Herbatowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Herbatowate
	; Kamelia japońska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	herbatowate
	Nazwa systematyczna
	Theaceae D. Don; Prodr. Fl. Nepal.: 224. 26 Jan-1 Feb 1825, nom. cons.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Herbatowate, kameliowate (Theaceae D. Don) – rodzina roślin należąca do rzędu wrzosowców. Zalicza się do niej ok. 240^[3] gatunków łączonych w 8^[2]–9^[3] rodzajów. Rośliny te są najbardziej zróżnicowane w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, ale występują też w tropikalnej części Ameryki Południowej i Północnej, sięgając na północ do południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych. Największe znaczenie użytkowe ma w tej rodzinie herbata (kamelia) chińska Camellia sinensis, wykorzystywana do celów leczniczych oraz zaparzania popularnego na całym świecie napoju – herbaty. Z nasion kamelii olejodajnej Camellia oleifera wyciska się olej używany w kosmetyce i jako jadalny. Olejodajne są też inne gatunki tego rodzaju (kamelia mała C. sasanqua i kamelia japońska C. japonica). Uprawiane jako rośliny ozdobne są liczne gatunki kamelii, a zwłaszcza kamelia japońska, poza tym rośliny z rodzajów: stewarcja Stewartia, Franklinia, Gordonia^[3].

Morfologia

Pokrój: Krzewy i drzewa na ogół zimozielone, rzadziej zrzucające liście na zimę^[3].
Liście: Pojedyncze, skrętoległe (umieszczone na pędzie spiralnie lub dwurzędowo), bez przylistków. Blaszka liściowa rzadko całobrzega, zwykle ząbkowana, przy czym każdy ząbek zakończony jest gruczołkiem^[3].
Kwiaty: Obupłciowe, promieniste i okazałe, rozwijają się pojedynczo w kątach liści wsparte kilkoma przysadkami przytulonymi do kielicha. Działki kielicha najczęściej w liczbie 5, są wolne lub u nasady zrośnięte. Są trwałe – pozostają na owocu. Płatki korony w takiej liczbie jak działki kielicha lub liczniejsze, ustawione w jednym okółku lub spiralnie, u dołu są zrośnięte. Pręciki są wolne, zrośnięte z płatkami lub skupione w pięciu pęczkach, najczęściej w liczbie 20 lub większej. Zalążnia jest górna, tworzona przez trzy do 10 (najczęściej pięć) zrośniętych owocolistków. Zwieńczona jest wolnymi szyjkami słupka lub pojedynczą szyjką, ale rozgałęzioną. Znamię zwykle podzielone na łatki^[3].
Owoce: Podzielone na przegrody torebki, rzadziej pestkowce^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Herbatowate stanowią jedną z wielu rodzin zaliczanych do rzędu wrzosowców wchodzącego w skład grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)^[2].

wrzosowce

Marcgraviaceae

	Balsaminaceae – niecierpkowate

	Tetrameristaceae

	Polemoniaceae – wielosiłowate

	Fouquieriaceae – okotijowate

Lecythidaceae – czaszniowate

	Sladeniaceae

	Pentaphylacaceae

Sapotaceae – sączyńcowate

	Ebenaceae – hebankowate

	Primulaceae – pierwiosnkowate

?

Mitrastemonaceae

Theaceae – herbatowate

Symplocaceae – symplokowate

	Styracaceae – styrakowate

	Diapensiaceae – zimnicowate

Sarraceniaceae – kapturnicowate

	Actinidiaceae – aktinidiowate

	Roridulaceae – tuliłezkowate

Clethraceae – orszelinowate

	Cyrillaceae – zwichrotowate

	Ericaceae – wrzosowate

Podział rodziny według APweb

Wyróżnia się trzy grupy rodzajów łączone w plemiona, z których pozycję bazalną zajmuje Stewartieae^[2]

Plemię Stewartieae Choisy

Zalicza się tu jeden rodzaj występujący w południowo-wschodniej części USA oraz w Azji wschodniej

Stewartia L. – stewarcja

Plemię Theeae Szyszylowicz

Zalicza się tu cztery rodzajów występujących w południowo-wschodniej Azji oraz w Ameryce Środkowej i Południowej

Apterosperma Hung T. Chang
Camellia L. – kamelia
Polyspora G. Don
Pyrenaria Blume

Plemię Gordonieae de Candolle

Zalicza się tu trzy rodzaje spotykane w Meksyku i południowo-wschodniej części USA oraz Azji południowo-wschodniej

Franklinia Marshall – franklinia
Gordonia Ellis
Schima Blume

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Theanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd herbatowce (Theales Lindl.), podrząd Theineae Engl., rodzina herbatowate (Theaceae D. Don)^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 496–497. ISBN 978-1-842466346.
↑ Crescent Bloom: Theaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-03-12]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-14] (ang.).

[christenhusz-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 496–497. ISBN 978-1-842466346.

[A-4] Crescent Bloom: Theaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-03-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]