Gospodarka Lesotho – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gospodarka Lesotho

Banknot wartości 100 maloti.
Informacje ogólne
Waluta	Loti
Bank centralny	Centralny Bank Lesotho
Rok podatkowy	1 kwietnia – 31 marca[1]
Organizacje gospodarcze	SACU, Konwencja Lomé[2]
Dane statystyczne
PKB (nominalny)	2,2 mld USD (2016)[3]
PKB (ważony PSN)	6,7 mld USD (2016)[3]
PKB per capita	998 USD (2016; 3029 USD ważony PSN)[3]
Wymiana handlowa
Towary eksportowane	woda, diamenty, odzież, wełna, żywność, energia elektry[4][1].
Główni partnerzy	RPA (47%), USA (44%), Belgia (3%), ZEA (2%), USA[5]
Towary importowane	żywność, mat. budowlane, pojazdy, maszyny, medykamenty[1]
Główni partnerzy	RPA (89%), Tajwan (5%), Chiny (3%), Indie, USA[5]
Zatrudnienie
Stopa bezrobocia	28,1%[6][1]
Wskaźniki jakości życia
Ludność poniżej progu ubóstwa	57,8%[7][8]
Współczynnik Giniego	0,5[7][9]
Finanse publiczne
Dług publiczny	60% PKB[4]
Deficyt budżetowy	0,6% PKB[4]
Przychody budżetowe	835,8 mln USD[7][1]
Wydatki budżetowe	978,3 mln USD[7][1]

Gospodarka Lesotho – z uwagi na bycie enklawą i górzyste położenie, gospodarka Lesotho jest silnie uzależniona od gospodarki Południowej Afryki i kursu randa. Z PKB na mieszkańca na poziomie ok. 3000 USD (ważonym parytetem siły nabywczej) Lesotho klasyfikowane jest przez Bank Światowy w niższej klasie średniej (ang. lower-middle-income country). Dla sytuacji gospodarczej kraju nie bez znaczenia jest również drugi na świecie odsetek obywateli zarażonych wirusem HIV – nosicielami jest 25% populacji w wieku 15–49 lat^[10][4][8].

Od lat 80. XX wieku rząd starał się dywersyfikować gospodarkę, stymulując produkcję (odzież, tekstylia, obuwie) i turystykę (ośrodek narciarski w Górach Smoczych). Dynamiczny rozwój w latach 90. został przerwany przez zawirowania polityczne w 1998 roku. Ubyło wówczas ponad 40 000 miejsc pracy, a gospodarka skurczyła się o prawie 5%. Po roku 2000 gospodarka ponownie weszła na ścieżkę wzrostu. Do 2006 roku udział sektora produkcyjnego wzrósł do 22% PKB, ale w 2012 spadł do 12%. Było to spowodowane światowym kryzysem i rosnącą konkurencyjnością producentów azjatyckich na rynku amerykańskim. Od 2010 roku gospodarka Lesotho znowu się rozwija, uzyskując w latach 2012–2015 roczny wzrost przynajmniej 4–4,5%. W ostatnich latach wzrost PKB zmalał do ok. 2,3%. Szacuje się, że w latach 2017–2018 ponownie przekroczy 4%, dzięki inwestycjom budowlanym i górniczym^[10][8].

Struktura gospodarki wg sektorów:

Na przemysł składa się przede wszystkim duża liczba małych firm produkujących tekstylia (wełna, moher), odzież i obuwie, oraz zajmujących się przetwarzaniem żywności i budownictwem. Wykorzystywane surowce często pochodzą z lokalnych gospodarstw rolniczych (skóry, juta)^[2]. W sektorze tym pracuje około 36 000 Sotyjczyków, głównie kobiet^[1].

W 2016 roku, z uwagi na wystąpienie suszy, rząd subsydiował żywność i wpływał na jej ceny za pomocą państwowych przedsiębiorstw^[4].

Struktura PKB wg końcowego wykorzystania^[1]:

Wielkie znaczenie odgrywa handel. Łączna wartość importu i eksportu przekracza 136% PKB^[4]. Niemal cały import (90%) pochodzi z RPA. Największymi odbiorcami eksportu są USA i RPA^[1].

Mimo najmniejszego udziału w gospodarce, i mimo że jedynie 1/10 powierzchni kraju jest uprawna^[5], rolnictwem lub hodowlą trudni się niemal 3/4 Lesotyjczyków. Rolnictwo pokrywa jedynie 20% krajowego zapotrzebowania na żywność. Jest podatne na zmienność pogody i klimatu^[1].

Główne uprawy: kukurydza, pszenica, groch i fasola, sorgo, jęczmień^[1][5].

W 2014 roku 73% populacji zamieszkiwało obszary wiejskie^[5].

Duża liczba mieszkańców kraju pracuje w RPA – ok. 1/3 mężczyzn w wieku produkcyjnym. W połowie lat 90. XX wieku – przeszło 100 000, głównie w górnictwie. W 2010, ok. 40 000^[10]. Wiele osób pracuje na czarno lub w szarej strefie^[4].

Wielkość siły roboczej szacowana jest na 919 900 osób^[1].

Około 57,8% mieszkańców żyje poniżej progu ubóstwa^[1]. Dekadę wcześniej, w 2002, było to 61,3%. Próg ubóstwa z uwzględnieniem siły nabywczej wynosi ok. 1,9 USD/dzień^[8].

Rząd Lesotho za najważniejszy zasób kraju uważa wodę – „białe złoto”. Dzięki budowie tamy duży udział w krajowej gospodarce zaczęła odgrywać sprzedaż wody do RPA. Ważnym towarem eksportowym są również diamenty (ok. 8% PKB)^[1][2].

Od 1986 roku kraj współpracuje z RPA w zakresie gospodarki energetycznej i wodnej. Highlands Water Development Project zapewnił Lesotho dostęp do czystej energii wodnej, dzięki budowie (1996–1998) 185-metrowej tamy Katse. Budowa tamy pozwoliła też na sprzedaż wody do RPA^[10].

W 2014 roku 44% wpływów budżetowych pochodziło z ceł z krajów SACU^[1].

Wydatki rządowe stanowią blisko 61% PKB. Państwo pozostaje też największym pracodawcą^[1]. Deficyt budżetowy waha się w granicach 0,6% PKB, a dług publiczny wynosi ok. 60% PKB^[4].

Najwyższy podatek od dochodów osób fizycznych (PIT) wynosi 35%. Najwyższy podatek od dochodów osób prawnych (CIT) to 25%. Średnia taryfa celna wynosi 2,4%^[4].

W Lesotho istnieje podatek od wartości dodanej (VAT) i podatek od dochodów kapitałowych (dywidendy)^[4].

Podatki stanowią blisko 51% przychodów budżetowych^[4].

W roku wskaźnik wolności gospodarczej (IEF) plasował Lesotho na 134. miejscu na świecie. Mimo sukcesów w walce z ubóstwem, uważa się, że kraj nadal jest silnie uzależniony od rolnictwa, a działalność rządu hamuje rozwój prywatnej przedsiębiorczości. Biurokracja i korupcja hamują też inwestycje zagraniczne. Rodzimą przedsiębiorczość krępuje ograniczony dostęp do usług bankowych i kredytowania^[4].

Według IEF własność prywatna w Lesotho jest niedostatecznie chroniona. Znacznie lepiej chroniona jest własność intelektualna. Sądownictwo uznaje się za względnie niezawisłe, ale niedofinansowane. Powszechnym problem jest korupcja i brak transparentności w finansach publicznych^[4].