French
DeutschKabul – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Kabul, panorama miasta (2007) | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Wilajet | |||
| Burmistrz | |||
| Powierzchnia | 1028,24 km² | ||
| Wysokość | 1807 m n.p.m. | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||
| Podział miasta | 22 dzielnice | ||
Położenie na mapie Afganistanu  | |||
 34°32′N 69°10′E/34,533333 69,166667 | |||
Kabul (dari, paszto کابل) – stolica i największe miasto Afganistanu, liczące ponad 4,6 mln mieszkańców (2021), położone w prowincji (wilajecie) Kabul; główny ośrodek gospodarczy, naukowy i kulturalny kraju; w starożytności znane jako Ortospana, Kabura (Κάβουρα), Kophes lub Kophene.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Kabul leży na wysokości 1807 m n.p.m., w wąskiej kotlinie górskiej, ograniczonej górami Hindukusz na północy i Spin Ghar na południu, nad rzeką Kabul. Miasto jest połączone okrężną autostradą tzw. Ring Road z Ghazni, Kandaharem, Heratem oraz Mazar-e Szarifem.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Kabul ma ponad 3000 lat, wiele imperiów walczyło o to miasto z powodu jego strategicznego położenia wzdłuż szlaków handlowych południowej i centralnej Azji. Stanowił jeden z najbardziej wysuniętych na wschód rejonów Imperium Achemenidów. W 331 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał Achemenidów i obszar Kabulu stał się częścią Imperium Seleucydów, a następnie państwa Maurjów. Pod koniec I wieku n.e. stał się stolicą Królestwa Kuszanów. W 1504 r. Timurydzki książę Babur zdobył Kabul. W 1776 r. stał się stolicą Afganistanu za Timura Szaha Durrani[2]. W XIX wieku było kilkakrotnie najeżdżane przez sąsiadujące Brytyjsko-Indyjskie wojska podczas wojen brytyjsko-afgańskich. W 1919 roku, podczas III wojny brytyjsko-afgańskiej, miasto było bombardowane przez lotnictwo RAF Indii Brytyjskich[3].
Od rewolucji kwietniowej (1978), poprzez radziecką interwencję w Afganistanie w latach 80., rządy talibów oraz interwencję amerykańską w XXI wieku miasto często było niszczone przez rebeliantów. Aktualnie[kiedy?] jest ono w fazie rekonstrukcji[4].
W czasie wojny w Afganistanie Kabul został zajęty przez talibów 15 sierpnia 2021[5]; tego samego dnia prezydent Afganistanu Aszraf Ghani opuścił miasto[6]; pod kontrolą wojska amerykańskiego pozostawał przez kolejne dwa tygodnie jedynie międzynarodowy port lotniczy Kabul, z którego do 30 sierpnia prowadzono pospieszną i chaotyczną ewakuację[7][8][9].
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]
W mieście produkuje się głównie amunicję, tkaniny, meble i uprawia buraki cukrowe, ale od 1978 r. rozwój ekonomiczny miasta był ograniczony, co było spowodowane prawie nieustającą wojną. Stan gospodarczy miasta uległ poprawie od czasu interwencji NATO w Afganistanie w 2001 roku[10].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Ludzie związani z Kabulem
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Estimated Population of Afghanistan 2021
- ↑ Encyclopedia Britannica
- ↑ The Road to Kabul: British armies in Afghanistan, 1839-1919, National Army Museum, UK. [dostęp 2014-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-26)].
- ↑ Archnet [online], archnet.org [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-04].
- ↑ Jerzy Haszczyński: Talibowie w Kabulu. W stolicy Afganistanu przerażenie i panika. rp.pl, 15 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ (kgr): Prezydent Aszraf Ghani: opuściłem kraj, by uniknąć rozlewu krwi. 15 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ (mmi): Loty pasażerskie z Kabulu odwołane. Przestrzeń powietrzna została udostępniona wojsku. pap.pl, 16 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ (liv): Chaos w Kabulu. Samoloty nie startują. Talibowie uniemożliwiają opuszczenie lotniska. pap.pl, 16 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-16].
- ↑ Simon Scarr, Marco Hernandez, Wen Foo, Manas Sharma, Anand Katakam: Chaos in Kabul. reuters.com, 18 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-21].
- ↑ Kabul: Encyclopedia II – Kabul – Reconstruction. experiencefestival.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-07)].