Mężczyzna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mężczyzna – dojrzały płciowo przedstawiciel gatunku Homo sapiens o płci męskiej^[1]. Przed osiągnięciem dorosłości człowiek płci męskiej określany jest jako chłopiec^[2]. Różnice w genotypie kobiety i mężczyzny determinują dymorfizm płciowy człowieka (→ chromosomy płci), gdyż zdecydowana większość mężczyzn ma chromosom X i chromosom Y^[3][4][5]. U mężczyzn zazwyczaj również występuje wyższy poziom androgenów i niższy estrogenów. Wyjątek od tego stanowią niektórzy transpłciowi i interpłciowi mężczyźni^[6][7].

 Zobacz też: Płeć człowieka.

Płeć człowieka determinowana jest w momencie zapłodnienia na podstawie materiału genetycznego znajdującego się wewnątrz plemnika. Jeśli plemnik noszący chromosom Y zapłodni komórkę jajową, potomstwem zazwyczaj będzie samiec (o chromosomach XY). Osoby, których anatomia lub struktura chromosomów jest różna od typowo męskiej i typowo żeńskiej, są określane jako osoby interpłciowe^[8].

W przypadku mężczyzn, do pierwszorzędnych cech płciowych zalicza się penisa i jądra. Pierwszorzędne cechy płciowe to cechy, które są obecne przy urodzeniu i stanowią nieodłączną część procesu reprodukcyjnego. Do drugorzędnych cech płciowych, które są specyficzne dla mężczyzn, należą: włosy na twarzy, włosy na klatce piersiowej, szersze ramiona, powiększona krtań (tzw. jabłko Adama) i głos wyraźnie niższy od głosu dziecka lub kobiety^[9][10][11]. Drugorzędne cechy płciowe są to cechy, które pojawiają się u ludzi w okresie dojrzewania^[12][13].

U mężczyzn wartość wskaźnika długości palców 2D:4D jest zwykle niższa niż u kobiet^[14][15].

 Główny artykuł: Męski układ płciowy.

Męski układ rozrodczy obejmuje zewnętrzne i wewnętrzne narządy płciowe. Męskie genitalia są zbudowane z penisa, męskiej cewki moczowej i moszny, podczas gdy męskie genitalia wewnętrzne składają się z jąder, prostaty, najądrza, pęcherzyka nasiennego, nasieniowodów, naczyń włosowatych, przewodu ejakulacyjnego i gruczołu bulwiastego^[16].

 Osobny artykuł: Androgeny.

 Zobacz też: Transmężczyzna i Interpłciowość.

Jako mężczyźni może identyfikować się niewielki odsetek osób, którym po urodzeniu przypisano płeć żeńską, są oni zazwyczaj określani jako transmężczyźni^[17]. Z kolei niektóre osoby, którym w momencie urodzenia przypisano płeć męską, mogą identyfikować się jako kobiety (zazwyczaj określane jako transkobiety)^[17]. Niektóre osoby, którym w momencie urodzenia przypisano płeć męską, mogą również identyfikować się jako niebinarne^[17].

Męska seksualność i pociąg są zróżnicowane pomiędzy poszczególnymi osobami, a na zachowania seksualne mężczyzn może wpływać wiele czynników, w tym uwarunkowania ewolucyjne, osobowość, wychowanie i kultura. Chociaż większość mężczyzn ma orientację heteroseksualną, to jednak istotne mniejszości są homoseksualne lub biseksualne^[18]. Niektórzy mężczyźni identyfikują się jako przeważnie hetero (ang. mostly straight lub heteroflexible)^[19][20][21].

 Osobny artykuł: Różnice psychologiczne między płciami.

Tę sekcję należy dopracować:

od 2020-03 → usunąć/zweryfikować prawdopodobną twórczość własną,
od 2020-03 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Różnice między mężczyzną a kobietą zmieniają się w czasie. Na przykład w zdolnościach matematycznych nie ma istotnych różnic między chłopcami a dziewczynkami do piętnastego roku życia. Powyżej tego wieku dziewczynki nieco lepiej rozwiązują proste zadania, jednak nie wykryto różnic w zadaniach bardziej złożonych. Jeśli porównywane są osoby (kobiety i mężczyźni) o wysokich zdolnościach ogólnych, to przewaga mężczyzn w uzdolnieniach matematycznych narasta. Okazało się także, że dawniej różnice w tych zdolnościach były znacznie większe niż dzisiaj^[22]. Jednocześnie jednak okazuje się, że przekonania ludzi co do różnic w uzdolnieniach matematycznych mężczyzn i kobiet są znacznie większe niż rzeczywiste różnice w tych uzdolnieniach (stereotyp płci). Ponadto należy zauważyć, że różnice te nie dotyczą każdego mężczyzny w porównaniu z każdą kobietą, a jedynie wskazują na większy odsetek mężczyzn niż kobiet (lub odwrotnie) lepiej uzdolnionych w określonej dziedzinie. Dlatego zdarzają się kobiety wybitnie uzdolnione matematycznie oraz mężczyźni wybitnie uzdolnieni np. w sztukach plastycznych. Danych o różnicach między płciami dostarcza więc porównanie nie jednostek, a odsetek osób każdej z płci wykazujących określone zdolności.

Mężczyźni w porównaniu z kobietami wypadają lepiej w: zdolnościach przestrzennych (rotacje umysłowe, wyobrażenie przestrzeni, spostrzeganie przestrzeni). Gorzej w zdolnościach werbalnych (produkowanie mowy, błędy ortograficzne, zdolności językowe).

Wiele zależy tu od wieku badanych, statystycznego zdefiniowania pojęcia „istotna różnica” oraz do określenia poszczególnych typów zdolności.

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Pod względem osobowości mężczyźni mają przewagę w: asertywności^[23], samoocenie (małe różnice), zadowoleniu z własnego ciała.

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Mężczyźni uzyskują znacznie lepsze wyniki w: prędkości rzucanego obiektu, długości rzutu, skoku w dal, szybkości biegu, sile chwytu dłoni.

Istnieje wiele dyskusji na temat różnic w psychice u statystycznego mężczyzny i statystycznej kobiety. Jeden z punktów widzenia wywodzi się psychologii ewolucyjnej (zobacz też: hipoteza łowiecka, hipoteza sawanny, hipoteza zbieracka, hipoteza czyszczenia), która zakłada, że różnice w rolach, jakie pełnili mężczyźni i kobiety w społecznościach pierwotnych, przyczyniły się do wykształcenia m.in. różnic płciowych.

Innym punktem widzenia jest podejście kulturowe, które zakłada, iż pozycje społeczne są narzucone w kulturze, w której wychowuje się chłopiec (zobacz: stereotyp płciowy). Społecznymi aspektami płci zajmuje się dziedzina gender studies. Jeszcze inne podejście mówi (teoria strukturalno-społeczna), że różnice w zachowaniach oraz cechach psychologicznych mężczyzn i kobiet mają swoje źródło w odmiennych rolach, jakie z konieczności pełnią zarówno kobiety (tylko kobieta może rodzić dzieci i karmić je piersią) i mężczyźni. Omówienie tych teorii zobacz: atrakcyjność fizyczna.

 Osobny artykuł: Przemoc wobec mężczyzn.

 Osobny artykuł: męskość.

Zobacz hasło mężczyzna w Wikisłowniku

Zobacz kolekcję cytatów o mężczyźnie w Wikicytatach

Zobacz multimedia związane z tematem: Mężczyzna

• andropauza
• patriarchat
• mizoandria
• maskulinizm
• maskulinizacja
• machismo
• ruch praw mężczyzn