French
DeutschKuńkowce (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia
| gmina wiejska | |||||
| 1934–1941 i 1944–1954 [1] | |||||
 | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | 1934–39: lwowskie | ||||
| Powiat | 1934–39: przemyski | ||||
| Siedziba | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||||
| |||||
Kuńkowce – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934–1941 i 1944–1954 w woj. lwowskim, dystrykcie krakowskim i woj. rzeszowskim (dzisiejsze woj. podkarpackie). Siedzibą gminy były Kuńkowce.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gmina zbiorowa Kuńkowce została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie przemyskim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bełwin, Korytniki, Kuńkowce, Łętownia, Ostrów, Ujkowice i Wapowce[2].
Po wybuchu II wojny światowej obszary na zachód od Linii Mołotowa znalazły się pod okupacją niemiecką, w tym cała gmina Kuńkowce, stając się obszarem przygranicznym z ZSRR. 12 grudnia 1939 Niemcy utworzyli Landkreis Jaroslau w dystrykcie krakowskim, w skład którego weszła gmina Kuńkowce, do której dołączono także gromadę Krasice ze zniesionej gminy Olszany (której pozostały obszar wszedł w skład ZSRR)[3][4][5].
Wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941 tereny radzieckiego obwodu lwowskiego zostały zajęte przez wojska niemieckie, a Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa (GG). Na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941 prawie cały obszar Galicji Wschodniej utworzył nowy dystrykt o nazwie Dystrykt Galicja, jednak prawobrzeżny obszar przedwojennego powiatu przemyskiego włączono do dystryktu krakowskiego, tworząc z nich Landkreis Przemysl. W związku z utworzeniem Landkreis Przemysl, dołączono do niego południowe gminy Landkreis Jaroslau (stanowiące lewobrzeżną część przedwojennego powiatu przemyskiego), w tym cały obszar przedwojennej gminy Kuńkowce. Równocześnie zwiększono znacznie obszar miasta Przemyśla, włączając do niego m.in. Kuńkowce. Pozbawiona siedziby gminy Kuńkowce utraciła sens bytu i została zniesiona, a jej obszar podzielono następująco[6]:
- gromady Ostrów i Kuńkowce włączono do miasta Przemyśla (przejętego od ZSRR),
- gromadę Krasice włączono z powrotem do reaktywowanej gminy Olszany (przejętej od ZSRR),
- gromadę Ujkowice włączono do gminy Orzechowce (dotychczas w Landkreis Jaroslau),
- gromady Bełwin, Korytniki, Łętownia i Wapowce włączono do gminy Krzywcza (dotychczas w Landkreis Jaroslau);
- nieco później, z początkiem 1942 roku, gromady Bełwin i Łętownia weszły w skład utworzonej przez hitlerowców gminy Przemyśl[7].
Po zajęciu prawobrzeżnych terenów Landkreis Przemysl przez Armię Czerwoną 23 lipca 1944, zostały one włączone ponownie do ZSRR (reaktywowano tam m.in. rejon przemyski), w tym prawobrzeżny Przemyśl, przez co nastąpił rozpad utworzonego przez hitlerowców Wielkiego Przemyśla[8]. Kuńkowce z Ostrowem zostały znów od niego odłączono, co podyktowało reaktywowanie gminy Kuńkowce w wyzwolonym powiecie jarosławskim, dołączając do niej jej prawie wszystkie oryginalne gromady (z gminy Krzywcza i ze zniesionej gminy Przemyśl)[9]; jedynie Ujkowice pozostały w gminie Orzechowce, a do gminy Kuńkowce dołączono z powrotem gromadę Krasice ze zniesionej gminy Olszany, i tak już pozostało po wojnie[7].
W marcu 1945, w wyniku wytyczenia granicy między ZSRR a Polską, zachodnia część rejonu przemyskiego powróciła do Polski[10], po czym reaktywowano powiat przemyski po obu stronach Sanu (w zasadzie w przedwojennych granicach oprócz tych obszarów, które pozostały w ZSRR). W skład reaktywowanego powiatu przemyskiego weszła więc także gmina Kuńkowce[7]. Powiat przemyski należał od 8 sierpnia 1945 do nowego woj. rzeszowskiego[11][12].
Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 7 gromad: Bełwin, Korytniki, Krasice, Kuńkowce, Łętownia, Ostrów i Wapowce[13].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[14]. Obszar zniesionej gminy wszedł w skład nowych gromad Kuńkowce (Bełwin, Kuńkowce, Łętownia, Ostrów i Wapowce), Krasiczyn (Korytniki) i Rokszyce (Krasice)[15]
Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[16] a jej dawny obszar wszedł w skład gmin Przemyśl i Krasiczyn[17].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 548
- ↑ Gemeindekarte des Generalgouvernements für die besten polnischen Gebiete (1940).
- ↑ Kreishauptmannschaft Jaroslau
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
- ↑ Verordnungsblatt des Generalgouverneurs für die Besetzten Polnischen Gebiete / hrsg. vom Amt des Generalgouverneurs.
- ↑ a b c Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948, s. 167
- ↑ Jan Różański – "Przemyśl w latach drugiej wojny światowej", w: "Tysiąc lat Przemyśla" tom II, PWN, Warszawa Kraków 1974
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
- ↑ 1944 рік в історії (history.org.ua)
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
- ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej – 1948 r.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 30/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu przemyskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).