Symplokowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Symplokowate
Ilustracja
Symplokos wiechowaty
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

symplokowate

Nazwa systematyczna
Symplocaceae Desf.
Mém. Mus. Hist. Nat. 6: 9. 1820[3]
Typ nomenklatoryczny

Symplocos N.J. Jacquin

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Symplokowate[4] (Symplocaceae) – monotypowa rodzina roślin z rzędu wrzosowców. Obejmuje rodzaj symplokos[5] (Symplocos) z ok. 200[6], 320[7] do 400[8] gatunkami. Są to krzewy i drzewa występujące w strefie tropikalnej i subtropikalnej Azji, Australii, Oceanii i obu Ameryk[6]. Występują w większości w wilgotnych, górskich lasach tropikalnych. Liście gatunków południowoamerykańskich stosowane bywają do parzenia yerba mate. Z kory niektórych gatunków uzyskuje się żółty barwnik używany w technice batiku oraz służący także jako nośnik innych barwników, przyśpieszający proces barwienia. Kora ma też działanie ściągające[7]. Rośliny z tej rodziny kumulują w swoich tkankach glin[2].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Dwa gatunki zrzucające liście – S. tinctoria i S. paniculata występują w strefie ciepłego klimatu umiarkowanego odpowiednio w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych oraz we wschodniej Azji. Pozostałe gatunki spotykane są w strefie tropikalnej i subtropikalnej na rozległych obszarach południowo-wschodniej Azji i dalej na wschód poprzez wyspy Oceanii, północno-wschodnią Australię po Amerykę Środkową i północną część Ameryki Południowej[7]. Duże bogactwo gatunkowe występuje w Chinach, gdzie stwierdzono ponad 40 przedstawicieli tego rodzaju[6]. Ze względu na największe zróżnicowanie w Azji, prawdopodobnie stąd rodzaj ten pochodzi. Brak naturalnie występujących przedstawicieli we florze Afryki i Europy (na tym drugim kontynencie znani są jednak kopalni przedstawiciele tej rodziny z kenozoiku)[2].

W Polsce rzadko uprawiany jest w kolekcjach symplokos wiechowaty (S. paniculata)[4] (stare okazy rosną m.in. w arboretum w Glinnej[5]).

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Symplocos cochinchinensis
Symplocos matudae
Owoce Symplocos paniculata
Symplocos pergracilis
Symplocos sawafutagi
Symplocos tinctoria
Pokrój
Krzewy i drzewa w ogromnej większości zimozielone. Wzrost wegetatywny kontynuowany jest z pąków kątowych, a nie szczytowych. Pędy są nagie lub za młodu omszone. Jeśli występują, włoski są jednokomórkowe[9].
Liście
Wyrastają skrętolegle lub dwurzędowo. Pojedyncze, ogonkowe, bez przylistków. Blaszka ząbkowana, czasem z gruczołkami na brzegu lub całobrzega[7]. Wierzchołek liścia zwykle zaostrzony, użyłkowanie wyraźnie widoczne[9]. Liście zwykle mają słodki smak[7].
Kwiaty
Pachnące[9], zebrane w kwiatostany mające postać kłosów, gron, wiech, czasem główkowate lub kwiaty pojedyncze. Kwiaty są promieniste, obupłciowe i zwykle 5-krotne. Działek kielicha jest 5 (rzadko 3) i są one trwałe – pozostają na owocu. Płatków korony jest także zwykle 5, rzadko 3 do 11. Barwę mają zazwyczaj białą, rzadziej żółtą[7], bardzo rzadko czerwoną, różową lub lawendową[9]. Zrośnięte są tylko u nasady w podrodzaju Hopea lub do połowy długości płatków (podrodzaj Symplocos). Zalążnia jest dolna lub wpół dolna i powstaje z 2–5 owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę zawierającą 2–4 zalążki[7]. Na zalążni znajduje się miodnik[2]. Szyjka słupka pojedyncza, nitkowata, zwieńczona drobnym, główkowatym znamieniem lub podzielonym na 2–5 łatek. Pręciki są liczne, rzadziej są tylko 4–5, zrośnięte w różnym stopniu ze sobą i przyrośnięte u nasady płatków[6]. Pylniki są kulistawe[2].
Owoce
Zwykle niebieskie, rzadko białe, pomarańczowe do brązowych[9] pestkowce z nasionami zawierającymi obfite bielmo[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina Symplocaceae jest siostrzaną dla grupy obejmującej rodziny styrakowatych Styracaceae i zimnicowatych Diapensiaceae. Należy do rzędu wrzosowców, wchodzącego w skład kladu astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[2].

wrzosowce


Marcgraviaceae




Balsaminaceae – niecierpkowate



Tetrameristaceae







Polemoniaceae – wielosiłowate



Fouquieriaceae – okotijowate




Lecythidaceae – czaszniowate





Sladeniaceae



Pentaphylacaceae





Sapotaceae – sączyńcowate




Ebenaceae – hebankowate



Primulaceae – pierwiosnkowate





?

Mitrastemonaceae



Theaceae – herbatowate




Symplocaceae – symplokowate




Styracaceae – styrakowate



Diapensiaceae – zimnicowate







Sarraceniaceae – kapturnicowate




Actinidiaceae – aktinidiowate



Roridulaceae – tuliłezkowate






Clethraceae – orszelinowate




Cyrillaceae – zwichrotowate



Ericaceae – wrzosowate









Podział rodziny

Rodzaj Symplocos N. J. Jacquin, Enum. Pl. Carib. 5, 24. Aug-Sep 1760 (gatunek typowy: S. martinicensis N.J. Jacquin[10])

Wykaz gatunków[8]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. University of Maryland. [dostęp 2015-07-30].
  4. ↑ a b J. Hrynkiewicz-Sudnik, B. Sękowski, M. Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 523-524. ISBN 83-01-13434-8.
  5. ↑ a b Symplocos paniculata. Związek Szkółkarzy Polskich. [dostęp 2015-08-01].
  6. ↑ a b c d Young-fen Wu & Hans P. Nooteboom: Symplocos. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-31].
  7. ↑ a b c d e f g h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 215-216. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
  8. ↑ a b Symplocos Jacq.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-24].
  9. ↑ a b c d e Symplocos. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-31].
  10. ↑ Symplocos. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2015-07-31].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Symplokowate&oldid=70767097”