Franciszek Szystowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Franciszek Szystowski

podpułkownik broni pancernych
Data i miejsce urodzenia	8 grudnia 1898 Windawa
Data i miejsce śmierci	17 sierpnia 1991 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1917–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	81 Dywizjon Pancerny
Stanowiska	dowódca dywizjonu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Franciszek Zygmunt Szystowski (ur. 8 grudnia 1898^[1] w Windawie, zm. 17 sierpnia 1991 w Londynie) – podpułkownik broni pancernych Wojska Polskiego. Awansowany przez władze emigracyjne na pułkownika.

Ukończył rosyjskie gimnazjum w Mińsku w 1914 r. Przez następne półtora roku był studentem piotrogrodzkiego Instytutu Inżynierów Komunikacji^[2]. Od 1 stycznia do 25 października 1917 r. służył jako strzelec w armii rosyjskiej, od 6 stycznia przydzielony do Dowództwa Oddziałów Samochodowych Frontu Zachodniego^[3]. 25 października 1917 r. ochotniczo wstąpił do korpusu polskiego generała Józefa Dowbora-Muśnickiego^[2]. Służył kolejno w 1. Polskim Oddziale Lotniczym, Dywizjonie Ułanów Obrony Mińska i 3. Pułku Ułanów. Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemców w maju 1918 i demobilizacji, kontynuował przez jeden semestr studia w Baltische Technische Hochschule w Rydze. 17 marca 1919 zgłosił się do służby w Siłach Zbrojnych Polskich w byłym zaborze pruskim^[3].

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów kawalerii (w 1924 roku zajmował 159., a cztery lata później – 39. lokatę). Pełnił służbę w 15 pułku Ułanów Poznańskich w Poznaniu. 15 października 1926 roku został przydzielony do 3 szwadronu samochodów pancernych w Poznaniu, będącego organicznym pododdziałem 3 Dywizji Kawalerii, na stanowisko młodszego oficera szwadronu^[4]. W 1929 roku został dowódcą 3 szwadronu samochodów pancernych. 27 stycznia 1930 roku został awansowany na rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 15. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. We wrześniu 1930 roku przeniesiony został do garnizonu Brześć, gdzie dowodzony przez niego szwadron wszedł w skład nowo utworzonego 1 dywizjonu samochodów pancernych^[5]. Z dniem 1 września 1931 roku został przeniesiony do 4 dywizjonu pancernego w Brześciu^[6]. 12 października 1931 roku skierowany został na jednomiesięczny Kurs Doskonalący Oficerów Broni Pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych. Od 1 grudnia 1934 roku do 1 kwietnia 1938 roku zajmował stanowisko szefa Wydziału Studiów Dowództwa Broni Pancernych. W latach 1927–1937 był członkiem Komitetu Redakcyjnego Przeglądu Wojskowo-Technicznego. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 roku i 10. lokatą w korpusie oficerów broni pancernych^[7].

Podczas kampanii wrześniowej w stopniu majora był dowódcą 81 dywizjonu pancernego, z którym odbył szlak bojowy od Chojnic do okolic Buczacza 17 września 1939.

Przedostał się następnie do Wielkiej Brytanii. Od października 1940 do 1941 wchodził w skład Komisji Regulaminowej Broni Pancernej, zajmującej się tłumaczeniem regulaminów brytyjskich, następnie służył w referacie broni pancernej w Oddziale III Sztabu Naczelnego Wodza. W czerwcu 1942 roku został szefem nowo utworzonego Wydziału Broni Pancernej w Sztabie Naczelnego Wodza, przemianowanego jesienią 1944 roku na Szefostwo Broni Pancernej. 1 stycznia 1945 roku został mianowany podpułkownikiem^[8].

Po wojnie, w marcu 1946 roku został komendantem Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego we Fraserburgh, działającego następnie w ramach Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (jako Centrum Szkolenia Technicznego i Zawodowego), zlikwidowanego 1 października 1947 roku. Po demobilizacji pozostał na emigracji w Londynie, działał w polskich organizacjach kombatanckich. Był m.in. prezesem Zarządu Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernej. W 1964 roku został mianowany pułkownikiem^[8].

27 maja 1978 został mianowany członkiem Wojskowej Komisji Orzekającej^[9]. Od 14 maja 1980 roku do 1 września 1989 roku był prezesem Najwyższej Izby Kontroli przy rządzie na uchodźstwie (zastąpił w 1980 roku generała Jana Berka)^[10]. Jego następcą w emigracyjnej NIK został Stanisław Borczyk (przed nominacją Borczyka przez dwa miesiące pełnił obowiązki prezesa Bolesław Kotowski). Zmarł 17 sierpnia 1991 roku w Londynie.

Był synem inżyniera komunikacji i hydrotechnika Mieczysława (1859–1915) i Władysławy z Knapskich (1869–1949)^[3]. Miał dwie siostry Aldonę Helenę (1890–1912) i Grażynę Marię (1902–1978), oraz dwóch braci: zawodowych oficerów WP: Czesława Stefana (1893–1970), Edwarda Stanisława (1896–1939)^[3].

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1989)^[11]
• Krzyż Niepodległości (17 września 1932)^[12]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1973)^[13]
• Krzyż Walecznych (pięciokrotnie: po raz pierwszy 31 grudnia 1920)^[8]
• Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1938)^[14][8]
• Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[15][8]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[8]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[8]
• Odznaka „Znak Pancerny” nr 286 (11 listopada 1933)^[16]
• Krzyż Oficerski Orderu Miecza (Szwecja, 1937)^[17]
• Krzyż Oficerski Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1937)^[18]
• Krzyż Oficerski Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania)^[8]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)^[8]

• Daniel Koreś, Szystowski (Dołęga-Szystowski) Franciszek Zygmunt (1898–1991), Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa – Kraków 2015, s. 358–360,
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 569, 607.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 304, 354.
• Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 153, 734.
• Ryszard Szawłowski, Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
• Juliusz S. Tym. Sprawozdanie mjr. Franciszka Szystowskiego ze stażu w brytyjskiej Dywizji Pancernej Gwardii w 1942 roku. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 4 (254), s. 169–202, 2015. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. ISSN 1640-6281.