Plac Polski we Wrocławiu – Wikipedia, wolna encyklopedia

plac Polski
Stare Miasto
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Poprzednie nazwy

Ziegelplatz, Kaiserin-Augusta-Platz

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „plac Polski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „plac Polski”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „plac Polski”
51°06′41,886″N 17°02′36,141″E/51,111635 17,043373
Multimedia w Wikimedia Commons
Pozostałości po pomniku zwycięstwa
Wzgórze Polskie
Pozostałości po Bastionie Ceglarskim
Szalet, w tle ulica przypisana do placu
Pomnik ofiar OUN/UPA
Otoczenie placu: Muzeum Architektury, szkoła, powojenne bloki
Otoczenie placu: Odra, Wzgórze Polskie, Panorama Racławicka, po prawej początek placu

Plac Polski (Ziegelplatz, Kaiserin-Augusta-Platz[1][2][3]) – plac we Wrocławiu położony w obrębie Starego Miasta (Altstadt)[1] w jego części nazywanej Nowym Miastem (Neustadt)[4][5]. Tu znajdują się między innymi takie obiekty jak Wzgórze Polskie utworzone w miejscu Bastionu Ceglarskiego oraz zabytkowy budynek Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta. Sam plac ma formę ulicy i urządzonego, przyległego do niej skweru łączącego się z Promenadą Staromiejską[1][6][7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W miejscu Placu Polskiego znajdowały się fortyfikacje miejskie. W tym czasie południową pierzeję tego obszaru stanowiła zabudowa w postaci szop gospodarczych. Fortyfikacje zostały rozebrane w 1807 r. Wówczas w pobliżu placu urządzono Promenadę Staromiejską, a sam plac uzyskał kształt zbliżony do współczesnego. W 1874 r. odsłonięto w centrum placu Pomnik Zwycięstwa wykonany w latach 1870/1871, zaprojektowany przez A. Langera. Sam plac otrzymał wówczas nazwę placu Cesarzowej Augusty[1][6][8][9].

Uznaje się, iż ówcześnie plac miał bardzo romantyczny charakter. Łączył w sobie cechy reprezentacyjnego placu miejskiego oraz przylegającej zabudowy o monumentalnej architekturze i publicznym przeznaczeniu. Powstały tu bowiem między innymi następujące obiekty: w 1848 r. Gimnazjum św. Ducha, 1867 r. Królewska Szkoła Sztuki i Rzemiosła Artystycznego, obecnie ASP, a także uznawane za malownicze nowe założenie parkowe, w którym umiejscowiono pomnik, urządzenia ogrodowe oraz na wschodzie widokowe Wzgórze Polskie w miejscu Bastionu Ceglarskiego, a całość od północy ograniczona korytem rzeki Odry, wzdłuż którego urządzono bulwar (współcześnie bulwar Xawerego Dunikowskiego)[1][6].

Ponadto w obszarze tym przebiegała niegdyś ulica Polska - Polnischegasse – co nawiązywało do przewagi w tym rejonie miasta ludności polskiej. Później przemianowana została między innymi na Basteigasse, która to nowa nazwa nawiązywała do pobliskich fortyfikacji. Ulica ta łączyła obecną ulicę Bernardyńską z ulicą Garncarską[10]. Tu także istniała niegdyś Ratusz Nowego Miasta, siedziba korporacji studenckiej Winfridia (Katolische Studenten Verbindung Winfridia), a także budynek Gimnazjum Św. Ducha, które to budynki zostały wyburzone[5][10][11][12]. Ulicę zlikwidowano w 1964 r. w związku z budową szkoły, a jej reliktem pozostaje zabudowa południowej pierzei placu Polskiego[10].

Nazwy

[edytuj | edytuj kod]

W swojej historii plac nosił następujące nazwy[2]:

Analogiczną nazwę do nazwy placu Ziegelplatz nosiła ulica, która dziś nosi nazwę ulicy Eugeniusza Geta-Stankiewicza (wcześniej ulicy Garncarskiej), tj. Ziegelgasse, którą stosowano od XVI wieku i wzięta została od pobliskiego Bastionu Ceglanego[3]. Sam Bastion Ceglany nosił nazwę Ziegelbastion, nazwa niemiecka obejmowała wówczas oprócz samego bastionu także zaułek doń prowadzący, równoległy do obecnej ulicy Eugeniusza Geta-Stankiewicza, dziś bez oddzielnej nazwy własnej[13].

Układ komunikacyjny

[edytuj | edytuj kod]

Do placu Polskiego przypisana jest ulica o długości 100 m. Ma ona status drogi gminnej[14]. Łączy się ona z ulicą Eugeniusza Geta-Stankiewicza na wschodzie[14][15] i ulicą Frycza Andrzeja Modrzewskiego na zachodzie[14][16].

Na północy przepływa rzeka Odra, jej ramię stanowiące główne koryto rzeki, na odcinku nazywanym Odrą Górną[6][17][18]. Tu przebiega końcowy odcinek Promenady Staromiejskiej biegnący nabrzeżem o charakterze parkowym, tj. wzdłuż bulwaru Xawerego Dunikowskiego[6].

Zagospodarowanie i otoczenie

[edytuj | edytuj kod]

Zabudowa placu Polskiego ograniczona jest do pierzei południowej stanowiącej część zabudowy kwartału okalanego ulicami placu, ulicy Eugeniusza Geta-Stankiewicza, Andrzej Frycza Modrzewskiego i Jana Ewangelisty Purkyniego. Tu znajduje się między innymi zabytkowy budynek użytkowany obecnie przez Akademię Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu (dawniej Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Pięknych - PWSSP)[a][6][19][20]. Za kwartałem tym przebiega ulica Jana Ewangelisty Purkyniego, a dalej rozciąga się Park Juliusza Słowackiego z budynkiem rotundy, w której ma swoją siedzibę Panorama Racławicka. Na wschodzie położone jest widokowe Wzgórze Polskie, utworzone na bazie pozostałości dawnego Bastionu Ceglarskiego[5][6][21], za którym leżą: Zatoka Gondol i dalej Muzeum Narodowe. Na północy rozciąga się założenie parkowe wraz z bulwarem i promenadą[5][6], a na zachodzie przebiega ulica Andrzej Frycza Modrzewskiego. Za nią znajduje się powojenna zabudowa czterech mieszkalnych budynków punkowych[5] i teren szkolny[b][10][22][23].

W obszarze placu znajduje się skwer na którym widoczne są ślady nieistniejącego pomnika Zwycięstwa[6][24][25]. Pozostał natomiast dawny szalet w sąsiedztwie Wzgórza Polskiego (przy skrzyżowaniu z ulicą Eugeniusza Geta-Stankiewicza).

Na skwerze znajdują się także pomniki i rzeźby, w tym między innymi:

W pobliżu, na promenadzie w ramach Bulwaru Xawerego Dunikowskiego znajduje Pomnik artystów poszkodowanych w powodzi 1997 r. z 2007 r., tzw. pomnik zalanych artystów, w postaci głazu z tablicą[30].

Ochrona i zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Plac położony jest w obszarze Starego Miasta. Obszar ten objęty jest ochroną jako zespół urbanistyczny z XIII-XIX wieku, co znalazło zostało usankcjonowane wpisem do rejestru zabytków pod nr. rej. A/1580/212 z 12.05.1967 r.[31]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[32][33].

Bezpośrednio przy placu położone są dwa obiekty zabytkowe. Są to:

Gminna i wojewódzka ewidencja wymienia także dwa kolejne budynki położone przy placu, oznaczone jako budynek I i II[38][39].

W najbliższym otoczeniu znajdują się także inne obiekty uznane za zabytki. Są to:

Gminna i wojewódzka ewidencja wymienia także budynki położone w kwartale zabudowy przylegającym do placu przy ulicy Andrzeja Frycza-Modrzewskiego 15 i 17 wraz z oficyną[60][61].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Adres budynku Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu: 50-156 Wrocław, Plac Polski 3/4.
  2. ↑ Zespół zabudowy szkolnej powstał w okresie powojennym. Mieściła się tu niegdyś Szkoła Podstawowa nr 104 im. Marii Konopnickiej, a następnie Gimnazjum nr 29 im. Konstytucji 3 Maja. Adres: 50-153 Wrocław, ul. Wincentego Kraińskiego 1.
  3. ↑ Adres budynków Panoramy Racławickiej: 50-155 Wrocław, ulica Jana Ewangelisty Purkyniego 11. Stanowi Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
  4. ↑ Adres budynku Muzeum Narodowego: 50-153 Wrocław, plac Powstańców Warszawy 5.
  5. ↑ Adres budynku Hali Targowej: 50-359 Wrocław, ulica Piaskowa 17 / plac biskupa Nankiera (wg NID).
  6. ↑ Adres budynków Muzeum Architektury: 50-156 Wrocław, ulica Bernardyńska 5. Zespół budynków obejmuje adrsy: ul. Bernardyńska 5-8.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e Harasimowicz 2006 ↓, s. 694 (Polski, plac).
  2. ↑ a b c d e Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 76 (Kaiserin-Augusta-Platz).
  3. ↑ a b c d e Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 170 (Ziegelgasse).
  4. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 592-593 (Nowe Miasto).
  5. ↑ a b c d e f g h Torz 2011 ↓.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Bakuliński i in., Zabytki techniki ŚWW 2007 ↓, s. 35-39.
  7. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 718-719 (Promenada Staromiejska).
  8. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 702 (Pomnik Zwycięstwa 1870/1871).
  9. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 702-703 (Pomniki).
  10. ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 692 (Polska, ulica).
  11. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 865 (Szkoły klasztorne).
  12. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 403-404 (Korporacje studenckie).
  13. ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 170 (Ziegelbastion).
  14. ↑ a b c ZDiUM ulice 2016 ↓, poz. 3356.
  15. ↑ ZDiUM ulice 2016 ↓, poz. 888.
  16. ↑ ZDiUM ulice 2016 ↓, poz. 2564.
  17. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 607 (Odra Główna).
  18. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 607 (Odra Górna).
  19. ↑ a b NID 2016 ↓, s. 223.
  20. ↑ a b Akademia Sztuk Pięknych 2016 ↓.
  21. ↑ a b NID 2016 ↓, s. 209.
  22. ↑ Gimnazjum, Kontakt 2016 ↓.
  23. ↑ Gimnazjum, Historia 2016 ↓.
  24. ↑ Atrakcje Wrocławia 2016 ↓.
  25. ↑ Pomniki Wrocławia 2016 ↓.
  26. ↑ wroclaw.pl pomniki 2016 ↓, s. 8, l.p. 99.
  27. ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓.
  28. ↑ wroclaw.pl pomniki 2016 ↓, s. 1, l.p. 3.
  29. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 167 (Dunikowski F. X.).
  30. ↑ wroclaw.pl pomniki 2016 ↓, s. 10, l.p. 136.
  31. ↑ NID 2016 ↓, s. 204.
  32. ↑ NID 2013 ↓.
  33. ↑ MP 1994 ↓.
  34. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 6454.
  35. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 6384.
  36. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 6455-6456.
  37. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 6385-6386.
  38. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 6457-6458.
  39. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 6387-6388.
  40. ↑ a b c d NID 2016 ↓, s. 210.
  41. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 7005.
  42. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 6965.
  43. ↑ Panorama Racławicka 2016 ↓.
  44. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 7778.
  45. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 7815.
  46. ↑ Uchwała RMWr 1993 ↓, § 1 pkt 16.
  47. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 6632.
  48. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 6578.
  49. ↑ Muzeum Narodowe 2016 ↓.
  50. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 6087.
  51. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 6024.
  52. ↑ a b c NID 2016 ↓, s. 206.
  53. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 393-395.
  54. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 363-365.
  55. ↑ Muzeum Architektury 2016 ↓.
  56. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 394.
  57. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 364.
  58. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 395.
  59. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 365.
  60. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków 2016 ↓, poz. 1563-1565.
  61. ↑ WUOZ 2016 ↓, poz. 1475-1477.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Plac Polski, [w:] woj. dolnośląskie, Wrocław, Nowe Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2016-11-25] (pol.).
  • pl. Polski, [w:] Wrocław, Nowe Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2016-11-23] (pol.).
  • Plac Polski, wikimapia.org [dostęp 2016-11-23] (pol.).
Ulice i place Starego Miasta we Wrocławiu
ulice
ulice historyczne
place

Wrocław
Stare Miasto

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plac_Polski_we_Wrocławiu&oldid=75474855”