Ludwik Wirtemberski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ludwik Wirtemberski

Data i miejsce urodzenia	30 sierpnia 1756 Trzebiatów
Data i miejsce śmierci	20 września 1817 Kirchheim unter Teck
Ojciec	Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski
Matka	Fryderyka Dorota Zofia z Brandenburgii-Schwedt
Żona	Maria Czartoryska, Henrietta z Nassau-Weilburg
Dzieci	Adam, Maria Dorota, Amelia, Paulina, Elżbieta Aleksandra, Aleksander Paweł
Odznaczenia

Ten artykuł dotyczy Ludwika Fryderyka, księcia Wirtembergii. Zobacz też: inni książęta wirtemberscy o tym imieniu.

Ludwig Friedrich Alexander von Württemberg (ros. Людвиг Фридрих Александр Вюртембергский), spolszczany jako Ludwik Fryderyk Aleksander Wirtemberski (ur. 30 sierpnia 1756 w Trzebiatowie, zm. 20 września 1817 Kirchheim unter Teck) – książę Wirtembergii i do 1802 r. – Montbéliard, generał en chef Armii Wielkiego Księstwa Litewskiego na początku wojny polsko-rosyjskiej 1792, generał lejtnant komenderujący Dywizją Małopolską w latach 1790–1792, generał major wojsk pruskich, generał kawalerii armii Imperium Rosyjskiego od 1795 roku, feldmarszałek wirtemberski^[1].

Jego ojcem był Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski, matką pruska księżniczka Fryderyka Zofia, był więc siostrzeńcem króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego. Brat króla Fryderyka I Wirtemberskiego oraz żony następcy tronu Rosji, potem carycy, Marii Fiodorownej, a także arcyksiężnej Elżbiety, żony Franciszka II Habsburga, późniejszego cesarza. Służył w armii pruskiej, gdzie doszedł do rangi generała majora. Dzięki małżeństwu z późniejszą pisarką Marią Czartoryską (córką twórczyni romantycznych Puław, Izabeli z Flemingów Czartoryskiej) uzyskał polski indygenat. Następnie, w 1790 roku, król mianował go generałem lejtnantem.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej 1792 okazał się zdrajcą, zależnym od spokrewnionych z nim obcych dworów, umyślnie zaniedbując przygotowania do walki pod pozorem ciężkiej choroby – pomiędzy atakami febry miały mu dolegać 30-godzinne konwulsje i dreszcze. W ręce polskie w Łomży dostała się jego korespondencja z Prusakami, w której pisał, że jego niedyspozycja jest udawana, a on sam nie będzie stawiał oporu uderzającej na Rzeczpospolitą armii rosyjskiej. Po ujawnieniu tej korespondencji ozdrowiały książę ruszył od razu do swoich obowiązków względem korpusu litewskiego, jednak 1 czerwca 1792 r. został zdymisjonowany. Na wieść o jego zdradzie Maria Czartoryska przysłała mu list rozwodowy^[2].

Para miała jednego syna księcia Adama Wirtemberskiego (1792–1847).

28 stycznia 1797 roku ożenił się ponownie z Henriettą z Nassau-Weilburg, a w 1798 r. kupił majątek w Wolanach w hrabstwie kłodzkim, gdzie zamieszkał w pałacu, zbudowanym przez feldmarszałka Georga Oliviera Wallisa. Para miała pięcioro dzieci^[2]:

1. Maria Dorota Wirtemberska (1797–1855) – żona arcyksięcia Józefa Habsburga, palatyna Węgier (1776–1847), protoplastka Jana Karola z Hiszpanii
2. Amelia Wirtemberska (1799–1848) – żona księcia Józefa Wettyna z Saksonii-Altenburga (1789–1868), protoplastka królów Grecji, Filipa Mountbattena, małżonka królowej Elżbiety II i Zofii, żony Jana Karola Hiszpańskiego
3. Paulina Wirtemberska (1800–1873) – wyszła za mąż w 1820 za swojego kuzyna króla Wilhelma I Wirtemberskiego
4. Elżbieta Aleksandra Wirtemberska (1802–1864) – żona księcia Wilhelma Ludwika Augusta Badeńskiego (1792–1859),
5. Aleksander Wirtemberski (1804–1885) – ożenił się z Claudiną Rhédey von Kis-Rhéde (związek morganatyczny), książę Wirtembergii; jego dzieci otrzymały tytuł „książąt Teck” od króla Wilhelma I Wirtemberskiego, poprzez Franciszka (1837–1900), ojca Marii Teck, przodek królowej Elżbiety II^[3].

Był krótko namiestnikiem Rygi. Zgodnie z życzeniem króla cała rodzina w 1807 r. musiała wrócić do Wirtembergii. Zmarł w wieku 61 lat w Kirchheim unter Teck niedaleko Stuttgartu.

Był protektorem i członkiem honorowym lóż wolnomularskich Augusta zu goldenen Krone i Julius zu Eintracht w 1775 roku^[4].

• Order Orła Złotego (Wirtembergia)^[5]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (Wirtembergia)^[5]
• Order św. Andrzeja (Rosja)^[5]
• Order św. Aleksandra (Rosja)^[5]
• Order św. Anny (Rosja)^[5]
• Order Orła Czarnego (Prusy)^[5]
• Order Orła Czerwonego (Prusy)^[5]
• Order Orła Białego (27 października 1784, Polska)^[5][6]
• Order św. Jana z Jerozolimy (Malta)^[5]

• Henryk Grzybowski. Właściciele pałacu na Wolanach i zaskakujące losy ich potomków…. „Ziemia Kłodzka”. 2009 (nr 187), s. 23–30. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka. ISSN 1234-9208. OCLC 499751393. 
• Henryk Grzybowski: Ludwik Wirtemberski. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 2 (K–M). Kłodzko–Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2009, s. 200–201. ISBN 978-83-60478-08-0.
• Henryk Grzybowski. Oni wszyscy z Wolan…. „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”. 2008 (nr 6–15). Oficyna Wydawnicza Brama, Kłodzko. ISSN 1232-0048. OCLC 749185061. brak numeru strony
• AdamA. Wolański AdamA., Wojna polsko-rosyjska 1792 r. TadeuszT. Rawski, Warszawa: Volumen, 1996, ISBN 83-85218-48-3, ISBN 83-11-08651-6, OCLC 830125290 . Brak numerów stron w książce