Jasnotowce – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jasnotowce
	; Jasnota biała
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
	Nazwa systematyczna
	Lamiales Bromhead; Mag. Nat. Hist., ser. 2, 2: 210. Apr 1838
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Jasnotowce, wargowce (Lamiales Bromhead) – rząd roślin okrytonasiennych z kladu astrowych (ang. asterids) czy też szeroko ujmowanego nadrzędu astropodobnych Asteranae. Rośliny tu zaliczane wyewoluowały około 97 milionów lat temu^[3]. Należy tu 12,5% współczesnych gatunków dwuliściennych właściwych (ang. eudicots)^[3], zaliczanych do 25 rodzin (według systemu APG IV z 2016), ok. 1060 rodzajów i ok. 23.810 gatunków^[2]. Klasyfikacja rodzin i przynależność do nich rodzajów uległa istotnym zmianom w wyniku zastosowań na wielką skalę badań genetycznych DNA w badaniach powiązań filogenetycznych. Większość jasnotowców to rośliny zielne lub krzewiaste o liściach naprzeciwległych i kwiatach grzbiecistych, często dwuwargowych. Pod względem chemicznym rośliny te cechują się obecnością werbaskozydów, które działają przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie^[3], i brakiem irydoidów^[2].

Morfologia

Większość jasnotowców to rośliny zielne lub krzewiaste^[2]. Liście mają najczęściej naprzeciwległe. Kwiaty często okazałe, o symetrii grzbiecistej, zebrane w kwiatostany wierzchotkowate, nierzadko tworzące kwiatostany złożone. Kielich zwykle jest zrosłodziałkowy i trwały^[2]. Korona zrosłopłatkowa, często dwuwargowa, z nitkami pręcików przyrastającymi do rurki korony^[3]. U połowy gatunków owoce zawierają liczne i drobne nasiona, u pozostałych, mimo że nasion zwykle jest niewiele, także są one niewielkie^[2].

Systematyka

Pozycja systematyczna rzędu według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

Jeden z rzędów z grupy astrowych roślin okrytonasiennych. Grupa siostrzana dla ogórecznikowców Boraginales.

←

dereniowce Cornales

wrzosowce Ericales

?

Icacinales

?

Vahliales

Metteniusales

gariowce Garryales

goryczkowce Gentianales

psiankowce Solanales

	ogórecznikowce Boraginales

	jasnotowce Lamiales

ostrokrzewowce Aquifoliales

astrowce Asterales

twardziczkowce Escalloniales

Bruniales

selerowce Apiales

	Paracryphiales

	szczeciowce Dipsacales

Podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

jasnotowce

Plocospermataceae

	Carlemanniaceae

	Oleaceae oliwkowate

Tetrachondraceae

Peltantheraceae

	Calceolariaceae

	Gesneriaceae ostrojowate

Plantaginaceae babkowate

Scrophulariaceae trędownikowate

Stilbaceae

	Byblidaceae byblisowate

	Linderniaceae linderniowate

	Pedaliaceae połapkowate, sezamowate

	Martyniaceae martyniowate

	Acanthaceae akantowate

Bignoniaceae bignoniowate

	Schlegeliaceae

	Lentibulariaceae pływaczowate

	Thomandersiaceae

	Verbenaceae werbenowate

Lamiaceae jasnotowate

Mazaceae

Phrymaceae

	Paulowniaceae paulowniowate

	Orobanchaceae zarazowate

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 555–557. ISBN 978-1-84246-634-6.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[maarten-3] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 555–557. ISBN 978-1-84246-634-6.

[1]

[2]

[3]