Narodowa Dyktatura – Wikipedia, wolna encyklopedia

Republika Portugalska
República Portuguesa
1926–1933
Herb Flaga
Herb Flaga
Hymn: A Portuguesa
(Portugalka)
Ustrój polityczny

republika

Konstytucja

Konstytucja Portugalii

Stolica

Lizbona

Data powstania

28 maja 1926

Data likwidacji

19 marca 1933

Prezydent

António Óscar de Fragoso Carmona

Premier

António de Oliveira Salazar

Powierzchnia

92 391 km²

Populacja (1930)
• liczba ludności


6 825 883

• gęstość

73,9 os./km²

Waluta

escudo

Język urzędowy

portugalski

Mapa opisywanego kraju
brak współrzędnych

Narodowa Dyktatura[1] (port. Ditadura Nacional[2]) – nazwa okresu w historii państwa portugalskiego, trwającego od 1926 do 1933 roku[1][2][3][4]. W okresie tym obowiązywała konstytucja z 1911 roku, w związku z czym oficjalną nazwą państwa była Republika Portugalska (port. República Portuguesa)[5]. W Portugalii istniał wtedy dyktatorski system rządów, sprawowanych przez wojskowych[6][7]. Dobiegł on końca wraz z uchwaleniem w 1933 roku nowej konstytucji, w oparciu o którą Portugalia stała się autorytarną republiką zwaną Nowym Państwem (port. Estado Novo)[6][4].

Zgodnie z treścią niektórych publikacji okres Narodowej Dyktatury (1926-1933) oraz okres istnienia Nowego Państwa (1933-1974) są zbiorczo określane mianem Drugiej Republiki Portugalskiej[8][9]; inne z kolei odnoszą tę nazwę wyłącznie do Nowego Państwa[3][10].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

28 maja 1926 roku komandor José Mendes Cabeçadas przekazał prezydentowi Pierwszej Republiki Portugalskiej Bernardino Machado petycję dotyczącą utworzenia niepartyjnego rządu[1][11]. W tym samym czasie generał Manuel Gomes da Costa rozpoczął w Bradze wojskowy zamach stanu, który poparła Narodowa Gwardia Republikańska[1]. Pucz obalił władze Republiki i wyniósł do władzy Costę. 9 lipca generałowie António Óscar de Fragoso Carmona oraz João José Sinel de Cordes odsunęli od władzy Costę i ogłosili prezydentem, premierem oraz ministrem wojny José Mendesa Cabeçadasa[1]. Niedługo później Carmona przejął urząd premiera, zaś w 1928 roku został prezydentem[12]. W tym samym roku Carmona w obliczu zbliżającego się kryzysu finansowego powierzył urząd ministra finansów profesorowi ekonomii uniwersytetu w Coimbrze António de Oliveirze Salazarowi[6].

Salazar, otrzymawszy pełne uprawnienia w zakresie wydatków zgromadził wokół siebie cywilną elitę intelektualistów i biurokratów mających nadzorować przebieg ożywienia gospodarczego[6]. Znakiem rozpoznawczym rządów Salazara stały się nadwyżki budżetowe, umożliwiające finansowanie programów socjalnych, dozbrojenie armii oraz rozbudowę infrastruktury. Rozwój ten sprawił, że współpracę z Salazarem podjęły różne partie polityczne i grupy interesu, w tym monarchiści, konserwatywni republikanie, faszyści, nacjonaliści, duchowni, przedsiębiorcy, posiadacze ziemscy i członkowie establishmentu wojskowego[6].

W 1930 roku Salazar na krótko objął funkcję ministra kolonii[13][14]. Wychodził on z założenia, że kolonie i ich relacje z Portugalią mają fundamentalne znaczenie dla politycznego i gospodarczego rozwoju Portugalii[14]. Podczas sprawowania urzędu przygotował składający się z 47 artykułów Akt Kolonialny, który opisywał nadrzędne zasady polityki kolonialnej. Zapisy Aktu zmniejszyły kompetencje władz kolonii i zredukowały ich autonomię na rzecz większego podporządkowania Ministerstwu Kolonii i administracji centralnej[13]. Dokument ustanowił także politykę nadzoru względem populacji Wysp Świętego Tomasza i Książęcej, Gwinei, Angoli, Mozambiku oraz Timoru. Z kolei mieszkańcy Wysp Zielonego Przylądka, Państwa Indii i Makau otrzymali specjalny status[13].

Reformy Antónia de Oliveiry Salazara jako ministra finansów pozwoliły ustabilizować portugalską gospodarkę i wyciągnąć ją z kłopotów finansowych. Przysporzyły także samemu Salazarowi popularności w społeczeństwie[15]. Mając to na uwadze w lipcu 1932 roku Carmona powierzył Salazarowi stanowisko premiera[15][6]. W następnym roku rząd Salazara przygotował projekt nowej konstytucji, który portugalskie społeczeństwo zatwierdziło w zorganizowanym 19 marca 1933 roku referendum konstytucyjnym[6][16]. Zapisy nowej ustawy zasadniczej umożliwiły zastąpienie wojskowej dyktatury autorytarną, korporacjonistyczną, monopartyjną republiką zwaną Nowym Państwem, w której pełnię władzy sprawował Salazar[6][4][15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e Karina Paulina Marczuk: Trzecia opcja: gwardie narodowe w wybranych państwach Basenu Morza Śródziemnego. [w:] Narodowa Gwardia Republikańska w Portugalii [on-line]. books.google.pl, 2007. [dostęp 2020-01-08]. (pol.).
  2. ↑ a b Ditadura Nacional (1926-1933). politipedia.pt. [dostęp 2020-01-08]. (port.).
  3. ↑ a b C. Neuhold, O. Rozenberg, J. Smith, Claudia Hefftler: The Palgrave Handbook of National Parliaments and the European Union. [w:] Portugal's path to democracy nad accession to the European Union [on-line]. books.google.pl, 2016. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  4. ↑ a b c David Pretel, Lino Camprubí: Technology and Globalisation: Networks of Experts in World History. [w:] Re-Designing Africa: Railways and Globalization in the Era... [on-line]. books.google.pl, 2018. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  5. ↑ Ana Maria Belchior: As Constituições Republicanas Portuguesas; Direitos fundamentais e representação política (1911-2011). [w:] Índice [on-line]. mundossociais.com, 2013. [dostęp 2020-01-08]. (port.).
  6. ↑ a b c d e f g h Portugal - The First Republic, 1910–26, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-01-08] (ang.).
  7. ↑ Diego Palacios Cerezales (UCM): France, Italy or Britain? Foreign dimensions of policing in Portugal’s dictatorship (1926-1974).. eprints.ucm.es, 2008. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  8. ↑ Jay Heale, Angeline Koh, Elizabeth Schmermund: Portugal: Third Edition. [w:] Portugal's constitution [on-line]. books.google.pl, 2016. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  9. ↑ C.X. George Wei: Macao - The Formation of a Global City. [w:] Macao's urban identity question [on-line]. books.google.pl, 2013. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  10. ↑ Jorge Bacelar Gouveia: Religion and Law in Portugal. books.google.pl, 2018. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  11. ↑ Sérgio Neto: Machado, Bernardino. encyclopedia.1914-1918-online.net. [dostęp 2020-01-08]. (ang.).
  12. ↑ António Oscar de Fragoso Carmona, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-01-08] (ang.).
  13. ↑ a b c Patrícia Ferraz de Matos: The Colours of the Empire: Racialized Representations during Portuguese Colonialism. [w:] The colonial act and the creation of Indigéna [on-line]. books.google.pl, 2013. [dostęp 2020-01-14]. (ang.).
  14. ↑ a b Marta Iñiguez de Heredia, Zubairu Wai: Recentering Africa in International Relations: Beyond Lack, Peripherality, and Failure. books.google.pl, 2018. [dostęp 2020-01-14]. (ang.).
  15. ↑ a b c Sebastian Chosiński: Historia w obrazkach: Żywot człowieka przyzwoitego [Pierre-Henry Gomont „Twierdzi Pereira. Na podstawie powieści Antonia Tabucchiego” - recenzja]. [w:] Recenzje [on-line]. esensja.pl. [dostęp 2020-01-08]. (pol.).
  16. ↑ Diario di Governo. [w:] PRESIDENCIA DO CONSELHO [on-line]. dre.pt, 1933-04-02. [dostęp 2020-01-14]. (port.).
Historia Portugalii
Państwa portugalskie
Pozostałe

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Narodowa_Dyktatura&oldid=74251188”