Jaskinia Żarska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jaskinia Żarska
	Plan jaskini
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Położenie	Las Pisarski
Długość	143 m
Głębokość	8,5 m
Wysokość otworów	410 m n.p.m.
Ekspozycja otworów	ku SW
Kod	J.Olk.I-09.08
	Położenie na mapie gminy Krzeszowice Jaskinia Żarska
	Położenie na mapie Polski Jaskinia Żarska
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Jaskinia Żarska
	Położenie na mapie powiatu krakowskiego Jaskinia Żarska
	50°09′54″N 19°42′13″E/50,164944 19,703750
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Jaskinia Żarska, Schronisko Żarskie Duże lub Zimna Grota Żarska^[1] – jaskinia między południowymi krańcami wsi Żary i północnymi wsi Dubie w województwie małopolskim. Znajduje się w Wąwozie Żarskim w obrębie rezerwatu przyrody Dolina Racławki. Pod względem geograficznym jest to Dolina Racławki na Wyżynie Olkuskiej w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Do jaskini prowadzi ścieżka edukacyjna^[2].

Opis jaskini

Jaskinia znajduje się w lesie zwanym Lasem Pisarskim w grupie skał o długości około 60 m. W tej samej grupie skał znajdują się jeszcze kilka jaskiń i schronisk: Jaskinia Żarska Górna, Schronisko Żarskie Pierwsze, Schronisko Żarskie Drugie, Schronisko Żarskie Trzecie, Schronisko Żarskie Czwarte i Schronisko Żarskie Małe. Nad dnem wąwozu znajduje się Jaskinia bez Nazwy^[3].

Długość jaskini wynosi 143 m, ale cała jaskinia składa się niemal wyłącznie z dużej i niskiej sali o wymiarach 14 × 16 m. Przez Kazimierza Kowalskiego była uważana za schronisko. Oprócz głównej sali posiada jednak krótkie, ciemne i ślepo zakończone korytarze. Do jej wnętrza prowadzą szerokie otwory, zatarasowane wielkimi blokami skalnymi.Jaskinia powstała na powierzchni styku ławicy nachylonej w głąb masywu skalnego. Szata naciekowa jest skąpa, zawiera tylko żebra i niewielkie stalaktyty. Namulisko gliniaste, przy wejściu do jaskini pokryte grubą warstwą liści^[4].

Historia poznania i eksploracji

Miejscowej ludności jaskinia znana była od dawna. W piśmiennictwie pierwsza wzmianka o niej pochodzi z roku 1878. W roku 1879 prowadzono tutaj badania, przekopując namulisko. Na południowym końcu sali wybrano dół o średnicy ok. 1,5 m i głębokości 2 m. Znaleziono 10-centymetrowej grubości warstwę węgla drzewnego i kawałki ceramiki, prawdopodobnie średniowiecznej. W 2008 r. duży fragment ceramiki znaleziono również w jednym z bocznych korytarzy i we wnękach sali. Znaleziono także wyroby krzemienne, a w jednej z wnęk róg tura^[4]. W 2011 r. archeolodzy znów w jaskini rozpoczęli badania. Wykonano wykop badawczy na tarasie przed jaskinią i przesiewano namulisko sali. Stwierdzono istnienie kilku poziomów osadniczych, najstarszy z okresu neolitu, następne z okresu kultury przeworskiej, okresu średniowiecznego i nowożytnego. Znaleziono duże ilości fragmentów ceramiki, kości zwierzęce i jeden krąg ludzki. Były to tylko badania rekonesansowe, można przypuszczać, że w jaskini tej jeszcze wiele jest do odkrycia^[5].

Na początku XXI wieku grotołazi rozpoczęli odgruzowywanie bocznych korytarzy. Po raz pierwszy jaskinię zinwentaryzował K. Kowalski w 1946 r. Najnowszą dokumentację opracowali w 2008 r. M. Szelerewicz, A. Górny, A. Kurek i M. Pruc. Plan jaskini opracował M. Szelerewicz^[1].

Szlak turystyczny

żółta, geologiczna ścieżka dydaktyczna w postaci zamkniętej pętli. Od parkingu w Dubiu Wąwozem Żarskim do Doliny Szklarki i z powrotem (inną trasą). 8 przystanków.

Przypisy

↑ ^a ^b Polonius, AndrzejA. Górny AndrzejA., MariuszM. Szelerewicz MariuszM., Jaskinia Żarska, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-03-04] .
↑ Jura Krakowsko-Częstochowska. Informator turystyczny, Ogrodzieniec, Związek Gmin Jurajskich, 2018, ISBN 978-83-947430-8-6
↑ Jaskinie Jury [online] [dostęp 2019-03-21] .
↑ ^a ^b M. Szelerewicz, A. Górny, Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, Kraków-Warszawa: PTTK "Kraj", 1986
↑ M. Wojenka, J. Wilczyński, D. Sobieraj Badania archeologiczne w Jaskini Żarskiej w Żarach, gm. Krzeszowice, pow. Kraków w 2011 roku, Ojców: Ojcowski Park Narodowy .

[jaskinie-1] Polonius, AndrzejA. Górny AndrzejA., MariuszM. Szelerewicz MariuszM., Jaskinia Żarska, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-03-04] .

[jura-2] Jura Krakowsko-Częstochowska. Informator turystyczny, Ogrodzieniec, Związek Gmin Jurajskich, 2018, ISBN 978-83-947430-8-6

[sktj-3] Jaskinie Jury [online] [dostęp 2019-03-21] .

[szelerewicz-4] M. Szelerewicz, A. Górny, Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, Kraków-Warszawa: PTTK "Kraj", 1986

[5] M. Wojenka, J. Wilczyński, D. Sobieraj Badania archeologiczne w Jaskini Żarskiej w Żarach, gm. Krzeszowice, pow. Kraków w 2011 roku, Ojców: Ojcowski Park Narodowy .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]