Fulbe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fulanie

Kobiety z ludu Fulbe.
Populacja	40.216.000 (2017)[1]
Miejsce zamieszkania	Nigeria 19.924.000 Gwinea 5.442.000 Senegal 3.684.000 Kamerun 2.498.000 Burkina Faso 1.918.000 Niger 1.749.000 Mali 1.613.000 Benin 510.000 Wybrzeże Kości Słoniowej 480.800 Gambia 406.800 Czad 361.000 Gwinea Bissau 360.000 Republika Środkowoafrykańska 288.000 Mauretania 269.000 Sierra Leone 239.000 Sudan 217.000 Togo 108.000 Republika Zielonego Przylądka 61.000 Francja 32.000 Stany Zjednoczone 26.100 Gabon 8.600 Belgia 8.400 Ghana 4.600 Kanada 4.100 Włochy 3.900
Język	ful
Religia	islam
Multimedia w Wikimedia Commons

Fulbe (zwani także: Fulanie, Fulbeje, Fula, Foulah, Peulh i Peul) – grupa ludów zamieszkujących głównie kraje Afryki Zachodniej. Są to m.in. Burkina Faso, Kamerun, Nigeria, Niger, Mali, Mauretania, Gwinea, Gwinea Bissau, Senegal, Gambia, Benin. Są spokrewnieni z ludem Tukulerów żyjącym współcześnie nad rzeką Senegal. Ich dokładna liczebność jest trudna do określenia – różne źródła podają różne szacunki, od 24 do 40 mln^[2][1]. Najwięcej przedstawicieli tego ludu zamieszkuje Nigerię^[2].

Są koczownikami, hodującymi bydło, kozy i owce. Wyznają islam. Ich tradycyjnym strojem są długie zwiewne skromnie haftowane szaty. W XVI stuleciu opanowali tereny Sahelu. Ich główną siłą była potężna kawaleria, pozwalająca na szybkie przemieszczanie się po rozległym terytorium. Dalszą ekspansję na południe uniemożliwiła mucha tse-tse, zarażająca ludzi śpiączką afrykańską, zaś bydło naganą.

W XIX w. pod wodzą Usmana dan Fodio stworzyli potężne imperium – Kalifat Sokoto na terenach środkowego i dolnego biegu rzeki Niger. Istniało do 1903, gdy uległo kolonizatorom i zostało podzielone pomiędzy nich.

Na zachodzie istniało inne ich państwo, leżące na wyżynie Futa Dżalon w dzisiejszej Gwinei. Miało spisaną konstytucję i zasady dziedzictwa, uzgodnione pomiędzy dwoma stronnictwami – Soriya i Alphaya. Powstało w 1735, gdy muzułmańscy Fulbe wystąpili przeciwko swym nie-muzułmańskim pobratymcom i stworzyli konfederację prowincji. Alpha Ibrahima Sory Maoudho był pierwszym władcą tego kraju, mającego swą stolicę w Timbo (Gwinea). Państwo istniało do 1898, gdy Francuzi pokonali ostatniego władcę – Bokar Biro.

Językiem ludu Fulbe jest fulfulde, rozproszony praktycznie po całym obszarze Afryki Zachodniej i rozpadający się na wiele dialektów, aczkolwiek poszczególne społeczności posługują się także innymi językami regionu.