Milan Piroćanac – Wikipedia, wolna encyklopedia

Milan Piroćanac

Милан Пироћанац

Data i miejsce urodzenia	7 stycznia 1837 Jagodina
Data i miejsce śmierci	1 marca 1897 Belgrad
Premier Serbii
Okres	od 2 listopada 1880 do 3 października 1883
Przynależność polityczna	Serbska Partia Postępowa
Poprzednik	Jovan Ristić
Następca	Nikola Hristić
Minister sprawiedliwości
Okres	od 1880 do 1881
Poprzednik	Jovan Avakumović
Następca	Dimitrije Radović
Minister spraw zagranicznych
Okres	od 25 listopada 1874 do 20 stycznia 1875
Poprzednik	Jovan Marinović
Następca	Milan Bogićević
Multimedia w Wikimedia Commons

Milan Piroćanac (cyr. Милан Пироћанац; ur. 7 stycznia 1837 w Jagodinie, zm. 1 marca 1897 w Belgradzie^[1]) – serbski polityk, prawnik i dyplomata, pierwszy premier Królestwa Serbii (1880-1883), minister spraw zagranicznych Serbii (1874-1875), minister sprawiedliwości Serbii (1880–1881).

Był synem urzędnika Stevana Nedeljkovicia i Milicy. Ukończył szkołę w Jagodinie, a następnie uczył się w gimnazjach w Kragujevacu i w Belgradzie^[1]. Od czasów szkolnych posługiwał się nazwiskiem Piroćanac (ojciec Milana urodził się w Pirocie). W 1860 ukończył studia prawnicze w Paryżu. Studia kontynuował w Heidelbergu, powrócił do kraju w roku 1861^[2].

Po powrocie do kraju Piroćanac rozpoczął pracę w ministerstwie spraw zagranicznych, dzięki wsparciu Iliji Garašanina. W 1866 wyjechał do Cetinja, gdzie był przedstawicielem władz serbskich przy księciu Mikołaju^[1]. Powrócił do kraju w roku 1868 poświęcając się pracy sędziego. W 1872 mianowany sędzią Sądu Apelacyjnego w Belgradzie. W roku 1874 objął stanowisko ministra spraw zagranicznych w gabinecie Jovana Marinovicia, po dymisji rządu w 1875 powrócił do pracy w Sądzie Apelacyjnym^[1].

W 1880 założył Serbską Partię Postępową, złożoną z polityków skupionych wokół pisma Videlo. Program partii zakładał wierność władcy Serbii i realizację haseł "prawo, wolność i postęp"^[1]. W październiku 1880 został zaproszony przez księcia Milana Obrenovicia do sformowania nowego rządu. Przez trzy lata rząd Piroćanca dokonał kilku znaczących reform w zakresie szkolnictwa (wprowadzenie obowiązkowego nauczania na poziomie podstawowym, nowe programy nauczania), a także doprowadził do uchwalenia ustawy o niezależności sędziów i prawa prasowego^[2]. Rząd Piroćanaca rozpoczął budowę strategicznych linii kolejowych łączących Belgrad z Niszem i z Pirotem. W polityce zagranicznej nastąpiło zbliżenie z Austro-Węgrami, co potwierdził dwustronny układ handlowy i wsparcie finansowe serbskiego budżetu. Poparcie Wiednia okazało się także kluczowe dla proklamowania Królestwa Serbii i koronacji Milana I na pierwszego od czasów średniowiecza króla Serbii^[1].

We wrześniu 1883 rząd Pećanaca podał się do dymisji, po porażce jego ugrupowania w wyborach parlamentarnych. Kryzys orientacji austro-węgierskiej w polityce serbskiej był związany z polityką Wiednia wobec Bośni i Hercegowiny i okupacją tego terytorium, co w Belgradzie odczytano jako zagrożenie dla bezpieczeństwa Królestwa Serbii^[1]. Piroćanac kierował Partią Postępową do roku 1886, kiedy podał się do dymisji i wycofał się z życia politycznego. Przez ostatnie lata życia wykonywał zawód prawnika, współpracując z firmami zagranicznymi, działającymi w Belgradzie^[1]. Był autorem pamfletów politycznych, pisanych pod pseudonimem Stefan Bratimić. Zmarł w 1897 w Belgradzie i został pochowany na Nowym Cmentarzu (Novo Groblje)^[2].

• 1892: Medjunarodni položaj Srbije, Beograd 1892.
• 1895: Knez Mihailo i zajednička radnja balkanskih naroda
• 1896: Beleške povodom jedne diplomatske istorije (reprint 2004)

Był dwukrotnie żonaty (Amalja z d. Milovanović, Jelena z d. Janković), miał pięcioro dzieci (córkę i czterech synów).

• Крста Цицварић. srpskaenciklopedija.org. [dostęp 2021-12-05]. (serb.).