Kopyl – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kopyl
Капыль
	; Centrum miasta
Herb	flaga Kopyla↗
Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Populacja (2010); • liczba ludności	; 9900
Nr kierunkowy	+375 1719
Kod pocztowy	223910, 223927
	Położenie na mapie obwodu mińskiego Kopyl
	Położenie na mapie Białorusi Kopyl
	53°09′00″N 27°05′30″E/53,150000 27,091667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach

Kopyl (biał. Капыль, Kapyl) – miasto na Białorusi w obwodzie mińskim, centrum administracyjne rejonu kopylskiego; 9,9 tys. mieszkańców (2010).

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego^[2].

Historia

W 1596 roku miejsce koncentracji szlachty powiatu nowogródzkiego na wyprawę przeciwko Kozakom Nalewajki, na którą to koncentrację stawiły się sotnie m.in. Augustyna Czarkowskiego, Hrehora Wnichowskiego, Adama Chreptowicza, Marina Okunia, Mikołaja Woyny^[3].

Prawa miejskie magdeburskie nadał miejscowości król Polski Jan II Kazimierz Waza w 1652^[4].

W latach 1919–1920 pod zarządem polskim, przynależał administracyjnie do powiatu słuckiego okręgu mińskiego Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich.

Do początku lat 20. XX wieku w Kopylu stał katolicki kościół św. Rocha. Po włączeniu miasta do Białoruskiej SRR bolszewicy zamknęli, a potem zburzyli kościół. Na początku lat 30. na jego miejscu został wzniesiony budynek rejonowego oddziału NKWD. Zdaniem historyków w jego piwnicach wykonywano wyroki śmierci. Ze względu na pograniczny charakter, w mieście dokonywano wysiedleń i represji ludności polskiej oraz szczególnie prześladowano przeciwników politycznych. Swoje apogeum represje osiągnęły na przełomie 1937 i 1938 roku. Według oficjalnych danych w tym okresie w Kopylu i jego otoczeniu rozstrzelano 83 osoby, jednak zdaniem historyków, liczba ta była większa. Budynek NKWD w Kopylu został zniszczony w czasie niemieckiej okupacji w latach 1941–1944 i już go nie odbudowano^[5].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1500 osób. 23 lipca 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano. Sprawcami zbrodni byli Niemcy oraz białoruska policja i bałtyckie formacje SS^[6].

Pomniki

Krzyż ofiar represji lat 20.–80. – drewniany, sześciometrowy, sześcioramienny krzyż z napisem w języku białoruskim: Swiataja pamiać / achwiaram / represij / 20–80 hadou. / Udziacznyja / naszczadki (pol. Święta pamięć ofiarom represji lat 20.–80. Wdzęczni potomkowie). Znajduje się na placu Lenina, na miejscu dawnego budynku NKWD^[5].

Tablica pamiątkowa poświęcona Zmicierowi Żyłunowiczowi – znajduje się na ścianie domu, w którym się urodził, na ul. Żyłunowicza 39. Została umieszczona w 1995 roku z inicjatywy administracji rejonu kopylskiego. Znajduje się na niej napis w języku białoruskim: U hetym domie naradziusia wiadomy piśmiennik i hramadska-palityczny dziejacz, starszynia rewalucyjnaha rabocza-sialanskaha urada Biełarusi 1919 h. / Ciszka Hartny (Z. H. Żyłunowicz) 1887–1937 (pol. W tym domu urodził się znany pisarz i działacz społeczno-polityczny, przewodniczący rewolucyjnego robotniczo-chłopskiego rządu Białorusi 1919 r. / Ciszka Hartny (Z. H. Żyłunowicz) 1887–1937)^[7].

Urodzeni w Kopylu

Zmicier Żyłunowicz – białoruski pisarz i poeta, działacz narodowy i komunistyczny.
Dzmitryj Czarnuszewicz – białoruski językoznawca i działacz komunistyczny.
Mendele Mojcher Sforim – najstarszy z klasyków nowoczesnej literatury jidysz, jeden z pionierów nowożytnej literatury hebrajskiej.

Galeria

Budynek w miejscu dawnego kościoła Apostołów Piotra i Pawła
Współczesny kościół śś. Piotra i Pawła
Lokalne muzeum krajoznawcze
Gmach administracji
Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego

Przypisy

↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 100.
↑ Acta historica res gestas Kozacorum Ukrainensium illustrantia, tom I, Lwów 1908
↑ Kopyl, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 387 .
↑ ^a ^b Heidenreich 2011 ↓, s. 197–198.
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1212 .
↑ Heidenreich 2011 ↓, s. 196–197.

Bibliografia

RonnyR. Heidenreich RonnyR., Miescy pamiaci achwiar kamunizmu ŭ rehijonach. Centralnaja Biełaruś. Minskaja wobłasć, [w:] Anna Kaminski (red.), Miescy pamiaci achwiarau kamunizmu u Biełarusi, Lipsk: Fundacja Badań nad Dyktaturą SED, 2011 [zarchiwizowane z adresu 2015-06-11] (biał.).

Linki zewnętrzne

Kopyl, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 386 .

[1] Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).

[2] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 100.

[3] Acta historica res gestas Kozacorum Ukrainensium illustrantia, tom I, Lwów 1908

[SgKP387-4] Kopyl, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 387 .

[CITEREFHeidenreich2011197–198-5] Heidenreich 2011 ↓, s. 197–198.

[6] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1212 .

[CITEREFHeidenreich2011196–197-7] Heidenreich 2011 ↓, s. 196–197.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Obwód brzeski	Więzienie w Pińsku Wólka Horodyszczańska
Obwód grodzieński	Więzienie w Oszmianie
Obwód homelski	Sobór św. Michała Archanioła w Mozyrzu Rudnia Las Szczakatowski
Obwód miński	Borysowska Bateria Park Czeluskińców Czerwień Kalita Kasuta Kopyl Kuropaty Łoszycki Jar Błagowszczyzna Masiukowszczyzna Mińska Fabryka Traktorów Cmentarz Kalwaryjski w Mińsku Areszt NKWD w Mińsku Sosenka Tarasowo Urucze Więzienie w Wilejce Zamek Piszczałowski
Obwód mohylewski	Kamieniołom k. Mohylewskich Zakładów Mięsnych Waschod
Obwód witebski	Klasztor Bazylianów w Berezweczu Bielczyca Las Borek Chajsy Ciepły Las Sobór Narodzenia NMP w Głębokiem Kobylacka Góra Mikałajewa Mohylewska Szosa Palai Sobór Zaśnięcia NMP w Witebsku

Przynależność wojewódzka	gubernia mińska (do 1917) okręg miński pod ZCZW (1919–20) i TZTPiE (1920)
Miasta (1919–20)	Kleck (do 1919 →) Kopyl Lachowicze (do 1919 →) Nieśwież (do 1919 →) Siemieżewo Słuck Starobin
Gminy wiejskie (1919–20)	Bystrzyca Carewo Cimkowicze Czaplice Howiezna (do 1919 →) Hresk Hrozów Hrycewicze (→) Kijewicze Kleck (do 1919 →) Kruhowicze (do 1920 →/→) Lachowicze (do 1919 →) Łań (do 1919 →) Milkowicze Niedźwiedzice (do 1919 →) Pociejki Pohost Pukowo Romanów Siniawka (do 1919 →) Słuck Starobin Teladowicze (→) Wyzna Zaostrowiecze (→)