Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach
I-3/47/46, A-221 z dnia 29.09.1947, 27.01.1971[1]
kościół parafialny
sanktuarium maryjne
Ilustracja
Gotycki drewniany kościół
typu więźbowo-zaskrzynieniowego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Paczółtowice

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach

Położenie na mapie gminy Krzeszowice
Mapa konturowa gminy Krzeszowice, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach”
Ziemia50°10′39″N 19°39′22″E/50,177500 19,656111
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół parafialny pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach – drewniany kościół w Paczółtowicach, w powiecie krakowskim.

Świątynia znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy kościół powstał w 1326 r. (potwierdzony źródłowo w 1335)[2]. Obecny wybudowany został przez jednego z kilku Paczółtowskich, współwłaścicieli przed 1515 r[3]. Inną datę (1518–1520) podaje M. Kornecki[4]. Odnowiony w latach 1671–1681, przez kamieniarza z pobliskiego Dębnika, Adama Negowicza. Podczas restauracji kościół podmurowano, nakryto nowym dachem, odnowiono wnętrza oraz otoczono murem obwodowym. Około 1528 dobudowano słupową drewnianą wieżę a w 1889 przebudowano zakrystię. Kolejna restauracja miała miejsce w 1820, a ostatnia w latach 1991–1996[2].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Kościół jednonawowy konstrukcji zrębowej, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Okna w południowej ścianie korpusu, zbudowany z drewna modrzewiowego[2] w stylu późnogotyckim. Od frontu kwadratowa wieża konstrukcji słupowo-ramowej z kruchtą w przyziemiu. Dach dwuspadowy, kryty gontem z drewnianą wieżyczką na sygnaturkę. Portale z nadprożami wyciętymi w ośli grzbiet, drzwi do zakrystii okute w skośną kratę z antabą i zamkiem z poł. XVI w.[4] Ś.P. ksiądz kanonik Jan Kopytko (proboszcz parafii) zbadał drzewo, z którego zrobiony jest kościół. Wbrew powszechnemu uznaniu, że jest to modrzew, okazało się, że budulcem jest jodła.

Wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]
Prezbiterium
  • Barokowe organy z cymbałem z 1701.
  • Polichromia z końca XIX w., na północnej ścianie prezbiterium i nawy oraz fragmenty polichromii z 2. poł. XVII w. ze scenami Męki Pańskiej.
  • We wczesnobarokowym ołtarzu głównym z 1604, gotycki obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z Dzieciątkiem na tle krzewu gorejącego, zwanej „Paczółtowską Panią”, w postaci Madonny Apokaliptycznej (niewiasty obleczonej w słońce i depczącej księżyc)[2].
  • Późnogotycki tryptyk z lat 1460-1470, skrzydła na awersach z obrazami św. Barbary i św. Katarzyny Aleksandryjskiej oraz scena Zwiastowania z 2. poł. XV w.
  • Wzorzyste Antependium z czarnego „marmuru” dębnickiego, z XVII w. wykonane przez miejscowych kamieniarzy-artystów[2].
  • Barokowe ołtarze boczne manierystyczne św. Anny i św. Józefa z pocz. XVIII w. i późnorenesansowy św. Mikołaja z ok. 1600.
  • Gotycko-renesansowa chrzcielnica w kształcie kielicha odlana z brązu w 1533 na zlecenie Jana Paczółtowskiego, lichtarz na paschał z 1685.
  • Późnogotycki krucyfiks ze starego kościoła z pocz. XVI w.
  • Obrazy: późnogotycki, wotywny obraz Chrystusa Frasobliwego z M.B.B., św. Stanisławem Biskupem i św. Szczepanem z pocz. XVI w. oraz obraz Chrystus w Tłoczni Mistycznej z 2. poł. XVII w.
  • Barokowa ambona połączona z konfesjonałem.

Otoczenie

[edytuj | edytuj kod]
Dzwonnica

Obok kościoła dzwonnica z 1968 zbudowana na planie kwadratu, odeskowana i pokryta gontem podczas generalnego remontu świątyni przeprowadzonego w latach 90. XX w. Znajdują się tam trzy dzwony, w tym zabytkowy Maria z 1535.

W murze i na terenie dawnego cmentarza przykościelnego znajdują się nagrobki i epitafia.

  • Adama Negowicza (1598-1681) „magistra kunsztu kamieniarskiego”[5] dobrodzieja tego kościoła oraz jego żony Róży (zm. 1671 r.)[6].
  • Wojciecha Maciejowskiego (zm. 1732) „magistra struktur od marmuru”[5]
  • Włocha Eliasza Franciszka Gallíego (zm. 1794) „magistra fabryki marmurów dębnickich”[6]
  • Antoniego Furdzika (1832-1902) dzierżawcy dóbr Żary, uczestnika powstania styczniowego.

Obok kościoła rosną dwa drzewa, stanowiące pomniki przyrody; lipa o obwodzie około 490 cm i dąb o obwodzie około 400 cm.[6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. [dostęp 2010-02-09].
  2. ↑ a b c d e Julian Zinkow: Krzeszowice i okolice. Warszawa – Kraków: PTTK „Kraj”, 1988, s. 257. ISBN 83-7005-100-6.
  3. ↑ Julian Zinkow: Krzeszowice i okolice. Warszawa – Kraków: PTTK „Kraj”, 1988, s. 256. ISBN 83-7005-100-6.
  4. ↑ a b Marian Kornecki: Sztuka sakralna. Kraków: Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie, 1993, s. 85.
  5. ↑ a b Jacek Rajchel: Kamienny Kraków. Kraków: UWND AGH, Jacek Rajchel, 2005, s. 30. ISBN 83-89388-54-5. ISBN 83-86774-40-1.
  6. ↑ a b c Julian Zinkow: Krzeszowice i okolice. Warszawa – Kraków: PTTK „Kraj”, 1988, s. 258. ISBN 83-7005-100-6.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Marian Konecki, Sztuka sakralna, wyd ZZJPK, Kraków 1993, s. 85

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Nawiedzenia_Najświętszej_Marii_Panny_w_Paczółtowicach&oldid=73606590”