Prądnik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Prądnik
	; Prądnik w Ojcowskim Parku Narodowym
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
	Rzeka
Długość	33,4 (według innych źródeł – 34,5) km
Powierzchnia zlewni	195,8 (według innych źródeł – 192) km²
Średni przepływ	1,32 m³/s
	Źródło
Miejsce	Sułoszowa
Współrzędne	50°15′40″N 19°44′50″E/50,261111 19,747222
	Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Kraków-Łęg
Współrzędne	50°03′37″N 19°59′11″E/50,060278 19,986389
Szlak
	Położenie na mapie powiatu krakowskiego źródło ujście
	Położenie na mapie Polski źródło ujście
	Położenie na mapie województwa małopolskiego źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Prądnik (w dolnym biegu na obszarze Krakowa pod nazwą Białucha^[1]) – rzeka w województwie małopolskim, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, lewy dopływ Wisły. Inne nazwy rzeki: Prątnik, Promnik, a w biegu górnym Sałaszówka lub Sułoszówka.

Etymologia

Nazwa podstawowa pochodzi od słowa prandky, co znaczy prędki, bystry i nawiązuje do wartkiego nurtu. Używane równolegle określenie Białucha pochodzi natomiast od białego, wapiennego koryta lub od mlecznego koloru wody bogatej w wapienne osady^[2].

Tę samą nazwę nosiły pierwotnie (od średniowiecza) osady w dolinie Prądnika, począwszy od wsi Prądnik, która znajdowała się tuż za granicą Kleparza.

Przebieg

Źródła znajdują się we wsi Sułoszowa na Wyżynie Olkuskiej. W górnym biegu płynie głębokim wąwozem (Dolina Prądnika na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego). Rzeka uchodzi do Wisły w Krakowie w okolicach Dąbia. Do roku 1655 uchodził do nieistniejącego już koryta Wisły w okolicy obecnej ulicy Blich.

W górnym biegu występuje pstrąg potokowy oraz kleń, którego ławice można zauważyć nawet w Krakowie. W latach osiemdziesiątych XX wieku występował także pstrąg tęczowy pochodzący z zarybień.

Od początków współczesnego osadnictwa w dolinie Prądnika jego wody były wykorzystywane jako źródło energii dla licznych drobnych zakładów przemysłowych napędzanych kołami wodnymi, takich jak młyny zbożowe, tartaki, folusze, garbarnie, hamernie (kuźnice), szabelnie czy prochownie^[3].

Nad Prądnikiem usytuowane są miejscowości: Sułoszowa, Pieskowa Skała, Ojców, Prądnik Korzkiewski, Giebułtów, Januszowice, Pękowice i Zielonki oraz dzielnice Krakowa: Prądnik Biały, Prądnik Czerwony, Stare Miasto i Grzegórzki.

Celem zachowania naturalnie meandrującego koryta rzeki, będącego siedliskiem chronionych gatunków zwierząt, wzdłuż Prądnika utworzono w 2008 roku użytek ekologiczny „Dolina Prądnika” o powierzchni ok. 14 ha (od ul. Górnickiego do granic miasta)^[4]. W 2014 roku użytek został w pewnym stopniu zdewastowany przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie podczas realizacji zadania „Konserwacja rzeki Białucha”^[5].

Dopływy

Dopływami Prądnika/Białuchy są:

Galeria

Prądnik w Prądniku Korzkiewskim
Białucha w Krakowie, po lewej ul. Nadbrzeżna
Białucha w Krakowie, pod mostem kolejowym przy ul. Mogilskiej
Istniejący do lat 60. XX w. Most Sierakowskiego (w jego miejscu znajduje się obecnie ponad dwukrotnie szerszy most drogowy, który leży w ciągu al. 29 Listopada)

Zobacz też

Przypisy

↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 10, 222.
↑ Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych – str. 19. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.
↑ Józef Partyka: Ojcowski Park Narodowy, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1976, seria Nauka dla wszystkich nr 276, s. 9
↑ UCHWAŁA NR LX/782/08 Rady Miasta Krakowa z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Dolina Prądnika
↑ Małopolscy melioranci zdewastowali użytek ekologiczny „Dolina Prądnika” [online], dzikiezycie.pl [dostęp 2018-05-28] (ang.).
↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 11.
↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 67.
↑ Hydronimy cz. 1 ↓, s. 120.
↑ ^a ^b Hydronimy cz. 1 ↓, s. 280.

Bibliografia

M.M. Baścik M.M., J.J. Partyka J.J., Wody na Wyżynach Olkuskiej i Miechowskiej. Zlewnie Prądnika, Dłubni i Szreniawy, Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Ojcowski Park Narodowy, 2011, s. 11–45, ISBN 978-83-88424-67-0 [zarchiwizowane z adresu 2016-09-27] .
Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), ISBN 83-239-9607-5 .

[CITEREFHydronimy_cz._110,_222-1] Hydronimy cz. 1 ↓, s. 10, 222.

[2] Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych – str. 19. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.

[3] Józef Partyka: Ojcowski Park Narodowy, Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1976, seria Nauka dla wszystkich nr 276, s. 9

[4] UCHWAŁA NR LX/782/08 Rady Miasta Krakowa z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Dolina Prądnika

[5] Małopolscy melioranci zdewastowali użytek ekologiczny „Dolina Prądnika” [online], dzikiezycie.pl [dostęp 2018-05-28] (ang.).

[CITEREFHydronimy_cz._111-6] Hydronimy cz. 1 ↓, s. 11.

[CITEREFHydronimy_cz._167-7] Hydronimy cz. 1 ↓, s. 67.

[CITEREFHydronimy_cz._1120-8] Hydronimy cz. 1 ↓, s. 120.

[CITEREFHydronimy_cz._1280-9] Hydronimy cz. 1 ↓, s. 280.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]