French
DeutschGrzegorz Nowik – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Grzegorz Nowik (2020) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Stopień harcerski | |
| Stopień instruktorski | |
| Organizacja harcerska | |
| Przewodniczący ZHR | |
| Okres sprawowania | od 3 kwietnia 2016 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
     | |
Grzegorz Władysław Nowik (ur. 10 lipca 1954 w Warszawie[1]) – polski historyk harcerstwa, instruktor harcerski, harcmistrz, pisarz i publicysta. Profesor zwyczajny[2] doktor habilitowany historii[3], pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN[4]. Kierownik Działu Historii i Badań Naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Redaktor naczelny „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” (2000–2009), zastępca dyrektora Wojskowego Biura Badań Historycznych (2004–2009), przewodniczący ZHR w latach 2016–2021[5].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
Uczył się w technikum poligraficznym i prowadził w nim drużynę harcerską (matura w 1974). W 1979 ukończył studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego, jego praca magisterska Geneza i powstanie Koła Instruktorskiego im. Mieczysława Bema otrzymała w tym roku II miejsce w konkursie na prace magisterskie[6]. W latach 1979–1983 odbył studia doktoranckie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk[7]. Stopień doktora historii uzyskał w 2000 w Akademii Obrony Narodowej na podstawie dysertacji Okręg Szarych Szeregów Warszawa–Praga 1939–1944. W 2007 uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii, przedstawiwszy dzieło Zanim złamano „Enigmę”… Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920[8][7]. W 2014 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych[9].
Działalność zawodowa[edytuj | edytuj kod]
W latach 1983–1991 pracował jako nauczyciel i przewodnik. W latach 1986–1990 był starszym asystentem w Pracowni Badania Okupacji Hitlerowskiej Instytutu Zachodniego w Poznaniu. W latach 1990–2000 związany z Ministerstwem Obrony Narodowej, gdzie doszedł do stanowiska zastępcy dyrektora Biura Współpracy ze Społeczeństwem. Od 2000 do 2009 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Przegląd Historyczno-Wojskowy”[10]. Zastępca dyrektora Wojskowego Biura Badań Historycznych (2004–2009), wykładowca na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (2007–2016), pracownik naukowy Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (2010–2016), od 2010 profesor nadzwyczajny, a od 2014 profesor zwyczajny w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk[7].
Działalność harcerska i społeczna[edytuj | edytuj kod]
Od 1963 harcerz 22 Warszawskiej Drużyny Harcerzy w Hufcu ZHP Warszawa Praga-Południe, od 1968 drużynowy zuchów, następnie od 1970 – harcerzy, szczepowy 22 Szczepu „Watra” od 1972 do 1986 (z przerwami), przewodniczący Kręgu Instruktorskiego Szczepu od 1982.
W 1973 zainicjował z hm. Stanisławem Czopowiczem stworzenie pierwszych w Warszawie niejawnych struktur „niepokornego harcerstwa”. Komendant I i IV Zlotu Środowisk Niezależnych, w latach 1980–1982 wiceprzewodniczący Kręgu Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego Chorągwi Stołecznej ZHP, redaktor „Bratniego Słowa”, I przewodniczący Kapituły Harcerza Rzeczypospolitej w Warszawie. Publikował poza oficjalnym obiegiem książki harcerskie, m.in. Aleksandra Kamińskiego, wskazywał ingerencje cenzury – np. w książce Andrzej Małkowski.
W 1981–1984 członek Rady Chorągwi Stołecznej ZHP[11].
Jako członek Rady Naczelnej ZHP, na znak protestu 26 czerwca 1982 opuścił jej obrady i wystosował wraz z 4 innymi instruktorami pisemny protest do prezydium rady w sprawie zdelegalizowania Rady Porozumienia KIHAM[12].
Pierwszy Marszałek Unii Najstarszych Drużyn Harcerskich Rzeczypospolitej.
W latach 1980–1990 kierował kształceniem instruktorów w KIHAM, ruchu Płaskiego Węzła i Ruchu Harcerskim Rzeczypospolitej w Warszawie, prowadził kilka kursów podharcmistrzowskich „Szkoła za lasem” i współorganizował kilkanaście kursów przewodnikowskich, rozpoczynając każdy z nich wykładem „karafka La Fontaine’a”, współorganizator Duszpasterstwa Harcerek i Harcerzy w Warszawie. W latach 80. XX w. w jego domu mieściła się niezależna drukarnia.
W 1989 współzałożyciel Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej i członek Krajowego Komitetu Odrodzenia ZHP. W 1995 zorganizował Szczep „Watra” w Zalesiu Górnym, do 1999 był przewodniczącym komisji instruktorskiej Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy ZHR, w okresie 2000–2004 komendant Piaseczyńskiego Związku Drużyn, następnie członek komisji instruktorskiej Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy ZHR. W latach 2008–2010 był członkiem Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej z wyboru[13].
W latach 2016–2021 przez dwie kadencje pełnił funkcję Przewodniczącego ZHR.
W latach 1980–1989 członek NSZZ „Solidarność”. Od 1980 członek Polskiego Towarzystwa Historycznego, w tym przez dwie kadencje sekretarz sekcji historii najnowszej[7].
Od 1994 zaangażowany w organizację konkursu „Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego”[7].
Książki[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Nowik: Ósmy ułan Beliny. Generał brygady Józef Marian Smoleński „Kolec” (1894–1978). Maciej Smolenski. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2008. ISBN 978-83-7399-291-7.
- Grzegorz Nowik: Straż nad Wisłą. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2002. ISBN 83-88794-55-8.
- Grzegorz Nowik: Zanim złamano Enigmę. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2004. ISBN 83-7399-099-2.
- Juliusz Englert, Grzegorz Nowik: Marszałek Józef Piłsudski. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2007. ISBN 978-83-7399-221-4.
- Grzegorz Nowik: Zanim złamano „Enigmę” rozszyfrowano Rewolucję. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920. Warszawa: Wydawnictwo Rytm, 2010. ISBN 978-83-7399-425-6.
Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]
Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w działalności na rzecz rozwoju harcerstwa, za pielęgnowanie pamięci historycznej oraz osiągnięcia w pracy naukowej” (2023)[14]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w upowszechnianiu prawdy katyńskiej” (2011)[15]
- Złoty Krzyż Zasługi „za zasługi w umacnianiu suwerenności i obronności kraju” (2004)[16]
- Srebrny Krzyż Zasługi „za zasługi w działalności publicznej i publicystycznej” (1993)[17]
- Medal 100-lecia ustanowienia Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (2018)[18]
Nagrody
- Nagroda im. Jerzego Łojka (2002)[7]
- Nagroda KLIO (2002 i 2005)[7]
- Nagroda Varsavianów (2002)[7]
- Nagroda „Buzdygan” MON i redakcji tygodnika „Polska Zbrojna” (1993)[7]
- Nagroda Dyrektora IH PAN (1983)[7]
- Nagroda GK ZHP (1979)[7]
- Nagroda Miesięcznika „Harcerstwo” (1979)[7]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Wituch, Bogdan Stolarczyk, Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945–2000, wyd. Arkadiusz Wingert, Kraków 2010, s. 425.
- ↑ Home [online], The Institute of Political Studies of the Polish Academy of Sciences [dostęp 2019-09-11] (ang.).
- ↑ Prof. dr hab. Grzegorz Władysław Nowik, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2011-02-17].
- ↑ Profesorowie nadzwyczajni. Instytut Studiów Politycznych PAN. [dostęp 2011-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-21)].
- ↑ Ewa Borkowska-Pastwa, Renata Adrian-Cieślak, Urszula Kret: Starszyzna Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej 1989–2022. Warszawa: Wydawnictwo ZHR, 2023. ISBN 978-83-87899-32-5.
- ↑ Harcerstwo, nr 11–12, listopad-grudzień 1988
- ↑ a b c d e f g h i j k l Grzegorz Nowik, Curriculum Vitae, isppan.waw.pl, 2016 [zarchiwizowane 2024-05-13].
- ↑ prof. dr hab. Grzegorz Nowik [online], radon.nauka.gov.pl [dostęp 2023-12-20].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 czerwca 2014 r. nr 115-8-14 w sprawie nadania tytułu profesora (M.P. z 2014 r. poz. 548).
- ↑ PRZEGLĄD HISTORYCZNO-WOJSKOWY – Wojsko Polskie – Departament Wychowania i Promocji Obronności. [dostęp 2007-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-27)].
- ↑ Historia Chorągwi Stołecznej Związku Harcerstwa Polskiego w latach 1956–2006 kadencjami pisana. T. I. Warszawa: Chorągiew Stołeczna ZHP, 2006, s. 272-273.
- ↑ W czerwcu 1982 władze ZHP zdelegalizowały Radę Porozumienia; na znak protestu 5. członków Rady Naczelnej ZHP (Grzegorz Nowik, Andrzej Jaczewski, Wojciech Wróblewski, Kazimierz Wiatr, Wiesław Pietruszak) 26 VI 1982 opuściło jej obrady i wystosowało do Prezydium pisemny protest.. [dostęp 2007-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-30)].
- ↑ Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej: Rada Naczelna. [dostęp 2010-04-25].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 czerwca 2023 r. nr rej. 273/2023 o nadaniu orderów (M.P. z 2023 r. poz. 908).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 marca 2011 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2011 r. nr 64, poz. 635).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 lipca 2004 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2005 r. nr 8, poz. 121).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 października 1993 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 1993 r. nr 60, poz. 547).
- ↑ Polska Policja, Międzynarodowe seminarium naukowe "Rola i miejsce Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w systemie obronnym państwa w latach 1918-2018" [online], Historia i Tradycja [dostęp 2023-10-12] (pol.).