Salami (wędlina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Toskańskie salami finocchiona

Salami – rodzaj trwałej kiełbasy długodojrzewającej, wyróżniającej się skórką z białym nalotem pleśni z gatunku Penicillium nalgiovense[1] i Aspergillus[2].

Oryginalny wyrób pochodzi z Włoch (Mediolan, Bolonia), pierwotnie wytwarzany z mięsa oślego (salame di asino); obecnie wykorzystuje się także mięso wieprzowe, niekiedy wołowe. Jako niezbędny dodatek stosuje się drobno pokrojoną słoninę i mocne przyprawy (kardamon, pieprz)[2]. Jako surowiec wykorzystywane bywa również mięso drobiowe, końskie oraz dziczyzna[3].

Nazwa wyrobu jest pochodną od włoskiego rzeczownika sale (sól) i czasownika salare (solić)[4].

Jej cienko pokrojone plasterki podawane są w charakterze przystawki bądź jako część wykwintnych kanapek[2].

Rodzaje

[edytuj | edytuj kod]

Różnorodne gatunki salami produkowane są wg różnych technologii we Włoszech, na Węgrzech, w Niemczech, a nawet we Francji, Hiszpanii i niektórych innych krajach[5]. Np. węgierskie segedyńskie salami zimowe to tradycyjny produkt produkowany z mieszaniny mięsa wieprzowego i boczku oraz mieszaniny przypraw o nieujawnionym składzie[6]. Łagodniejsze w smaku, znane jest przede wszystkim jako produkt dwóch renomowanych firm działających od drugiej połowy XIX wieku: Pick (1883) z Segedyna i Herz (1888)[2].

Słoweńskie salami to mielone kawałki wieprzowiny z pokrojonym w kostkę boczkiem i przyprawami jak sól, pieprz i czosnek. Wymieszane składniki są wpychane do dobrze oczyszczonych pęcherzy wieprzowych. Następnie umieszcza się je w suchym pomieszczeniu, gdzie przy częstym obracaniu i jeśli to konieczne, czyszczeniu, produkt dojrzewa i wysycha. Przydatność do spożycia następuje po około po 5-6 miesiącach od wyprodukowania, w zależności od warunków atmosferycznych (temperatura, wilgotność powietrza) podczas suszenia. W dniu 19 grudnia 2018 wyrób został wpisany do Rejestru Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Słowenii[7].

Rumuńskie salami, to wieprzowina i boczek wieprzowy średnio rozdrobnione, mieszane z solą, pieprzem, czosnkiem i innymi przyprawami. Mieszanka jest umieszczana w specjalnych sztucznych osłonkach i podwędzana na zimno drewnem bukowym. Następnie dojrzewa i wysycha w kontrolowanych warunkach przez około 3 miesiące. W okresie dojrzewania salami jest spryskiwane białą szlachetną pleśnią, która następnie rozprowadza się jako biała warstwa na powierzchni i przyczynia do charakterystycznego smaku salami[8]. Od 2016 r. salami jest chronione w całej UE jako Salam de Sibiu[8].

Spośród kiełbas salami zaliczana jest do najtrwalszych, a także najdroższych wędlin[9].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Penicillium nalgiovense [online], www.mycobank.org [dostęp 2025-02-06].
  2. a b c d Maciej E. Halbański: Leksykon sztuki kulinarnej. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, 1987, s. 163, ISBN 83-225-0106-4.
  3. Czy salami jest z osła?. Polskie Radio. [dostęp 2012-09-25]. (pol.). Speciality Raw Salami. anticacascinasrl.it. [dostęp 2012-09-25]. (ang.). Raw donkey salami. anticacascinasrl.it. [dostęp 2012-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-12)]. (ang.).
  4. Francesco Bonomi: Vocabolario etimologico della lingua italiana (2008); Vocabolario Treccani online.
  5. Słownik języka polskiego. (red. nauk. Mieczysław Szymczak). Wyd. 7 (zmien. i popr.). T. 3: (R-Z). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10902-X.
  6. Pick Szalámi, Szegedi Paprika Múzeum, 20 kwietnia 2019 [zarchiwizowane 2019-04-20] (węg.).
  7. Priprava zgornjesavinjskega želodca [online] [dostęp 2025-02-07].
  8. a b Jürgen Neher, Hermannstädter Salami / Salam de Sibiu: Salami aus Rumänien [online], Fleischtheke [dostęp 2025-02-07] (niem.).
  9. Multimedialna Encyklopedia Powszechna WIEM edycja 2006. Young Digital Poland S.A., 2006.