się zapis poświęcony tej kwestii: „Nasz najdostojniejszy Pan brat, prawowity następca w rządach, arcyksiążę Franciszek Karol oświadcza… że i on zrzeka się austriackiej korony, a to mianowicie na rzecz Swego, a po Nim do tronu powołanego syna, arcyksięcia Franciszka Józefa.”^[4]

Dla Polaków pozostających pod zaborem austriackim abdykacja Franciszka Karola oznaczała dobre rozwiązanie. Nie było tajemnicą, że arcyksiążę nie lubił Polaków. Podczas swojej podróży inspekcyjnej do Galicji w 1839 spotkał się z bardzo chłodnym przyjęciem. Istniał nawet projekt zbrojnego zamachu na Franciszka Karola, w tym jego porwania i przetrzymywania jako zakładnika^[3].

Franciszek Karol był człowiekiem skromnym i spokojnym. Nie grzeszył inteligencją, nie posiadał zdolności wybitnego męża stanu. Pozostawał w cieniu żony, na której barki scedował zadania związane nie tylko z wychowaniem potomstwa. Przyjemności dworu wiedeńskiego nie były mu obce. Bywał częstym gościem licznych dworskich balów. Na co dzień wolny od obowiązków w sferze publicznej zajmował się teatrem i polowaniem. Z synami się raczej nie kontaktował, jeśli już były to spotkania rzadkie, wyłącznie natury oficjalnej^[3].

Franciszek Karol interesował się kulturą i sztuką. Patronował licznym przedsięwzięciom kulturalnym. Najbardziej znaną placówką, którą się interesował był dom kultury jego imienia założony w Linzu. Arcyksiążę bywał niezwykłym mecenasem. Podupadający teatr w Bad Ischl wspomógł hojnie wykupując wszystkie bilety na grane tam przedstawienia. Na prywatnych występach, na których bywał, grano spektakle zgodnie z jego życzeniem. Za wszystkie występy płacił aktorom. Ze względu na swoją hojność, był niezwykle popularny w Bad Ischl^[5].

4 listopada 1824 poślubił Zofię Wittelsbach, księżniczkę bawarską^[6]. Para miała sześcioro dzieci:

• Franciszka Józefa (1830–1916) – cesarza Austrii
• Maksymiliana Ferdynanda Józefa (1832–1867) – cesarza Meksyku
• Karola Ludwika (1833–1896) – arcyksięcia
• Marię Annę (1835–1840) – arcyksiężniczkę
• syna, który urodził się martwy (1840)
• Ludwika Wiktora (1842–1919) – arcyksięcia

Arcyksiążę zmarł w 1878, sześć lat po swojej żonie.

• Sigrid-Maria Größing: Sisi und ihre Familie. Wien: Carl Ueberreuter, 2005.
• Brigitte Hamann: Cesarzowa Elżbieta. Warszawa: 1999.
• Stanisław Grodziski: Franciszek Józef I. Wrocław: 2006.
• Andrew Wheatcroft: Habsburgowie. Kraków: 2000.