Nihilizm – Wikipedia, wolna encyklopedia

	Informacje w projektach siostrzanych
	Cytaty w Wikicytatach
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Nihilizm (od łac. nihil – nic) – wieloznaczny termin filozoficzny, którego kluczowym pojęciem jest negacja. Różne formy nihilizmu odpowiadają różnym działom filozofii, takim jak epistemologia, ontologia, aksjologia czy filozofia polityki.

Rozróżnia się kilka kategorii tego pojęcia^[1]:

Nihilizm ontologiczny traktuje o nieistnieniu żadnego bytu. W starożytności reprezentowany przez Gorgiasza. Według innego rozumienia nihilizmu tylko niektóre aspekty życia nie istnieją jako takie (zob. też rzecz sama w sobie) oraz że nie istnieją konkretne obiekty będące desygnatami istniejących pojęć (przykład: „Andrzeja Partuma nihilizm ontologiczny”^[2]).
Nihilizm epistemologiczny (zob. epistemologia) ukazuje, iż poznanie nie jest w ogóle możliwe (skrajny sceptycyzm poznawczy) i nie istnieje żaden sposób otrzymania wiedzy pewnej (skrajny sceptycyzm metodologiczny), albo zaprzecza nawet istnieniu jakiejkolwiek formy wiedzy pewnej.
Nihilizm egzystencjalny^[3] głosi brak celu, sensu, znaczenia i wartości życia (zob. aksjologia).
Nihilizm moralny wyraża pogląd nieistnienia pewnych ani absolutnych, niewychodzących poza abstrakcję, wartości moralnych (zob. normy moralne, etyka – niektóre systemy etyczne).

W filozofii społecznej nihilizm jest czasami wykorzystywany do określenia takiego stanu społecznego, w którym jednostki są przeświadczone o braku celowości wraz z doświadczeniem pustoty znaczeniowej wszelkich regulacji i unormowań prawnych, zwyczajowych czy kulturowych.

Gwałtowny rozkwit różnych form nihilizmu przypadł na epokę modernizmu, jednakże nieprzerwanie rozwija się on w czasach obecnych. Pogłębianie się tendencji nihilistycznych w społeczeństwie przewidział Fryderyk Nietzsche^[4]^[5].

Zobacz też

Przypisy

↑ nihilizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-28] .
↑ Dominik Kuryłek (Muzeum Narodowe w Krakowie). Andrzeja Partuma nihilizm ontologiczny. „Sztuka i Dokumentacja”, s. 85–97, 2015.
↑ Nihilism; 3. Existential Nihilism. [w:] Internet Encyclopedia of Philosophy ISSN 2161-0002 [on-line]. [dostęp 2017-02-02]. (ang.).
↑ Fryderyk Nietzsche, tłum. Konrad Drzewiecki, Stefan Frycz: Wola mocy; Próba przemiany wszystkich wartości; Studia i fragmenty. wolnelektury.pl.
↑ Fryderyk Nietzsche; przełożył Leopold Staff: tom VIII. Przemiany wszystkich wartości przedmowa i księga pierwsza (eMortkowicz); Próba krytyki chrześcijaństwa. Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza / Nietzsche Seminarium 2010, 1907, s. 1–114, seria: Dzieła Nietzschego.

Linki zewnętrzne

Nihil – center for nihilism and nihilist studies strona poświęcona filozofii nihilizmu
AlanA. Pratt AlanA., Nihilism, Internet Encyclopedia of Philosophy, ISSN 2161-0002 [dostęp 2018-06-27] (ang.).
Nihilism (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].

[epwn-1] nihilizm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-10-28] .

[Partum-2] Dominik Kuryłek (Muzeum Narodowe w Krakowie). Andrzeja Partuma nihilizm ontologiczny. „Sztuka i Dokumentacja”, s. 85–97, 2015.

[IEP-ExistNihil-3] Nihilism; 3. Existential Nihilism. [w:] Internet Encyclopedia of Philosophy ISSN 2161-0002 [on-line]. [dostęp 2017-02-02]. (ang.).

[Wola-mocy-4] Fryderyk Nietzsche, tłum. Konrad Drzewiecki, Stefan Frycz: Wola mocy; Próba przemiany wszystkich wartości; Studia i fragmenty. wolnelektury.pl.

[Antychryst-5] Fryderyk Nietzsche; przełożył Leopold Staff: tom VIII. Przemiany wszystkich wartości przedmowa i księga pierwsza (eMortkowicz); Próba krytyki chrześcijaństwa. Warszawa: Nakład Jakóba Mortkowicza / Nietzsche Seminarium 2010, 1907, s. 1–114, seria: Dzieła Nietzschego.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]