Nowalijka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nowalijka – młode warzywo ukazujące się po raz pierwszy w sprzedaży w nowym sezonie wiosną^[a][2]. Do nowalijek zalicza się m.in.^[3]:

• sałatę,
• rzodkiewki,
• pomidory,
• młodą marchewkę,
• ogórki,
• szczypiorek,
• rzeżuchę (pieprzycę siewną),
• nać pietruszki,
• cebulkę dymkę.

Polskie nowalijki szklarniowe są dostępne w handlu od marca do maja, zaś polskie nowalijki rosnące na polu trafiają do klientów dopiero na przełomie maja i czerwca^[1].

Wyhodowane w szklarniach nowalijki nie mają tak intensywnego smaku i zapachu jak warzywa gruntowe, i w porównaniu do nich zawierają mniejszą ilość witamin ze względu na m.in. mniejszą dostępność światła słonecznego wczesną wiosną^[3]. Produkowane w warunkach szklarniowych i nieekologicznych nowalijki są nawożone nawozami mineralnymi, szczególnie nawozami azotowymi, które mogą kumulować się w warzywach. Ponadto w zagęszczonych uprawach szklarniowych konieczne jest stosowanie sztucznych środków ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami^[4]. Najwięcej azotanów gromadzą: rzodkiewka, sałata, szpinak, szczypior i kapusta; najmniej ogórki i pomidory^[4]. Nowalijki szklarniowe są kontrolowane pod kątem dozwolonej zawartości pozostałości nawozów czy pestycydów^[3].

Nowalijki z upraw ekologicznych nie zawierają pozostałości sztucznych nawozów ani syntetycznych środków ochrony roślin, gdyż te środki nie są stosowane w ich uprawie; zostały zastąpione naturalnymi nawozami zwierzęcymi i kompostem^[4].

Niektóre nowalijki można wyhodować samemu w doniczce na parapecie w domu^[3].

W okresie od grudnia do lutego większość warzyw dostępnych w polskich sklepach jest importowana z krajów o cieplejszym klimacie, w których właśnie trwają zbiory. Aby warzywa przetrwały w dobrej formie czas transportu i magazynowania, to zbierane są w fazie jeszcze niedojrzałej, np. pomidory z Maroka czy Izraela, i dopiero po przybyciu do kraju docelowego są poddawane szybkiemu, sztucznemu procesowi dojrzewania^[1].

W kuchni nowalijki stanowią głównie dodatek do posiłku^[3]. Można z nich także przyrządzać sałatki z dodatkiem kiełków^[5], pokrojone na drobne kawałki dodawać do twarogu^[6] czy dekorować nimi kanapki^[7].

Przed konsumpcją surowych nowalijek czy ich wykorzystaniem w kuchni należy je dokładnie umyć, a sałatę można najpierw namoczyć w wodzie przez pół godziny. Te zabiegi pozwalają na zmniejszenie zawartości azotanów. Umyte nowalijki najlepiej przechowywać w lodówce, owinięte w wilgotną ściereczkę. Nie należy pakować ich do szczelnie zamkniętych woreczków foliowych bez dostępu powietrza, albowiem w takich warunkach warzywa ulegają zaparzeniu oraz może dochodzić do przemiany azotanów w niebezpieczne dla zdrowia azotyny^[4].