Stanisław Künstler – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanisław Künstler
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

2 maja 1892
Józefów, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

4 stycznia 1971
Londyn, Wielka Brytania

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

5 Dywizji Piechoty
1 Pułk Artylerii Ciężkiej
3 Grupa Artylerii
Armia „Prusy”
Dowództwo Jednostek Wojska na Środkowym Wschodzie

Stanowiska

szef sztabu dywizji
dowódca pułku artylerii
dowódca grupy artylerii
dowódca artylerii armii
szef sztabu dowództwa jednostek wojska

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Korony Rumunii Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Leopolda (Belgia) Order Trzech Gwiazd V klasy (Łotwa)
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
Członkowie delegacji polskiej, która wzięła udział w międzynarodowej konferencji w sprawie kontroli handlu bronią i amunicją w Genewie (maj 1925). Od lewej: Tytus Komarnicki, Kajetan Dzierżykraj-Morawski, Kazimierz Sosnkowski, Stanisław Kunstler, Tadeusz Gwiazdoski, Leon Chrzanowski
Płk Stanisław Künstler jako członek władz PZŁ wręcza nagrodę panczenistce Helenie Łukasik; kwiecień 1934

Stanisław Künstler (ur. 2 maja 1892 w Józefowie, zm. 4 stycznia 1971 w Londynie) – pułkownik doktor Wojska Polskiego. Naczelny Wódz generał broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Jana. Od sierpnia 1914 do września 1917 walczył w Legionach Polskich. Był m.in. oficerem 1 pułku artylerii. 25 maja 1915 awansował na chorążego, a 1 grudnia 1915 na podporucznika[2]. Latem 1917, po kryzysie przysięgowym, wcielony został do cesarskiej i królewskiej armii, w której ukończył szkołę oficerską.

W okresie od stycznia 1920 do września 1921 był słuchaczem I Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W tym czasie (od kwietnia do grudnia 1920) pełnił służbę w Oddziale III Operacyjnym Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego na stanowisku szefa Sekcji „Wschód”. 6 września 1921, po ukończeniu kursu i „przyznaniu pełnych kwalifikacji do służby na stanowiskach Sztabu Generalnego”, przydzielony został na stanowisko szefa sztabu 5 Dywizji Piechoty we Lwowie, pozostając oficerem nadetatowym 2 pułku artylerii polowej Legionów w Kielcach[3]. 27 września 1923 roku został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Generalnego w Warszawie[4]. Zajmował w nim stanowisko kierownika Referatu Ogólnego, a od lutego 1925 – kierownika Samodzielnego Referatu Ligi Narodów[5][6]. W październiku 1927 wyznaczony został na stanowisko zastępcy dowódcy 1 pułku artylerii ciężkiej, stacjonującego w Twierdzy Modlin[7]. 22 marca 1929 został przesunięty na stanowisko dowódcy pułku[8]. W czerwcu 1931 został I oficerem sztabu inspektora armii we Lwowie[9]. W marcu 1937 został oficerem do zleceń II Wiceministra Spraw Wojskowych i szefa Administracji Armii, gen. bryg. Aleksandra Litwinowicza. W sierpniu 1938 wyznaczony został na stanowisko dowódcy 3 Grupy Artylerii w Grodnie[1]. Rok później, w sierpniu 1939, objął stanowisko dowódcy artylerii Armia „Prusy”.

W okresie II RP został osadnikiem wojskowym w kolonii Wola Korybutowiecka (osada Gniłowa, gmina Wiśniowiec, powiat krzemieniecki)[10].

W trakcie kampanii wrześniowej 27 września 1939 we wsi Wołoczuchy (Wołczuchy) k. Gródka Jagiellońskiego dostał się do niewoli sowieckiej, gdy z częścią sztabu gen. Dąb-Biernackiego kierował się na południe. Sowieci przesłuchiwali go najpierw w Winnikach, by następnie przez Tarnopol przewieźć do obozu przejściowego we Frydrychówce. Po kilku dniach pobytu w obozie przejściowych został przewieziony do obozu w Putywlu[11]. Od 1940 był osadzony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu[12][13]. Stamtąd 10 października 1940 został przewieziony do Moskwy[14]. W 1941 był osadzony w moskiewskim więzieniu Butyrki[15]. W sierpniu 1941, po zawarciu układu Sikorski-Majski oraz podpisaniu umowy wojskowej z ZSRR i ogłoszeniu „amnestii” dla obywateli polskich w ZSRR, zwolniony został z więzienia i wcielony do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, w których powierzono mu stanowisko dowódcy artylerii. W październiku 1942 został oficerem łącznikowym przy brytyjskim Dowództwie Persja-Irak. W październiku 1943 wyznaczony został na stanowisko zastępcy szefa sztabu Armii Polskiej na Wschodzie, a w marcu 1944 szefa sztabu Dowództwa Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie[1]. Od kwietnia 1945 do lipca 1947 zajmował stanowisko dowódcy Jednostek Terytorialnych w Egipcie[1].

Po demobilizacji pozostał na emigracji. Naczelny Wódz generał broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów[1]. Mieszkał w Londynie, gdzie zmarł 4 stycznia 1971 roku.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 119.
  2. Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 37.
  3. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 99, 717, 815.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 27 września 1923 roku, s. 584.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 28 lutego 1925 roku, s. 102.
  6. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 9, 640, 738.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 304.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 marca 1929 roku, s. 102.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 235.
  10. Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 102. [dostęp 2015-04-05].
  11. Samodzielny Referat Historyczny Dowództwa PSZ w ZSRR/Biuro Dokumentów Armii Polskiej na Wschodzie, Dokumenty Władysława Andersa. Reports, 18 września 1939 [dostęp 2019-03-25].
  12. Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 71. ISBN 83-85015-66-3.
  13. Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 18. [dostęp 2015-11-20].
  14. Stanisław Jaczyński. „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940–1941). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, s. 65, 2011. 12 (63)/3 (236). 
  15. Stanisław Jaczyński. „Willa szczęścia” w Małachówce. Próby pozyskania przez NKWD oficerów polskich do współpracy politycznej i wojskowej (1940–1941). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, s. 74, 2011. 12 (63)/3 (236). 
  16. a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 404.
  17. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  18. M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 438 „za zasługi położone przy zawieraniu umów międzynarodowych”.
  19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929 roku, s. 361.
  20. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 9.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]