Naczelny Sąd Administracyjny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Naczelny Sąd Administracyjny
	; Kompleks Naczelnego Sądu Administracyjnego (z lewej) i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Obszar właściwości	Rzeczpospolita Polska
Podstawa prawna	Konstytucja RP, Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Instancja wyższa wobec	wojewódzkie sądy administracyjne
	Organizacja wewnętrzna
Przewodniczy	Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego
Pozostałe organy	Prezes NSA; Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA; Kolegium NSA
	Funkcjonowanie
Okres funkcjonowania	od 1 września 1980
Siedziba	Warszawa
Język urzędowy	język polski
	Strona internetowa
	Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Polska Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Polski System prawny Konstytucja Ustrój polityczny Władza ustawodawcza Sejm RP Posłowie X kadencji Marszałek Sejmu: Szymon Hołownia Senat RP Senatorowie XI kadencji Marszałek Senatu: Małgorzata Kidawa-Błońska Władza wykonawcza Prezydent: Andrzej Duda Prezes Rady Ministrów: Donald Tusk Rada Ministrów: Trzeci rząd Donalda Tuska Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Pierwszy Prezes: Małgorzata Manowska Naczelny Sąd Administracyjny prezes: Jacek Chlebny Trybunał Konstytucyjny prezes: Bogdan Święczkowski Trybunał Stanu Małgorzata Manowska Krajowa Rada Sądownictwa przewodnicząca: Dagmara Pawełczyk-Woicka Kontrola państwowa Najwyższa Izba Kontroli Marian Banaś Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek Rzecznik Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Maciej Świrski Finanse Narodowy Bank Polski Adam Glapiński Rada Polityki Pieniężnej Samorząd terytorialny Samorząd gminny Samorząd powiatowy Samorząd województwa Podział administracyjny Polski Partie polityczne Kluby parlamentarne tworzą lub współtworzą: Prawo i Sprawiedliwość Suwerenna Polska Koalicja Obywatelska Platforma Obywatelska Nowoczesna Inicjatywa Polska Zieloni RS Agrounia Tak Lewica Nowa Lewica Lewica Razem Polska Partia Socjalistyczna Unia Pracy Polska 2050 Polskie Stronnictwo Ludowe Centrum dla Polski Unia Europejskich Demokratów Konfederacja Wolność i Niepodległość Nowa Nadzieja Ruch Narodowy Konfederacja Korony Polskiej Koło poselskie tworzy: Kukiz’15 Komitety ogólnopolskie, które nie przekroczyły progu w wyborach do Sejmu w 2023 roku: Bezpartyjni Samorządowcy Polska Jest Jedna Wybory Wybory parlamentarne: 2023 Wybory prezydenckie: 2020 Wybory do PE: 2024 Wybory samorządowe: 2024 Referenda: 2023 Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych minister: Radosław Sikorski Ambasadorowie Polski Placówki dyplomatyczne Komitet ds. Europejskich Parlamentarne Komisje Spraw Zagranicznych Sejmowa Senacka Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) – organ sądowy ostatniej instancji sprawujący kontrolę sądową nad funkcjonowaniem i bezczynnością administracji publicznej pod względem zgodności z Konstytucją RP, prawem unijnym i międzynarodowym, ustawami i rozporządzeniami. Kontroli tej podlegają organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego i zawodowego oraz pozostałe podmioty w zakresie wykonywania funkcji administracji publicznej.

Akty normatywne o największym znaczeniu dla NSA

Konstytucja RP – art. 184 i 185
ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1267)
ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2024 r. poz. 935)
ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1271)

Kompetencje

Zgodnie z art. 15 § 1 w związku z art. 4 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Naczelny Sąd Administracyjny:

rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych,
podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych,
podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie administracyjnosądowej,
rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej,
rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy odrębnych ustaw.

Organy

Organami NSA są^[1]:

Skład osobowy NSA w 2009 roku wynosił 85 sędziów^[2].

Prezesi NSA

1980–1981 – Sylwester Zawadzki
1982–1992 – Adam Zieliński
od 22 maja 1992 do 21 maja 2004 – Roman Hauser
od 22 maja 2004 do 22 maja 2010 – Janusz Trzciński
od 23 maja 2010 do 5 listopada 2015 – Roman Hauser
- od 6 listopada 2015^[3] do 17 lutego 2016^[4] – urząd opróżniony – Marek Zirk-Sadowski jako wykonujący obowiązki Prezesa NSA
od 17 lutego 2016 do 17 lutego 2022 – Marek Zirk-Sadowski
od 18 lutego 2022 – Jacek Chlebny^[5]^[6]^[7]

Historia

Naczelny Sąd Administracyjny powołany został ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o NSA oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego^[8], pracę rozpoczął 1 września tegoż roku. Powstanie NSA oznaczało realizację, pojawiających się już od lat czterdziestych, postulatów przywrócenia sądowej kontroli nad administracją. Kontrola ta, tak samo jak kontrola sprawowana w okresie międzywojennym przez Najwyższy Trybunał Administracyjny, była oparta na modelu kontroli instancyjnej. Od początku swego istnienia NSA ma swoją siedzibę w Warszawie (ul. Gabriela Piotra Boduena 3/5).

Do roku 2003 w niektórych większych miastach funkcjonowały Ośrodki Zamiejscowe NSA, obejmujące obszarem swojej właściwości jedno lub kilka województw. W dniu 11 maja 1995 r. uchwalona została nowa ustawa o NSA^[9], która także utrzymywała model jednoinstancyjny. Obecny kształt NSA nadała reforma z 2002 roku, będąca wymogiem art. 176 ust. 1 w zw. z art. 236 ust. 2 Konstytucji.

Dawne Ośrodki Zamiejscowe NSA zostały przekształcone w wojewódzkie sądy administracyjne, orzekające w I instancji, a NSA najczęściej orzeka jako sąd II instancji.

Izby NSA

W obrębie NSA występują trzy Izby: Finansowa, Gospodarcza i Ogólnoadministracyjna. Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes wyznaczony przez Prezesa NSA. Prezes NSA, za zgodą Kolegium NSA, tworzy i znosi wydziały w Izbach.

Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia

Wydatki i dochody Naczelnego Sądu Administracyjnego są realizowane w części 05 budżetu państwa^[10].

W 2018 wydatki NSA wyniosły 448,18 mln zł, a dochody 51,1 mln zł^[11]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 2274 osoby, a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 10 887 zł (w tym sędziów 21 512 zł)^[12].

W ustawie budżetowej na 2019 wydatki NSA zaplanowano w wysokości 524,79 mln zł, a dochody 53,5 mln zł^[13].

Baza orzeczeń

Naczelny Sąd Administracyjny publikuje Centralną Bazę Orzeczeń Sądów Administracyjnych^[14]. W bazie tej znaleźć można pełny tekst wyroków i postanowień (z uzasadnieniami) NSA i wszystkich wojewódzkich sądów administracyjnych, jakie zostały wydane po 1 października 2007 r. oraz wybrane orzeczenia NSA z lat wcześniejszych, w szczególności orzeczenia publikowane. Baza stopniowo jest uzupełniana o teksty orzeczeń kończących postępowania administracyjnosądowe (wraz z ich uzasadnieniami), wydanych w okresie pomiędzy 1 stycznia 2004 r. a 30 września 2007 r. Baza ta ma charakter jedynie informacyjny i edukacyjny, nie jest oficjalnym publikatorem orzeczeń sądowych.

Przypisy

↑ Art. 31 ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych
↑ Skarga kasacyjna jednolicie rozumiana 2009-10-27 RP.pl
↑ W związku z wyborem na sędziego Trybunału Konstytucyjnego prof. Roman Hauser zrzekł się stanowiska Prezesa NSA. www.nsa.gov.pl. [dostęp 2016-02-17].
↑ Profesor Marek Zirk-Sadowski powołany na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. www.nsa.gov.pl. [dostęp 2016-02-17].
↑ Powołanie Prezesa NSA. nsa.gov.pl. [dostęp 2022-02-10].
↑ Prezydent wręczył akty powołania na stanowiska kierownicze w NSA i SN. prezydent.pl. [dostęp 2022-02-10].
↑ Prezydent wręczy akty powołania na stanowiska kierownicze w nsa i sn. prezydent.pl. [dostęp 2022-02-10].
↑ Dz.U. z 1980 r. nr 4, poz. 8
↑ Dz.U. z 1995 r. nr 74, poz. 368
↑ Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)
↑ Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r. (druk nr 3490). [w:] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. sejm.gov.pl, 30 maja 2019. s. 1/2, 2/7. [dostęp 2019-12-30].
↑ Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2018 r. w części 05 Naczelny Sąd Administracyjny. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2019. s. 26. [dostęp 2019-12-30].
↑ Ustawa budżetowa na rok 2019 z dnia 16 stycznia 2019 r.. [w:] Dz.U. poz. 198 [on-line]. isap.sejm.gov.pl, 1 lutego 2019. s. 10, 38. [dostęp 2019-12-30].
↑ Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych. orzeczenia.nsa.gov.pl. [dostęp 2016-02-17].

Linki zewnętrzne

[1] Art. 31 ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych

[2] Skarga kasacyjna jednolicie rozumiana 2009-10-27 RP.pl

[3] W związku z wyborem na sędziego Trybunału Konstytucyjnego prof. Roman Hauser zrzekł się stanowiska Prezesa NSA. www.nsa.gov.pl. [dostęp 2016-02-17].

[4] Profesor Marek Zirk-Sadowski powołany na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. www.nsa.gov.pl. [dostęp 2016-02-17].

[5] Powołanie Prezesa NSA. nsa.gov.pl. [dostęp 2022-02-10].

[6] Prezydent wręczył akty powołania na stanowiska kierownicze w NSA i SN. prezydent.pl. [dostęp 2022-02-10].

[7] Prezydent wręczy akty powołania na stanowiska kierownicze w nsa i sn. prezydent.pl. [dostęp 2022-02-10].

[8] Dz.U. z 1980 r. nr 4, poz. 8

[9] Dz.U. z 1995 r. nr 74, poz. 368

[10] Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)

[11] Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r. (druk nr 3490). [w:] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [on-line]. sejm.gov.pl, 30 maja 2019. s. 1/2, 2/7. [dostęp 2019-12-30].

[12] Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2018 r. w części 05 Naczelny Sąd Administracyjny. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2019. s. 26. [dostęp 2019-12-30].

[13] Ustawa budżetowa na rok 2019 z dnia 16 stycznia 2019 r.. [w:] Dz.U. poz. 198 [on-line]. isap.sejm.gov.pl, 1 lutego 2019. s. 10, 38. [dostęp 2019-12-30].

[14] Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych. orzeczenia.nsa.gov.pl. [dostęp 2016-02-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Kompleks Naczelnego Sądu Administracyjnego (z lewej) i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
Obszar właściwości	Rzeczpospolita Polska
Podstawa prawna	Konstytucja RP, Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
Instancja wyższa wobec	wojewódzkie sądy administracyjne
Organizacja wewnętrzna
Przewodniczy	Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego
Pozostałe organy	Prezes NSA Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA Kolegium NSA
Funkcjonowanie
Okres funkcjonowania	od 1 września 1980
Siedziba	Warszawa
Język urzędowy	język polski
Strona internetowa
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych