Jung Wilne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jung Wilne (jid. ‏יונג ווילנע‎, „Młode Wilno”) – modernistyczna żydowska grupa artystyczno-literacka działająca w Wilnie w latach 1927–1943^[1]. Nazwa Jung Wilne inspirowana była łódzką grupą artystyczną Jung Idysz. Twórczość grupy cechowały: ideologia jidyszyzmu, dbałość o zachowanie związku z żydowską tradycją kulturową Europy Środkowo-Wschodniej, niechęć do syjonizmu, umiarkowane dążenie do nurtów awangardowych sztuki, tendencje lewicujące i odniesienia do problematyki społecznej. Grupa wydawała almanach w języku jidysz, zatytułowany „Jung Wilne”, w którym zamieszczano utwory literackie oraz prace plastyczne. Artyści należący do grupy brali także udział w wystawach organizowanych w Wilnie i w innych miastach Polski, a także za granicą^[2] .

Grupę Jung Wilne tworzyli m.in. literaci Elchanan Wogler, Lejzer Wolf, Mosze Lewin, Szymszon Kahan, Szmerke Kaczergiński, Perec Mirański, a także dwaj najwybitniejsi po II wojnie światowej pisarze żydowscy Chaim Grade i Abraham Suckewer. Z grupą współpracowali malarze Bencijon Michtom, Rachela Suckewer, Szejna Efron, Lejb Zameczek i Rafał Chwoles^[2] .

W pierwszej zbiorowej publikacji grupy znanej jako Der arajnmarsz fun Jung Wilne in der jidiszer literatur (Triumfalne wejście Młodego Wilna do literatury jidysz) z 11 października 1929 r., na łamach „Wilner Tog” ukazały się utwory następujących twórców: Lejzera Wolfa, Szymszona Kahana, Szlojme Belisa, Elchanana Woglera, Arona Piudika, Mosze Basina oraz Mosze Lewina^[3].

Choć powszechnie znany jest przede wszystkim literacki dorobek grupy, to działalność zainicjowało przedsięwzięcie plastyczne. W 1927 została zorganizowana przez artystów wileńskich wystawa plastyczna „Od dziedzictwa synagogi do ulicy Szklanej”. Wystawa okazała się sukcesem i zadziałała inspirującą na środowisko artystyczne Wilna. Inicjatorami zintegrowania wileńskiego pokolenia młodych artystów byli Szymszon Kahan i Szlojme Belis. Twórcy planowali początkowo włączyć do przedsięwzięcia nie tylko malarzy i literatów, ale też muzyków i kompozytorów, czego nie udało się jednak urzeczywistnić, i Jung Wilne stała się grupą artystyczno-literacką skupiającą literatów i malarzy, co było charakterystyczne dla wielu ruchów awangardowych lat 20.

Pierwszym malarzem, który na stałe związał się z Jung Wilne, był Michtom. On to tworzył jej wizerunek, projektując jej emblemat, okładki tworzonej gazety, a także portretując członków ugrupowania. Do scalenia tworzącej się grupy artystyczno-literackiej przyczynił się także charyzmatyczny Mosze Kulbak, nauczyciel literatury i poeta, który wprawdzie w 1928 przesiedlił się do Mińska, lecz jego twórczość i osobowość nadal oddziaływały na młodych artystów^[1].

• Trupa Wileńska
• Jung Idysz

• Joanna Lisek: Jung Wilne – żydowska grupa artystyczna. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005, seria: Bibliotheca Judaica, 1. ISBN 83-229-2670-7.
• Magdalena Tarnowska: „Jung Wilne”. W: Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie. Oprac. Zofia Borzymińska i Rafał Żebrowski. T. 1: A–K. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 724–725, seria: Słowniki. ISBN 83-7255-126-X. [dostęp 2017-12-31].